4فرمانده، پیشتاز رقابت جانشینی رهبر داعش

رهبری بعدی داعش، احتمالا از حلقه کوچکی از فرماندهان عراقی این گروه انتخاب خواهد شد که در پی حمله آمریکا به این کشور، سال‌ها در میدان نبرد جنگیده‌اند و بیشتر از اینکه چهره‌ای عقیدتی باشند، استراتژیست‌هایی نظامی هستند.
به گزارش ایندیپندنت، منابع امنیتی در عراق گفته‌اند که اعضای این حلقه، از فرماندهان قدیمی داعش به شمار می‌روند. یکی از این افراد، فرمانده‌ای است که نیروهای امنیتی عراقی و آمریکایی سال گذشته ادعاکرده بودند در یک حمله هوایی کشته شده است. مسئله رهبری داعش، بعد از آن مطرح شد که ابراهیم القریشی رهبر این گروه تروریستی در جریان حمله نیروهای ویژه آمریکا به پناهگاهش در سوریه، خودش را منفجر کرد.
مرگ قریشی 45ساله، 2سال بعد از اینکه ابوبکر البغدادی رهبر پیشین این گروه در حمله مشابهی کشته شد، ضربه مهلکی بر این گروه زده است. قریشی، به‌خاطر مسائل امنیتی، هرگز به‌صورت عمومی برای نیروهای داعش سخنرانی نکرد و از موبایل استفاده نمی‌کرد. در دوران او، داعش در گروه‌های کوچک و مستقل عمل می‌کرد.
کارشناسانی که فعالیت‌های داعش را دنبال می‌کنند، معتقدند این گروه در هفته‌های پیش رو جانشین او را مشخص خواهد کرد. داعش که در سال‌های 2014تا 2017بر بخش‌های وسیعی از سوریه و عراق حکمرانی می‌کرد، در سال‌های اخیر حضوری پنهانی و مخفی در این دو کشور داشته است. فاضل ابورقیف، یک کارشناس عراقی که به نهادهای امنیتی این کشور درباره داعش و مسائل مربوط به آن مشاوره می‌دهد، گفته است که چهار فرمانده عراقی، گزینه‌های اصلی جانشینی قریشی هستند.
او گفته است: «این افراد، ابوخدیجه که آخرین سمتش رهبری داعش در عراق بوده، ابو مسلم فرمانده داعش در استان انبار و ابو صالح هستند. درباره ابو صالح اطلاعات کمی در دست است اما او یکی از نزدیکان قریشی و بغدادی بوده است. همچنین ابو یاسر العیساوی هم هست که به‌نظر می‌رسد زنده است. او یکی از دارایی‌های باارزش گروه است چون سابقه نظامی بسیار زیادی دارد.»
زمستان پیش، هم عراق و هم آمریکا اعلام کردند که عیساوی در یک حمله هوایی کشته شده است. اما یک مقام امنیتی عراقی گفته است که به‌احتمال بسیار زیاد، عیساوی زنده است؛ «اگر کشته نشده باشد، یکی از نامزدهاست، او در برنامه‌ریزی برای حملات نظامی کارکشته است و هزاران طرفدار هم دارد.»
این مقام امنیتی اضافه کرده است که داعش در حال اجرای یک بازبینی عمده اطلاعاتی است تا حفره‌های امنیتی را که به لو رفتن موقعیت قریشی منجر شده پیدا کند و بعد از آن جانشین او را اعلام خواهد کرد.
حسن حسن، روزنامه‌نگار و محقق امور داعش که تحقیقی را درباره قریشی منتشر کرده، گفته است که جانشین او یک فرد باسابقه عراقی خواهد بود. 
دولت اسلامی عراق، از دل شبه‌نظامیان عمدتا اسلام‌گرای سنی برآمد که بعد از حمله آمریکا به عراق در سال 2003، علیه این نیروهای خارجی سلاح در دست گرفتند. داعش عراق که با نام القاعده عراق هم شناخته می‌شد، بخشی از شبکه جهانی القاعده شناخته می‌شد و زیرنظر اسامه بن لادن فعالیت می‌کرد. دولت اسلامی عراق و شام، بعدا با الگو گرفتن از القاعده در آن سوی مرز و در اوج هرج و مرج امنیتی در سوریه شکل گرفت.
بغدادی و قریشی، هر دو در ابتدا عضو القاعده در عراق بودند و هر دو بعد از حمله آمریکا، مدتی در زندان‌های آمریکایی حضور داشتند. در مقابل، آنطور که یک سرهنگ نیروی زمینی ارتش آمریکا و یک مقام امنیتی به رویترز گفته‌اند، هیچ‌کدام از چهار فرمانده‌ای که حالا گزینه رهبری این گروه هستند زندانی آمریکا نبوده‌اند.
