غائله شکارچیان در میانکاله

زهرا رفیعی - روزنامه‌نگار

دوسه‌‌سالی است که سازمان حفاظت محیط‌زیست به دلایل مختلف، اجازه بهره‌برداری و شکار پرندگان مهاجر در آب‌بندان‌های استان مازندران و گلستان را نداده است. در روزهای اخیر تعداد قابل‌توجهی از شکارچیان با بستن نقاب بر چهره‌هایشان، پیاده راهی منطقه حفاظت‌شده میانکاله شده و با تنها 2 محیط‌بان منطقه درگیر شدند. به‌گفته شکارچیان، آنها فقط تیرهای هوایی شلیک کردند و به‌گفته محیط‌بانان، شکارچیان فحاشی کرده و ساچمه‌های تفنگ‌های شکاری به لباسشان برخورد کرده ولی از لباس عبور نکرده است. تشنج منطقه پس از 3روز کمی فروکش کرده ولی خاتمه نیافته است. چند نفری هم دستگیر شده و به مراجع قضایی تحویل داده شده‌اند. مسئله درحالی‌که پرندگان مهاجر در آستانه بازگشت به عرض‌های شمالی هستند، حالا به مراجع بالاتر ارجاع داده شده است.
منطقه حفاظت‌شده میانکاله بین مرزهای سیاسی 2 استان مازندران و گلستان قرار دارد ولی مدیریت اکولوژیک آن بر عهده استان مازندران است. آنچه در روزهای اخیر در منطقه حفاظت‌شده میانکاله رخ داد، نشانه‌ای دیگر از وجود تقابل بین جامعه ذینفع محلی و محیط‌بانان و عدم‌درک مشترک از مسئله حفاظت مشارکتی در هر دو طیف است.
حّر منصوری، فعال محیط‌زیست و عضو تشکل «دیده‌بان میانکاله» در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: چند میلیون اسلحه شکاری در دست مردم است و بسیاری از اقوام به لحاظ فرهنگی به شکار علاقه‌ دارند. در میان کرد‌های عبدالملکی منطقه میانکاله، مهارت در شکار از ارزش‌‌های فرهنگی است. در دنیا اکوتوریسم و شکار 2 بازوی کمک‌کننده سازمان‌های حفاظت محیط‌زیست است. شکارچیان در کشورهای توسعه‌یافته با افتخار می‌گویند که با هزینه‌ای گزاف مجوز شکار دریافت کرده‌اند و با این کار به محیط‌زیست کمک می‌کنند. کسب درآمد از این طریق کمک می‌کند که محیط‌زیست از دولت جدا شود و گردشگری و اکوتوریست در تقابل با صنعت دست بالاتری داشته باشد.
او که چند سال پیش کمپین ممنوعیت 5ساله شکار در میانکاله را به راه انداخته بود، با این مقدمه درباره حق بهره‌برداری جامعه شکارچی از جمعیت پرندگان در منطقه می‌‌گوید: من موافق شکار نیستم ولی جامعه شکارچی را نمی‌توان حذف کرد. مسئله شکار که قانون برای آن امکان، شکل و نوع اجرا درنظر گرفته است را نمی‌توان از بین برد. لابی‌های جامعه محیط‌زیستی ایران کاری کرده‌اند که در سال‌های اخیر، سازمان حفاظت محیط‌زیست، از دادن هرگونه مجوز شکار به بهانه‌های آنفلوآنزای پرندگان، کرونا، بوتولیسم، مناسبت‌های تقویمی و...‌ از صدور هرگونه مجوز شکار طفره برود. تا 3سال پیش، جمعیتی از شکارچیان مجاز در قالب انجمن‌های صنفی مطالباتشان را پیگیری می‌کردند ولی الان در شرق مازندران و گلستان چیزی تحت عنوان شکارچی مجاز نداریم چرا‌که شکارچیان در تصمیمی فردی شکار را کنار گذاشته‌اند و یا با ممنوعیت طولانی‌مدت شکار به شکارچی غیرمجاز تبدیل شد‌ه‌اند. با از بین رفتن صنف شکارچیان مجاز، افرادی که علاقه‌مند به شکار هستند، دیگر برایشان فرقی نمی‌کند که در کجا و با چه میزان حساسیت منطقه، شکار کنند. در گذشته آنها با 300سهمیه تیر، دفترچه شکار داشتند و می‌توانستند در تاریخی مشخص و در قرق و آب‌بندان مشخص تعدادی مشخص از گونه‌های از پیش تعیین شده را بزنند. شکارچیان برای اینکه دفترچه شکارشان باطل نشود، این قواعد را رعایت می‌کردند. اما حالا این مسائل در نهایت به تقابل محیط‌بان و جامعه محلی تبدیل شده است.
