سردرگمی آمریکا در روزهای پرکار وین

درحالی‌که هتل کوبورگ وین روزهای دیپلماتیک پرکاری را پشت‌سر می‌گذارد و هشتمین دور از مذاکرات کمیسیون برجام با حضور مذاکره‌کنندگان جمهوری‌اسلامی ایران و 1+4 به‌صورت فشرده و مستمر ادامه دارد، اما به‌نظر می‌رسد سردرگمی آمریکایی‌ها در پیشبرد گفت‌وگوها، سبب ایجاد مانع در دستیابی به «توافق مثبت» شده‌است.
درچنین شرایطی در یکی‌دو روز اخیر نشست‌های دوجانبه و چندجانبه در قالب‌های مختلف و با حضور روسای هیأت‌های مذاکره‌کننده و کارشناسان باهدف بررسی روند پیشبرد گفت‌وگوها برگزار شده‌است. کارگروه‌های «ترتیبات اجرایی»، «رفع تحریم‌ها» و «اقدام‌های هسته‌ای» نیز با برگزاری جلسه‌هایی، به بحث و تبادل‌نظر پیرامون اختلاف‌های موجود پرداختند و برهمین اساس هم بود که میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین در توییتی با اشاره به در جریان‌بودن کار فشرده در این گفت‌وگوها، از تداوم کار فشرده با هدف رفع تحریم‌های ایران خبرداد.
وی همچنین از برگزاری نشست‌های مستمر ازسوی هر سه‌کارگروه «لغو تحریم‌ها»، «مسائل هسته‌ای» و «ترتیبات اجرایی» برای رسیدگی به «مسائل قابل ملاحظه باقی‌مانده» خبر داد؛ نشست‌هایی که قرار است درصورت عمل‌گرایی طرف‌های غربی، مسیر سخت دستیابی به توافق را هموار کند.
ازسوی دیگر علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد کشورمان در وین نیز در روزهای اخیر با برگزاری نشست‌های دوجانبه و چندجانبه با هیأت‌های روسیه، چین، اروپا و انریکه مورا، هماهنگ‌کننده مذاکره، درباره مسائل باقی‌مانده در مذاکرات به بحث و تبادل‌نظر پرداخت؛ موضوعی که از اراده و ابتکارعمل جمهوری‌اسلامی ایران در پیشبرد مذاکرات حکایت دارد. با توجه به همین رویکرد عمل‌گرایانه هم بود که دیروز مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امورخارجه برای پیوستن به تیم مذاکره‌کننده ایران در وین به اتریش سفر کرد. با وجود این، ارزیابی‌ها نشان می‌دهد طرف‌های غربی و به‌ویژه آمریکا همچنان از هرگونه ابتکارعمل و اراده برای به نتیجه رسیدن رایزنی‌ها بی‌بهره هستند و همچنان تلاش می‌کنند توپ مذاکرات را به زمین ایران بیندازند.

ضد‌و‌نقیض‌گویی‌ها ادامه دارد
اینها در شرایطی است که ناظران حاضر در وین معتقدند با وجود پیشرفت‌هایی که در گفت‌وگوهای هسته‌ای در دور کنونی به‌دست آمده‌است، شانس دستیابی به توافق نهایی در این دور از مذاکرات، به میزان آمادگی و اراده آمریکا برای اتخاذ تصمیم‌های «مهم» و «لازم» به‌ویژه در حوزه رفع تحریم‌ها بستگی دارد.
در چنین شرایطی است که هرچه مذاکرات وین به نتیجه نزدیک‌تر می‌شود، اختلاف‌های درونی در آمریکا هم بالا می‌گیرد و زمینه تناقض آمریکایی‌ها در قبال گفت‌وگوهای هسته‌ای را فراهم کرده‌است. در روزهای اخیر جمهوریخواهان فشار به دولت بایدن برای ناکام‌گذاشتن مذاکرات در وین را افزایش داده‌اند و اختلافات در این عرصه روزبه‌روز درحال افزایش است.
برهمین اساس هم بود که یک سناتور آمریکایی در روزهای اخیر در مقاله‌ای که در «تایمز» منتشر شد، با اذعان مجدد به اینکه تحریم‌های آمریکا علیه ایران «بی‌اثر» بوده‌اند، تأکید کرد: «زمان آن است که تیم بایدن امتیازهای لازم برای احیای برجام را ارائه کند.» کریس مورفی در این مقاله اعتقاد دارد زمان آن فرا رسیده که تیم بایدن امتیازات هوشمندانه و لازمی را ارائه کند تا نسخه‌ای از توافق اوباما ازسرگرفته شود؛ «توافق جدید به‌دلیل آنکه در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ دست بالاتر را از دست دادیم، ممکن است شبیه توافق اوباما نباشد، اما توافقی خواهد بود که زمان گریز هسته‌ای ایران را به‌طرز چشمگیری افزایش می‌دهد.»

