ترسناک و بدون اشتباه

حامد یزدانی- خبرنگار

وقتی صحبت از قضاوت و داوری در دنیای ورزش به میان می‌آید خیلی‌ها به‌طور ناخودآگاه از پیر لوئیجی کولینا، داور سرشناس ایتالیایی با آن هیبت بی‌مانندش یاد می‌کنند و از او به‌عنوان بهترین داور تاریخ فوتبال نام می‌برند. کولینا تنها داور تاریخ است که 6بار متوالی به‌عنوان «بهترین داور سال» فیفا انتخاب شد و بخش قابل ملاحظه‌ای از شهرتش را مدیون قضاوت‌های بی‌نقص در بازی‌های بزرگ بود. او شاید تنها داوری باشد که هنگام ورودش به مستطیل سبز مثل فوق ستاره‌های دنیای فوتبال تشویق می‌شد و عملکردش زیر ذره‌بین تماشاگران بود. داور سرشناس ایتالیایی، مسابقات به یادماندنی بسیاری را سوت زد و در همه این مسابقات مثل بازیگران حرفه‌ای حضورش را به رخ بازیکنان و تماشاگران می‌کشید. او داوری بود که هرگز تحت‌تأثیر اهمیت مسابقات و فضای استادیوم‌های ترسناک دنیا قرار نگرفت و چنان کارنامه‌ای از خودش به‌جا گذاشت که معتبرترین مجله‌های ورزشی دنیا و بیشتر کارشناسان فوتبال از او به‌عنوان بهترین داور تاریخ فوتبال یاد می‌کنند.

مدافعی که داور شد
در فوتبال ایتالیا از پیرلوئیجی کولینا به‌عنوان داوری که در سریع‌ترین زمان ممکن به درجه ممتازی رسید یاد می‌کنند. او در بولونیا به دنیا آمد و دوره نوجوانی‌اش با بازی در یک تیم محلی گذشت. کولینا در این تیم مدافع میانی بود اما از سال 1977آرام آرام به‌کار قضاوت علاقه‌مند شد و به توصیه اطرافیانش در دوره‌های آموزش داوری ثبت‌نام کرد. ثبت‌نام در کلاس‌های آموزشی توصیه همه کسانی بود که به استعداد او برای قضاوت در فوتبال پی برده بودند اما کولینا با اکراه این کار را انجام داد. او بعد از گذراندن دوره‌های آموزشی هم قضاوت را چندان جدی نگرفت؛ به‌طوری که به خدمت سربازی رفت و داوری در فوتبال را هم به‌طور جسته و گریخته ادامه می‌داد. اما هر چه گذشت موفقیت‌های تازه‌ای را لمس کرد و در نهایت تصمیم گرفت به داور حرفه‌ای فوتبال بدل شود.

از سری B تا المپیک
کولینا در بازه زمانی 3ساله‌ای که خدمت سربازی را گذراند به‌طور همزمان در بالاترین سطح مسابقات منطقه‌ای داوری کرد. او در سال 1988با سرعتی بیش از حد طبیعی به سری C1   و سری C2 راه پیدا کرد و بعد از 3فصل، مسابقات سری A و سری B را سوت زد. کولینا اما داوری نبود که به قضاوت در لیگ ایتالیا اکتفا کند و به‌دنبال کسب جایگاهی بین بهترین داوران دنیا بود. او در سال 1995و پس از داوری در 43مسابقه لیگ سری A به لیست داوران فیفا راه پیدا کرد و به‌عنوان داور بین‌المللی فوتبال برای نخستین بار به بازی‌های المپیک اعزام شد. کولینا در المپیک 1996چند مسابقه مهم ازجمله بازی حساس نیجریه و آرژانتین را در نیمه نهایی سوت زد و از نخستین آزمون بین‌المللی سربلند بیرون آمد.

قضاوت تاریخی
اینکه ظاهر کولینا به شهرتش کمک کرده ادعای باطلی نیست اما تلاش‌های بی‌وقفه او برای ارائه قضاوت‌های بدون اشتباه را هم نمی‌توان نادیده گرفت. او در طول دوران قضاوتش مسابقات بسیار مهمی مثل فینال جام‌جهانی، فینال لیگ قهرمانان اروپا و فینال جام ملت‌های اروپا را سوت زد. یکی از ماندگارترین قضاوت‌های کولینا فینال لیگ قهرمانان اروپا بین تیم‌های بایرن‌مونیخ و منچستریونایتد در سال 1999است که اهالی فوتبال خاطرات مشترکی با آن دارند. داور سرشناس ایتالیایی در این بازی 3دقیقه وقت اضافه اعلام کرد. در آن بازی بایرن مونیخ تا دقیقه 90با گل ماریو باسلر پیروز میدان بود، اما در وقت‌های اضافه 2 گل دریافت کرد و به همین آسانی جام قهرمانی به منچستر انگلیس رفت. کولینا از این بازی به‌عنوان بهترین خاطره دوران قضاوتش یاد کرده چرا که بعد از پایان بازی به‌شدت مورد تشویق تماشاگران قرار گرفت. او تشویق تماشاگران را به غرش شیر تشبیه کرد و با جملات احساسی که مقابل دوربین به زبان آورد راهی رختکن شد.