او نبود ظرفیت برداشت از زیستگاه را بهانه ممنوعیت شکار عنوان می‌کند و ضمن محکوم‌کردن قطعی و شفاف هرگونه تیراندازی و دست‌اندازی هر نوع شکارچی یا شهروند به محیط‌بانان و مناطق حفاظت‌شده، می‌گوید: باید نسبت به مطالبات قانونی، منطقی و صنفی جامعه شکارچی 2 استان مازندران و گلستان پاسخگو بود.
آنچه بر سر پرندگان مهاجر مناطق شمالی کشور رخ می‌دهد، از نظر بسیاری از فعالان محیط‌زیست ناعادلانه است. یک‌پنجم جمعیت پرندگان هرگز امکان بازگشت نمی‌یابند و راهی سفره‌ها ‌یا باغ‌ مجموعه‌‌داران خصوصی می‌شوند. البته ظرفیت برداشت قانونی از محیط‌زیست نه‌تنها در شمال که در سایر مناطق کشور نیز بسیار پایین است. به همین دلیل حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مازندران در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: تجمع و اعتراض به‌دلیل ندادن پروانه شکار بهانه است. اساسا صدور پروانه شکار براساس ماده‌5 آیین‌نامه قانون شکار و صید که در سال‌98 اصلاح شد، با شورای‌عالی محیط‌زیست است و استان‌ها و سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌تنهایی دیگر نمی‌تواند تصمیم بگیرد. این قانون است و ما مکلف به اجرای آن هستیم. ضمن اینکه مجوز شکار به هیچ عنوان در مناطق حفاظت‌شده میانکاله صادر نمی‌شود و مجوز‌های پیشین برای آب‌بندان‌ها و خارج از منطقه بوده است. بهانه این افراد غیرکارشناسی و غیرواقعی است.
این شورای‌عالی سالی یک‌بار تشکیل جلسه می‌دهد و به مسئله شکار در 2سال اخیر نپرداخته است. مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران درباره بهره‌برداری از حیات‌وحش در بیرون از مناطق حفاظت‌شده معتقد است: شرایط واقعی کشور به‌گونه‌ای است که اساسا پروانه شکار در محیط‌های طبیعی را باید لغو کرد، اگر 60سال پیش بود چنین نظری نداشتم. در مورد پرندگان؛ حتی اگر بخواهید 2هزار پروانه در استان هم صادر کنید، باز می‌بینید فقط 2هزار نفر در یک روستا اسلحه دارند، برای بقیه افراد می‌خواهید چه‌کار کنید؟ به این مسئله آلودگی منابع طبیعی خشکسالی، پراکندگی مراکز مسکونی و آلودگی‌های نوری و.... را هم اضافه کنید. زیستگاه برای پرندگان و حیات‌وحش بسیار نا‌امن است. اضافه‌کردن «برداشت» به این موارد، فشار چندین برابر به محیط‌های طبیعی می‌آورد. تنها راه حفاظت در منطقه توسعه گردشگری و پرنده‌نگری به‌منظور توسعه معیشت پایدار در منطقه است. مدیریت راهبردی میانکاله مشارکتی و البته نوپاست. 
حسینعلی ابراهیمی کارنامی در مورد جلسه آینده این شورا می‌گوید: فردا (دوشنبه) در جلسه این شورا در مورد شرایط منطقه به جمع‌بندی خواهیم رسید. معضل شکارچیان هنوز به‌طور کامل حل نشده است. استان‌های گلستان و مازندران با هماهنگی‌های انجام‌شده مصمم هستند تا این مشکل با تعامل و اتخاذ تدابیری برطرف شود. حفاظت محیط‌زیست این روزها گشت، کنترل و تدابیر حفاظت از منطقه را در میانکاله افزایش داده است و با اتخاذ تصمیماتی که با حضور فعال همکاران محیط‌زیست انجام شد، با وجود رفت‌وآمد شکارچیان اما تقریبا دیگر موفق به شکار نمی‌شوند و با واکنشی که همکاران ما نشان می‌دهند، منطقه را ترک می‌کنند. 11نفر در درگیری‌های اخیر دستگیر شده و پرونده قضایی برایشان تشکیل شده است. قدر مسلم مجوزی برای امسال دیگر داده نخواهد شد. ضمن اینکه فصل بازگشت پرندگان به عرض‌های شمالی نیز شروع شده است.