کارشناسان و مقامات امنیتی معتقدند که داعش در طول حیاتش، هرگز مثل امروز تحت فشار نبوده است و هرگز موفق نخواهد شد حکمرانی‌اش را که به‌صورت خودخوانده خلیفه نامگذاری شده بود احیا کند. اما اختلاف نظر میان آنها، درباره اینکه اثرات مرگ قریشی بر این گروه چه خواهد بود، چشمگیر است.
برخی معتقدند، این گروه، به‌خصوص در سوریه، مدت‌هاست، از ترس لو رفتن، به‌صورت شبکه‌ای از گروه‌های تقریبا مستقل فعالیت می‌کند و به همین‌خاطر مرگ قریشی، تأثیر چندانی بر فعالیت‌های آنها نخواهد داشت. این شبکه چنان محتاط رفتار می‌کند که مدت‌هاست استفاده از موبایل برای ارتباط با هم‌را کنار گذاشته است.
رهبران داعش، از زمان شکست این گروه به‌عنوان خلافت اسلامی، به راحتی از مرز سوریه و عراق عبور می‌کنند و هرج و مرج و درگیری نیروهای دولتی و غیردولتی در این مناطق، به آنها برای پنهان کردن موقعیت‌شان کمک کرده است. به‌گفته مقامات، 600کیلومتر مرز مشترک سوریه و عراق کار نیروهای امنیتی عراقی برای مقابله با نفود نیروهای داعش، به‌خصوص از طریق تونل‌های زیرزمینی را به‌شدت سخت کرده است.
لاهور طالبانی، رئیس بخش ضدتروریسم منطقه خودمختار کردستان عراق گفته است که رهبران داعش به راحتی می‌توانند از هر جایی از مرز که می‌خواهند عبور کنند. او گفته است: «خلافت داعش شکست خورده اما این گروه از بین نرفته است. من فکر می‌کنم ما موفق نشدیم داعش را از بین ببریم.»
حالا در شرایط جدید، این گروه بیشتر بر توانایی‌های نظامی خود تکیه خواهد کرد تا تبلیغات عقیدتی و مذهبی. ابورقیف در این‌باره گفته است: «رهبر جدید احتمالا بیشتر از قریشی اعتبار نظامی خواهد داشت...حملات و عملیات داعش، بسته به سبک مدیریت رهبر جدید آن، تغییر خواهد کرد. رهبر جدید احتمالا به حملات بزرگ و شدید و انفجارهای انتحاری بزرگ روی خواهد آورد.»

مکث
داعش، هنوز نمرده است 
وزارت دفاع آمریکا، در گزارشی درباره فعالیت‌های داعش نوشته است که این گروه، حملات کمتری را در عراق و سوریه ترتیب داده اما همچنان در مناطق دورافتاده و دور از دسترس فعال است. به گزارش المانیتور، پنتاگون در این گزارش که گزارش بازرس کل نام دارد و هر سه‌ماه یک‌بار منتشر می‌شود، به وضعیت کلی این گروه در منطقه و سیاست‌های آمریکا برای مقابله با آن پرداخته است. این گزارش، حدود یک هفته پیش و درست 5روز بعد از عملیات نیروهای ویژه آمریکا در ادلب که به کشته شدن ابراهیم القریشی رهبر داعش منجر شد منتشر شده است. در گزارش آمده است که داعش اهدافی جهانی دارد و همین حالا به شبه‌جزیره عرب، جنوب و جنوب شرق آسیا، اوراسیا، ترکیه و آفریقا گسترش یافته و به گروه‌های محلی در این مناطق مشاوره و حمایت رسانه‌ای و مالی ارائه می‌دهد. یکی از اولویت‌های این گروه، آزاد کردن جنگجویانش از زندان‌های سوریه است.  در گزارش همچنین آمده است که عمده حملات داعش در عراق که در مناطقی مانند دیاله، کرکوک، صلاح‌الدین، انبار و شمال بغداد صورت می‌گیرد، حملات غافلگیرانه به نیروهای امنیتی و بلافاصله فرار بعد از انجام آنهاست. در سوریه هم حملات از الگوی سابق حمله به ایست بازرسی‌های نیروهای دمکراتیک سوریه در مناطق تحت کنترل این گروه پیروی می‌کنند. در مناطقی که تحت کنترل دولت است، حملات، بزرگ‌تر و مرگبار است. عمده این حملات در حمص، دیرالزور، رقه و حما صورت می‌گیرد.