طرح جدید 2سناتور آمریکایی
اما از سوی دیگر در روزهای اخیر 2سناتور ارشد آمریکایی طرحی به سنای این کشور داده‌اند که لغو تحریم‌های «اصلی» آمریکا علیه جمهوری اسلامی را منوط به توقف غنی‌سازی اورانیوم در ایران می‌کند. باب منندز از حزب دمکرات ‌به‌همراه لیندسی گراهام، سناتور ارشد جمهوریخواه، قطعنامه‌ای برای تصویب ارائه کرده‌اند که می‌‌گوید آمریکا باید یک بانک سوخت هسته‌‌ای در منطقه خاورمیانه راه‌اندازی کند که سوخت هسته‌‌ای لازم برای همه کشورهای منطقه را تهیه کند. این سناتورها می‌گویند با این شیوه جلوی اشاعه سلاح‌های هسته‌ای در منطقه خاورمیانه گرفته می‌شود و ایران نیز باید غنی‌‌سازی اورانیوم را متوقف و سوخت هسته‌ای مورد نیازش را از همین بانک سوخت هسته‌ای فراهم کند.
درمقابل اما وندی شرمن، معاون وزیر امورخارجه آمریکا هم نسبت به اظهارنظرهای مرتبط با «موقعیت برتر ایران در مذاکرات وین» واکنش نشان داد و در مصاحبه با شبکه «ام.‌اس.‌ان.‌بی.‌سی» گفت: «ما (فقط) هر چیزی را که ایران ارائه دهد، قبول نمی‌کنیم. درصورتی‌که ایران به برجام پایبند بماند، ما برجام را به‌طورکامل وارد خواهیم کرد.»

مکث
ریشه‌یابی اختلاف‌های برجامی در آمریکا

آمریکایی‌ها در جریان مذاکرات اخیر در وین دچار تناقض‌هایی هستند و به حربه ناکارآمد «مقصرنمایی ایران» متوسل شده‌اند که ریشه آن را باید در رفتارهای گذشته آنان در قبال توافق هسته‌ای سال2015 جست‌وجو کرد. باید درنظر داشت که برجام براساس توافق جمهوری‌اسلامی ایران و 1+5 اجرایی شد و براساس آن آمریکایی‌ها تعهدهایی داشتند که باید به آنها عمل می‌کردند، اما براساس خلق‌وخوی خود، گمان داشتند که می‌توانند با زور ایران را به‌صورت یکطرفه وادار به اجرای تعهداتش کنند و از زیربار تعهدهای قانونی‌شان فرار کنند. برهمین اساس هم بود که ترامپ با وجود پایبندی ایران به تعهدات برجامی خود، زیر میز توافق زد و نه‌تنها تحریم‌ها را لغو نکرد، بلکه به اعمال سیاست «فشارحداکثری» ‌علیه جمهوری‌اسلامی ایران روی آورد و تحریم‌ها را به‌صورت بی‌سابقه‌‌ای افزایش داد. اکنون اما آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر مانند گذشته نیست که هرگونه که خواستند، رفتار کنند و بتوانند با زور نیات خود را اجرایی کنند. تجربه به ما آموخت که نباید اشتباه گذشته در اعتماد‌کردن به آمریکایی‌ها را تکرار کنیم و باید محکم درمقابل زیاده‌خواهی آنان ایستاد؛ رویکردی که در دولت سیزدهم شاهد آن هستیم. در همان زمان توافق برجام به مسئولان وقت گفتیم که نباید به طرف مقابل اعتماد کرد، اما متأسفانه دولت وقت احساس می‌کرد آمریکایی‌ها‌ به توافق پایبند خواهند ماند، اما در عمل دیدیم که در قبال تعهدات خود چگونه عمل کردند. با توجه به همین تجربه هم بود که اکنون این ما هستیم که چارچوب‌های مذاکره را مشخص می‌کنیم و برای احیای برجام شرط می‌گذاریم. در شرایط کنونی آمریکایی‌ها باید همه تحریم‌ها را لغو کنند، آن‌هم نه روی کاغذ، بلکه در عمل؛ آن‌وقت است که اگر در راستی‌آزمایی‌ها به این نتیجه رسیدیم که به تعهدات خود عمل کرده‌اند و همه تحریم‌ها برداشته شده‌، می‌گوییم که توافق قابل‌قبول است؛ رویکردی که مجلس و دولت روی عملی‌شدن آن اصرار دارند. درچنین شرایطی است که اختلاف‌ها در آمریکا هر روز درحال افزایش است. اختلاف‌ها از این موضوع نشأت می‌گیرد که آمریکایی‌ها پس‌ از اعتراف به «شکست خفت‌بار فشار حداکثری»، اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که اگر دولت این کشور به تعهدات برجامی خود عمل می‌کرد، ایران به طرف غنی‌سازی 60درصد حرکت نمی‌کرد یا اینکه لازم نبود برای فشار واردکردن به ایران در منطقه، میلیاردها دلار صرف ایجاد گروه‌هایی مانند داعش شود. اینجاست که اختلاف‌ها در آمریکا بیشتر می‌شود؛ یک روزی ادعا می‌کردند که نمی‌گذاریم جمهوری‌اسلامی ایران حتی 10عدد سانتریفیوژ داشته باشد، اما اکنون ما از نسل اول و دوم سانتریفیوژها عبور کرده‌ایم و درحال بهره‌برداری از سانتریفیوژهای ir6 و ir8 هستیم و درحال‌حاضر آنها هستند که باید به‌دنبال ما بیایند.