انقلاب در مشارکت اجتماعی زنان

وقتی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برابری زن و مرد را مطرح کرد، تحول ‌و گام اساسی در مشارکت زنان، تکریم خانواده و جایگاه زن به استناد قرآن کریم در کشور ایجاد شد. از ابتدای انقلاب بی‌هیچ وقفه‌ای این برابری به صورت عملی اجرا و از همان ابتدا حق رأی، یعنی حق انتخاب‌کردن به صورت برابر به زن و مرد اعطا شد و حق انتخاب شدن در عرصه‌های مختلف به وجود آمد. این نخستین گام و حرکتی بود که جمهوری اسلامی به نفع مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان انجام داد. پس از آن زنان توانستند در سایه این برابری قانونی و حقوقی از حقوق خودشان استفاده کنند و وارد عرصه‌های سیاسی  و اجتماعی شوند. در مجلس شورای اسلامی در بعضی از دوره‌ها تا ۱۷نماینده زن بود. 

افزایش 10برابری حضور زنان در دانشگاه‌ها 
گفته می‌شود قبل از انقلاب فقط 6 درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها زن بودند، اما اکنون این عدد به بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است. در مقطعی در دهه 70، 68 درصد ورودی دانشگاه‌ها زنان بودند. اکنون هم چیزی حدود ۶۰ درصد این رقم حفظ شده است. شاید به شکل دقیق‌تر بتوان آن را در یک رشته رصد کرد؛ مثلا پس از انقلاب صدهزار پزشک زن، از پزشکی عمومی تا متخصص و فوق‌تخصص آموزش دیده‌اند؛ درحالی‌که پیش از انقلاب این رقم، چندان قابل توجه نبود و اغلب پزشکان از خارج از کشور می‌آمدند.
سالنامه آماری رژیم پهلوی طبق سرشماری سال ۱۳۵۵ اعلام کرده است که فقط ۲۶درصد از زنان باسواد بوده‌اند. در سرشماری سال ۱۳۶۵ باسوادی زنان به ۵۲درصد رسیده و دوبرابر شده است. از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۵، باسوادی زنان دوبرابر شد. این درصد در سال ۱۳۷۵ به بیش از ۷۰درصد رسید؛ یعنی بیش از ۷۰درصد از زنان سواد خواندن و نوشتن داشتند. 
زنان در این سال‌ها تا وزارت و معاونت رئیس‌جمهور پیشرفت کردند، فرماندار شدند و در هیأت‌های دیپلماتیک مهم، عضویت داشتند؛ مثلاً آن هیأت مهم و راهبردی که حضرت امام (ره) انتخاب کردند تا پیامشان را به گورباچف، رهبر شوروی سابق برسانند، یک هیأت 4- 3نفره بودند که یکی از آنها مرضیه حدیدچی‌دباغ بود. این جایگاه والای زنان را در مشارکت سیاسی می‌رساند که از ابتدای انقلاب موردتوجه قرار گرفته بود. 

90درصد زنان باسوادند
فاطمه آلیا، پژوهشگر در رابطه با پیشرفت و ارتقای جایگاه علمی بانوان پس از انقلاب می‌گوید: «به گفته و گواه تمام موسسات علمی اروپا و آمریکا، آمار پزشکان عمومی زن نسبت به قبل از انقلاب یا زمان پیروزی انقلاب ۱۶برابر شده است؛ آن زمان ۳هزار و ۵۰۰ پزشک عمومی زن داشتیم و در حال حاضر ۶۰هزار پزشک عمومی داریم (۳۱ درصد). پزشکان متخصص‌مان هم ۵۰ برابر شده؛ در آن زمان ۵۹۰ پزشک متخصص زن داشتیم و اکنون ۳۰ هزار پزشک متخصص زن داریم (۴۰ درصد). در حال حاضر ۹۹درصد پزشکان متخصص زنان را بانوان ایرانی به خود اختصاص داده‌اند. در حال حاضر ۵هزار و ۳۰۰ پزشک فوق‌تخصص زن داریم. همه این پیشرفت‌ها باعث شده که سن امید به زندگی از ۵۴سال ابتدای انقلاب به ۷۸ سال برسد. این یعنی میانگین عمر زن‌های ایرانی در حال حاضر ۷۸ سال است؛ در حالی‌که در اواخر دوره پهلوی ۵۴ سال بود و همه اینها علی‌رغم اتهاماتی است که درباره زنان به نظام جمهوری اسلامی می‌زنند.» با اشاره به اینکه درصد باسوادی کشور در زمان طاغوت یک‌سوم جمعیت یعنی ۳۵درصد بود، امروز میزان باسوادی زنان کشور ۹۰درصد است و حتی درصد باسوادی کشور نسبت به میانگین جهانی چند درصد بالاتر آمده که همه اینها دستاوردهای بعد از پیروزی انقلاب است. اساتید خانم در دانشگاه‌ها حدود یک تا یک‌ونیم درصد بود؛ این در حالی است که در حال حاضر حدود ۲۰درصد اساتید دانشگاه‌ها زنان هستند؛ حدود ۷ هزار استاد زن در دانشگاه‌ها و ۲هزار و ۷۰۰ استاد زن در حوزه علمیه حضور دارند.