خاطرات بد ژرمن‌ها
جام‌جهانی 2002را می‌توان اوج دوران قضاوت کولینا در مستطیل سبز دانست. او در سال 2002برای سوت زدن فینال جام جهانی بین برزیل و آلمان انتخاب شد و در این بازی یکی از بهترین قضاوت‌هایش را انجام داد. قبل از این بازی، اولیور کان، دروازه‌بان سرشناس تیم ملی آلمان گفته بود کولینا بهترین داور جهان است اما هرگز برای آلمان خوش‌یمن نبوده است. کان برای اثبات ادعایش به باخت بایرن‌مونیخ مقابل منچستریونایتد در فینال لیگ قهرمانان و باخت 5بر یک آلمان مقابل انگلیس در سال 2002اشاره کرد و چندان هم بیراه نمی‌گفت؛ چرا که فینال جام جهانی 2002هم در نهایت با برتری دو بر صفر برزیل به پایان رسید تا ژرمن‌ها هرگز خاطره خوشی از قضاوت‌های کولینا نداشته باشند.

ظاهر ترسناک
بسیاری از منتقدان کولینا که تعدادشان در ایتالیا کم نیست بر این باورند که او بخش قابل توجهی از شهرتش را مدیون ظاهر منحصربه‌فردش است. سر تاس و چشم‌های از حدقه بیرون زده کولینا از او یک داور ترسناک ساخته بود و خیلی‌ها به این فرضیه قائل بودند که کولینا اگر کچل نمی‌شد این چنین به اوج شهرت نمی‌رسید. او در میانه‌های المپیک 1996به ریزش شدید مو مبتلا شد و با از دست دادن موهای سرش آرام آرام ظاهر متفاوتی پیدا کرد. از همان موقع کولینا با لقب «کوجاک» به معنی کچل شناخته می‌شد و همین اتفاق او را از همه داوران سرشناس دنیا متمایز کرد.

اقتصاددان و داور نمونه
نشریه معتبر فرانس فوتبال که در انتخاب بهترین‌های فوتبال جهان تخصص دارد، یک سال قبل بهترین‌های تاریخ فوتبال را انتخاب کرد و از پیر لوئیجی کولینا به‌عنوان بهترین داور تاریخ فوتبال نام برد. فرانس فوتبال درباره این داور بازنشسته ایتالیایی نوشت: «وقتی صحبت از داوران می‌شود، نخستین نامی که به ذهن خطور می‌کند کولیناست. او از نخستین داوری‌اش در سال ۱۹۷۷ تا خداحافظی در سال ۲۰۰۵ تاریخ فوتبال را نوشت». انتخاب کولینا به‌عنوان بهترین داور تاریخ، بدون حرف و حدیث بود و اهالی فوتبال متفق‌القول بر این باور بودند که داور بازنشسته ایتالیایی که در سال ۲۰۱۱ وارد تالار مشاهیر فوتبال ایتالیا شد به شایستگی این عنوان را تصاحب کرده است. کولینا در سال 2003زندگینامه‌اش را با عنوان «قوانین من در بازی» منتشر کرد و این کتاب در ایتالیا مورد استقبال گسترده طرفدارانش قرار گرفت. بهترین داور تاریخ در 62سالگی از فوتبال دور نیست و این روزها به‌عنوان رئیس کمیته داوران فیفا فعالیت می‌کند. کولینا کسی است که در رشته اقتصاد از دانشگاه بولونیا فارغ‌التحصیل شد و 4دهه بعد عنوان بهترین داور تاریخ فوتبال را تصاحب کرد.

دوست و دشمن
داور ایتالیایی مثل همه داوران سرشناس دنیا مخالفان و موافقان بسیاری داشت. هواداران یوونتوس را می‌توان سرسخت‌ترین منتقدان او دانست. آنها برای اینکه عمق کینه و نفرتشان نسبت به پیر لوئیجی کولینا را نشان دهند یک وب‌سایت طراحی کردند که عنوان آن «از کولینا متنفریم» بود. طرفداران این تیم معتقد بودند که سوت‌های کولینا هرگز برای آنها خوش‌یمن نبود و به باخت تیم محبوب‌شان منجر می‌شد. آنها حتی افتخارات کولینا را که از سال 1998تا 2002داوران بزرگی مثل آندریاس فریسک، اورس مه‌یر و مارکوس مرک را پشت سر گذاشت و بهترین داور جهان شد، نادیده می‌گرفتند. البته کولینا در فوتبال جهان به‌خصوص برای فیفا آدم مهمی بود. در جام‌جهانی 2002وقتی ایتالیایی‌ها با قضاوت جانبدارانه داور اکوادوری مقابل کره‌جنوبی حذف شدند، فیفا را تهدید کردند که کولینا را از سئول به ایتالیا برمی‌گردانند تا قضاوت بازی فینال جام‌جهانی به یک بحران بدل شود. ایتالیایی‌ها این تهدید را عملی نکردند و کولینا در فینال جام جهانی قضاوتی به یادماندنی را انجام داد. یورو ۲۰۰۴ آخرین تورنمنت بزرگی بود که کولینا در آن قضاوت کرد و بعد از آن با دنیای داوری وداع کرد.