یک نفس تسبیح

الهام مصدقی راد- روزنامه‌نگار

هر راه و مسیری که برای زندگی انتخاب کرده باشیم، از همان ابتدا به انتهایش نگاه می‌کنیم و در جست‌وجوی آرامشیم. تمام طول مسیر هر زمان که توقف می‌کنیم، ‌آرامش و آسایش به‌دست آمده تا آن نقطه را می‌سنجیم، حتی اگر ندانیم یا نشناسیم که این آرامش دقیقا چه چیزی است اما برای رسیدن به آن امید داریم. گاهی هرچه تلاش می‌کنیم حتی اگر به بهترین گزاره‌های آسایش هم رسیده باشیم دلمان و روحمان آرام نمی‌گیرد؛ مسیر را اشتباه رفته‌ایم... . حالا و امروز در آغاز ماهی هستیم با راهی روشن و مقصدی معلوم؛ راهی سریع‌تر برای رسیدن به آرامش و مسیری که خداوند تابلونوشته‌های راهش را پرنور‌تر از قبل در برابرمان قرار داده است، ‌کافی است دستمان را به سویش دراز کنیم.

آرامش حاصل از شناخت خود و عالم پیرامون
آسایش در بعد جسمی معنا می‌شود و آرامش در بعد روحی. خداوند نیز انسان را با ترکیبی از ابعادجسمانی، غریزی، روحانی و نباتی خلق کرده و باید به شکلی منطقی و متعادل از همه آنها بهره جست. اسلام نه سرکوب یکی از این ابعاد را مایه آسایش می‌داند و نه افراط در بعد دیگری را مبنای آرامش خوانده است. حجت‌الاسلام مهدی یادگاری، ‌استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر دوری اسلام از افراط و تفریط می‌گوید: «اسلام برای هر کدام از این ابعاد، برنامه‌ای متناسب با اقتضائات انسان قرار داده و اگر به این مناسک درست و در جای خود عمل نشود، ما نه به آسایش دست خواهیم یافت و نه به آرامش.»
 برای بهره‌مندی درست از این ابعاد وجودی و در نهایت رسیدن به آرامش و آسایش، نیازمند شناخت خود و عالم پیرامونمان هستیم‌؛ ‌شناختی که منجربه ایجاد تعادل و توازن در به‌کارگیری ظرفیت‌های نهادینه شده در وجود ما می‌شود. این استاد حوزه می‌افزاید:‌ «‌ بهترین راه برای شناخت تمام این ظرفیت‌ها، ‌یاری جستن از خالق آنهاست. خدایی که خودش آن را خلق کرده خودش نیز رب و مربی آنهاست و برای دریافت این معرفت، بستر تعقل و منطق را به‌عنوان حجت درونی در وجود انسان قرار داده و کتاب‌های آسمانی و پیامبران و اهل‌بیت را به‌عنوان حجت بیرونی فرستاده است و با اتحاد این دو، انسان به سمت تکامل هدایت می‌شود.» او با بیان اینکه اسلام دین تعادل است به اهمیت توجه به 4بعد وجودی انسان اشاره کرد و می‌گوید: «اگر کسی تنها به جسمش پرداخته و تمام زندگی‌اش به ظاهر و تن ختم شود اما از جان خود غافل شود، ‌شاید به آسایش برسد اما به آرامش نخواهد رسید. اگرفقط به بعد غریزی توجه کند و از بعد روحانی و آسمانی دور شود، به پوچی خواهد رسید و دیگر لذت‌های زودگذر دنیا هم جوابگویش نخواهند بود. اما از آنجا که اسلام برای هر 4بعد برنامه دارد اگر خودمان را به آن بسپاریم به تعادل رسیده و هم آسایش را تجربه خواهیم کرد و هم آرامش را.»