60 درصد ورودی دانشگاه‌ها زنان هستند 
عدد ۲میلیونی دانش‌آموزان دختر اوایل انقلاب به ۶میلیون نفر رسیده است که این مسئله بیانگر افزایش اعتماد خانواده‌ها به نظام و سلامت آموزشی است. در اوایل انقلاب دانش‌آموخته زن مقطع کارشناسی به بالا ۶درصد بود و در حال حاضر طبق آمارها ۴۴درصد دانش‌آموختگان این مقطع زنان هستند. در زمان پیروزی انقلاب شاغلان زن آموزش و پرورش ۱۲۵هزار نفر بودند که در حال حاضر ۶۰۰هزار خانم شاغل در بخش‌های مختلف آموزش و پرورش حضور دارند. امروز بیش از ۶۰درصد ورودی دانشگاه‌ها بانوان هستند. رضا منیعی، معاون موسسه پژوهشی و برنامه‌ریزی آموزش عالی اعلام کرده است که تعداد کل دانشجویان زن در سال تحصیلی 58-57،  ۵۴ هزار و ۲۴۸ نفر بوده که نسبت آنان به کل دانشجویان ۳۰.۹ درصد بوده است، اما این رقم در سال تحصیلی 94-93 به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار و ۳۷۵ نفر افزایش یافته که به عبارتی دیگر ۴۵.۸ درصد دانشجویان را تشکیل می‌دهد. او می‌گوید: «در ابتدای انقلاب ۱۶ هزار و ۵۸۵ دانشجوی زن در مقطع کاردانی، ۳۲هزار و ۶۷۰ نفر در مقطع کارشناسی، یک‌هزار و ۷۱۷ نفر در مقطع ارشد، ۳هزار و ۱۷ نفر در مقطع دکترای حرفه‌ای، ۲۵۹نفر در مقطع دکترای تخصصی و یک‌هزار و ۹۷۶ نفر در مقطع تحصیلات تکمیلی مشغول به تحصیل بوده‌اند. این رقم در سال تحصیلی 94-93 در مقاطع کاردانی به ۳۴۴ هزار و ۷۸۵ نفر، کارشناسی یک میلیون و ۴۴۱ هزار و ۵۹۰ نفر، ارشد ۳۳۳ هزار و ۴ نفر، دکتری حرفه‌ای ۴۱ هزار و ۴۳۶ نفر، دکترای تخصصی ۳۹هزار و ۵۶۰ نفر و تحصیلات تکمیلی ۳۷۲هزار و ۵۶۴ نفر افزایش یافته است.» براساس آمارهای ارائه‌شده شاهد آن هستیم که بانوان کشورمان در تمامی سال‌های تحصیلی گذشته حضور چشمگیری در مراکز علمی داشته‌اند؛ به گونه‌ای که طی سال‌های 85-84 نسبت آنان به کل جمعیت دانشجوی کشور ۵۱.۵ درصد، در سال 86-85 به میزان ۵۲.۴ درصد، در سال 87-86 به تعداد ۵۲.۹ درصد و در سال 88-87 به میزان ۵۱درصد بوده است.