گفت‌وگو
سیدافقهی در گفت‌وگو با همشهری تشریح کرد
اهمیت چندوجهی سفر رئیس‌جمهور به قطر
رئیس‌جمهور امروز (دوشنبه) قرار است در رأس هیأتی، برای حضور در نشست «اوپک گازی» عازم قطر شود؛ سفری که کارشناسان معتقدند علاوه بر جنبه‌های اقتصادی آن، اهمیت ویژه‌ای در پیشبرد سیاست‌های منطقه‌گرایی دولت سیزدهم دارد، تاجایی که برخی معتقدند میتوان آن را «سفری تاریخی» دانست. سفر رئیس‌جمهور به قطر، نخستین برنامه حضور سیدابراهیم رئیسی در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است؛ سفری که با گذشت حدود 10سال از آخرین حضور رئیس‌جمهور ایران در دوحه، از اهمیت راهبردی ویژه‌ای در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی برخوردار است. تلاش برای گسترش مناسبات دوجانبه با قطر از مهم‌ترین محورهای این سفر است؛ موضوعی که سیدهادی سیدافقهی، دیپلمات پیشین و کارشناس مسائل غرب‌آسیا نیز بر آن تأکید دارد و معتقد است این سفر نقش مهمی در پیشبرد سیاست منطقه‌گرایی دولت سیزدهم دارد.
سفر امروز رئیس‌جمهوری کشورمان به قطر از چه جنبه‌هایی دارای اهمیت است؟
از جنبه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی میتوان سفر رئیس‌جمهور به قطر را حائز اهمیت فراوانی دانست. در این زمینه به چند نکته مهم میتوان اشاره کرد که نخستین آن، سطح روابط 2کشور در سال‌های اخیر است. برخلاف ادعای برخی کشورهای حوزه جنوب خلیج‌فارس، مانند عربستان‌سعودی، بحرین و حتی امارات که تلاش می‌کنند ایران را به‌عنوان تهدیدی برای امنیت منطقه معرفی کنند، روابط ایران و قطر و حتی روابط ما با عمان و تاحدی کویت، بر چنین ادعایی خط بطلان می‌کشد و بار دیگر ثابت می‌کند که جمهوری‌اسلامی نه‌تنها تهدیدی برای صلح و ثبات منطقه به‌حساب نمی‌آید، بلکه تمرکز ویژه‌ای را صرف امنیت‌سازی در خلیج‌فارس و خاورمیانه کرده‌است. در دولت سیزدهم اولویت سیاست‌خارجی کشور بر بهبود روابط با کشورهای همسایه و همجوار تأکید دارد که راهبرد مهمی است. نکته دوم، اهمیت برگزاری اجلاس کشورهای صادرکننده گاز یا همان «اوپک گازی» است که ایران، قطر و روسیه پایه‌گذاران آن به‌شمار می‌روند و با توجه به اینکه در این اجلاس موضوع‌هایی از قبیل سیاستگذاری‌های گازی، سهمیه‌ها و نرخ فروش مورد بررسی قرار می‌گیرد، این سفر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نکته دیگر در اهمیت سفر رئیس‌جمهور به قطر، بررسی مسائل مربوط به امنیت منطقه است. با توجه به تحولات اخیر و تنش‌هایی که به‌واسطه حضور رژیم صهیونیستی و آمریکا در منطقه به‌وجود آمده‌است، بررسی مسائل مربوط به حوزه امنیت منطقه‌ای بر اهمیت این سفر افزوده‌است. ازسوی دیگر آنگونه که اعلام شده، قرار است 4توافقنامه در زمینه‌های مختلف، ازجمله بحث تونل‌های بین 2کشور، موضوع کمک در برگزاری جام‌جهانی در دوحه، مسائل مربوط به حوزه صادرات و واردات و... به امضا برسد. بر این اساس میتوان ادعا کرد که این سفر پربار خواهد بود و در راستای توسعه مناسبات و همکاریهای دوجانبه و البته منطقه‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است.
روابط 2 کشور در سال‌های اخیر چه مسیری را طی کرده‌است؟
مناسبات جمهوری‌اسلامی ایران و قطر در سال‌های اخیر سیر صعودی داشته و تحولات مهمی را پشت‌سر گذاشته‌است. باید یادآوری کنم زمانی که روابط قطر و عربستان‌سعودی دچار بحران شد و 4کشور عربی ازجمله عربستان، امارات، بحرین و مصر علیه قطر وارد عمل شدند و با این کشور قطع رابطه کردند که حتی به محاصره زمینی و دریایی قطر هم انجامید، تنها کشوری که به کمک این کشور آمد، ایران بود و دولت، به‌دستور مقام‌معظم رهبری در پاسخ به نامه مسئولان قطری، وارد عمل شد و کریدورهای هوایی و همچنین برخی بنادر به آنها اجاره داده شد تا از فشارهای وارده، آسیب نبینند.
به تأثیرگذاری این سفر در حوزه امنیت‌منطقه‌ای اشاره کردید. این تأثیرگذاری چگونه قابل بررسی است؟
سفر رئیس‌جمهور به دوحه تأکید دوباره‌ای است بر این موضوع که ایران با هیچ‌کشوری دشمنی ندارد، مگر آنکه پای تهدیدی علیه منافع‌ملی، تمامیت ارضی و استقلال کشور درمیان باشد. به‌عنوان مثال، ما به اماراتی‌‌ها نیز گفتیم که حضور صهیونیست‌ها در آب‌های حساس خلیج‌فارس و تنگه هرمز، به‌ضرر خودشان و مردم منطقه است، چراکه رژیم صهیونیستی به‌دنبال آرامش نیست و قطعا همکاری برخی کشورهای منطقه برای عادی‌سازی روابط با این رژیم، زیان مردم و حتی خود حکام منطقه را به‌دنبال دارد و می‌تواند موقعیت آنان را به‌خطر بیندازد. اینها موضوع‌هایی است که در این سفر مورد بررسی قرار خواهد گرفت و می‌تواند راهگشا باشد.
بنابراین سفر رئیس‌جمهور کشورمان به دوحه را میتوان گام مهمی در راستای پیشبرد سیاست منطقه‌گرایی جمهوری‌اسلامی ایران دانست؟
قطعا اینگونه است. سفر رئیس دولت سیزدهم به دوحه این پیام را برای دیگر کشورهای منطقه به‌همراه دارد که اگر مشکلی وجود دارد، باید بنشینند و درباره آن صحبت کنند و اگر گله‌ای هست، مطرح شود. در دولت قبل طرحی ارائه شد به‌نام «صلح هرمز» که نشان داد جمهوری‌اسلامی ایران همواره به‌دنبال صلح و ثبات است و در این مسیر حرکت می‌کند. قصد ایران برای توسعه همکاریهای منطقه‌ای با این رویکرد بوده‌است که نباید اجازه داد منطقه همواره روی لبه آتشفشان حرکت کند و درآمدهایی که می‌تواند درمسیر آبادانی، علم و توسعه مصرف شود، نباید با انعقاد قراردادهای تسلیحاتی ویرانگر هدر برود. توسعه همکاری‌ها می‌تواند برای منطقه امنیت بیاورد.