رمضان؛ خلاصه همه آموزه‌ها
رسیدن به آسایش جسمانی و آرامش روحانی که انسان به‌دنبال آن است و همچنین ایجاد تعادل در دستیابی به آن همواره در قرآن و دیگر کتاب‌های آسمانی مورد تأکید قرار گرفته و باید در تمام مسیر زندگی عملی شود اما به جز آن، خداوند خاصه در یک زمان تمام این مسیر معرفت و هدایت را مورد‌توجه انسان قرار داده است. این کارشناس مذهبی می‌گوید:‌ «‌تمام این برنامه‌ها در یک سیر تربیتی در‌ماه مبارک رمضان قرار داده شده است. تا پیش از این هر آنچه را که انسان نیاز داشته در مقابلش فراهم بوده اما در‌ماه مبارک باید همان نفس را مدیریت کرده و با برنامه‌ریزی به نیازهایش پاسخ دهد. این همان تقویت اراده و عزم و مدیریت جسم و جان است که همگی به برکت روزه رخ می‌دهد، ‌به قول مرحوم صاحب جواهر، انسان در‌ماه مبارک رمضان فرشته‌خو می‌شود». خداوند سحرهای‌ماه مبارک رمضان را برای تقویت قوه روحانی انسان قرار داده است. ادعیه و زیارات و تلاوت قرآن را برای رفع عطش جان ما قرار داده و با برنامه معین و مشخصی برای خوردن و آشامیدن، به رسیدن به تعادل در بعد جسمانی و آسایش بدن تأکید کرده است.
 هرچند همواره بر رفتاری متعادل و میانه توجه شده اما گویی این یک‌ماه را فرصت جبران برای بازگشت به مسیری قرار داده که راه درست رسیدن به آسایش و آرامش است.
حجت‌الاسلام یادگاری دراین خصوص می‌گوید: «خداوند همانند معلم دلسوزی که برای شاگردانش کلاس جبرانی می‌گذارد، این یک‌ماه را برای جبران گذاشته است. همواره می‌گوید به اندازه بخور، ‌به اندازه بخواب، ‌اهل مناجات و خلوت باش اما در این ماه، ‌تمام اینها را با سفره‌داری رنگینی بر ما واجب کرده است. خوابی که بندگان همیشه آن را غفلت می‌دانند در این ماه، ‌ارزشمند تلقی خواهد شد و از آن سو حتی نفس‌کشیدن ما را در این یک ماه، تسبیح خوانده است... انفاسکم فیه تسبیح؛ نفس‌کشیدن شما در این ‌ماه همانند تسبیح گفتن است».

تداوم حال خوب و آرامش در همه ماه‌های سال
حال خوب و برکات به‌دست آمده در‌ماه مبارک رمضان، گرانبها و ارزشمند است و می‌توان آن را در دیگر ماه‌ها و روزها نیز تجربه کرد تا آرامش و آسایش در طول زندگی‌مان جاری و ساری شود. به‌گفته حجت‌الاسلام یادگاری با مداومت، ‌می‌توان این برکات و حال خوب را حفظ کرد؛
« اگرانسان بخواهد عملی را در خودش نهادینه کند، باید حداقل 40روز به آن مداومت ورزد. 30روز در ‌ماه مبارک رمضان نماز اول وقت خوانده‌ایم، 30روز بین‌الطلوعین را که زمان تقسیم رزق و روزی است درک کرده‌ایم، 30روز اهل خلوت و مناجات بوده‌ایم، اگر 10روز بعد از‌ ماه مبارک نیز بر همین روال مداومت کرده و این اتصال را حفظ کنیم در ما نهادینه خواهد شد. برکات معنوی و حال خوب این‌ماه را تنها از طریق تداوم دراجرای مناسک و برنامه‌ریزی و مراقبت درحفظ این دستاوردها در طول سال باید مورد توجه قرار داد. انسان همیشه باید درخدمت خداوند باشد اما در‌ ماه رمضان باید برای تداوم این اتصال تلاش کرد؛ ‌همانطور که در دعای کمیل به اتصال برای تداوم اشاره شده است.»