رونق ساخت،‌ قفل بر تخلفات

محمد سرابی- روزنامه‌نگار

تبدیل پارکینگ به واحد مسکونی، ساخت آپارتمان روی طبقه آخر، اضافه بنا روی کنسول و... تخلفات گوناگونی هستند که ‌هنگام ساخت‌و‌ساز رخ می‌دهند و برای همه آنها جریمه تعیین شده است. برخی می‌گویند سود آپارتمان‌سازی در همین تخلفات کوچک است، زیرا میزان جریمه از قیمت نهایی آپارتمان بسیار کمتر می‌شود. در واقع اندکی جریمه در مقابل سود فروش آپارتمان اهمیت زیادی ندارد. این در حالی است که سال گذشته برای آنکه جلوی تخلفات ساخت‌وساز در تهران گرفته شود، مدیریت شهری پیشین، هنگام تنظیم بودجه جریمه‌های کمیسیون ماده100 را تا 50درصد افزایش داد، اما تعداد‌ زیادی از کارشناسان شهری این اقدام را بیشتر به سود سازنده‌ها اعلام کردند تا به نفع شهر. به‌عبارتی، این پیغام صادر شد که باب تخلف همچنان باز است و تنها باید پول بیشتری پرداخت شود. اگرچه آن زمان نیز، سیدابراهیم رئیسی، رئیس وقت قوه قضاییه مخالفت قوه را با چنین تصمیمی به نوعی اعلام کرد؛ چراکه باید توجه شود از یک‌سو افزایش جریمه کمیسیون ماده100 حد و حدودی دارد و از سوی دیگر، این موضوع که هزینه تخلفات پرداخت شود تا هر نوع عملیات در ساخت‌وساز ولو به ضرر منافع شهر و شهروندان صورت بگیرد، پذیرفته نیست.

جریمه بازگشت به شکل قبل
به همین منظور مدیریت شهری فعلی تهران اعلام کرده با شیوه‌های جدید مثل صدور الکترونیکی و هوشمند پروانه، عوارض تشویقی و... درصدد است تا هم تخلفات ساختمانی کاهش یابد، هم بازار ساخت‌و‌سازی‌ که از سکه افتاده، رونق بگیرد و هم با همکاری وزارت راه و شهرسازی تسهیلات بهتری به متقاضیان نوسازی بافت فرسوده تعلق گیرد. به همین منظور چندی پیش و در آستانه بررسی بودجه سال1401 شهرداری در شورای شهر، این موضوع دوباره مطرح شد. رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورا در این‌باره می‌گوید: «تخلف در ساخت‌وساز به جز برخی مناطق محروم که به‌دلیل مسائل اجتماعی و اقتصادی رخ می‌‌دهد، ناشی از سودجویی است.» مهدی عباسی درگفت‌و‌گو با همشهری می‌‌افزاید: «ما باید جلوی تخلف و هر آنچه بستر سودجویی را فراهم می‌کند، بگیریم تا عده‌ای نتوانند به‌وسیله آن فاصله طبقاتی مضاعف ایجاد کنند. نباید به تخلف و متخلف احترام بگذاریم. نباید با جریمه، ابزاری فراهم کنیم که بخواهد به‌وسیله آن از تخلف عبور و آن‌را پاک کند.» او درباره میزان بازدارندگی جریمه‌‌هایی که پس از اتمام کار و در کمیسیون ماده100 صادر می‌شود، می‌گوید: «جریمه راه‌حل کافی نیست. تجربه ثابت کرده جریمه‌‌های کنونی در مقابل تخلفی که انجام می‌شود و انتفاعی که از آن می‌شود، پیشگیری‌کننده نیستند.»  عباسی هفته پیش در جلسه علنی شورا برای این مسئله مثالی زده بود؛ «تخلف به‌نحوی است که متری ۶میلیون تومان عوارض دریافت می‌کنیم اما سازنده همان تخلف را متری ۲۰۰میلیون تومان می‌فروشد.» او درباره روش‌های مقابله با تخلفات می‌‌گوید: «عوامل مختلفی از قبیل جلوگیری عملی از وقوع تخلف، برخورد قاطع مانند اعاده به وضع قبلی و در نهایت جریمه‌هایی با ارقام سنگین، انگیزه متخلف را برای اعمال متخلفانه کاهش می‌دهد.» از او سؤال می‌کنیم که آیا مقابله شدید با تخلفات ساختمانی بر رونق ساخت‌وساز تأثیر نمی‌گذارد و آن را کاهش نمی‌دهد؟ که رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورا با رد این موضوع می‌گوید: «نفس ساخت‌وساز می‌تواند به اندازه کافی انگیزه برای فعالیت ایجاد ‌کند. اگر می‌خواهیم به رونق ساخت‌وساز کمک کنیم، باید در فرایند صدور پروانه تسریع و تسهیل ایجاد کنیم‌ تا افرادی که مراجعه می‌کنند در پیچ‌و‌خم‌‌های اداری گرفتار نشوند. اگر زمان را مدیریت کردیم و به سرمایه‌گذار احترام گذاشتیم و بسته‌های ویژه اقتصادی متناسب با نیاز شهر و متناسب با نیاز شهرسازی تعریف کردیم، سازنده‌ها از این امکانات استفاده می‌‌کنند و سود کافی به‌دست می‌آورند.»

تسهیلات نوسازی بافت فرسوده افزایش یافت
یکی از مشوق‌های اثرگذار در روند نوسازی بافت‌های فرسوده شهری، ارائه تسهیلات مناسب و کافی برای ساخت‌و‌ساز است. در ماه‌های اخیر و با افزایش قیمت مصالح ساختمانی و سایر هزینه‌های ساخت و ساز، افزایش مبلغ تسهیلات بانکی ساخت در دستور کار دولت قرار گرفته است. مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با بیان اینکه با پیگیری‌های صورت گرفته از سوی وزارت راه و شهرسازی (شرکت بازآفرینی شهری ایران)، سقف تسهیلات نوسازی در بافت‌های فرسوده افزایش یافته است، گفت: «به‌دنبال انعقاد قرارداد عاملیت بین وزارت راه و شهرسازی و بانک مسکن و با توجه به رویکرد افزایش نوسازی در بافت‌های فرسوده شهری و ایجاد مشوق‌ها و امتیازات ویژه برای این محدوده‌ها، سقف تسهیلات ساخت در این محدوده‌ها برای شهر تهران به 450میلیون تومان به ازای هر واحدی که ساخته می‌شود (300میلیون تومان با بهره 9.5درصد و 150میلیون تومان با بهره 18درصد) افزایش یافت. کاوه حاجی‌علی‌اکبری افزود: «دوره زمانی پیش‌بینی‌شده برای این تسهیلات (دوره ساخت) حداکثر 36ماه است و پس از این دوره، 300میلیون تومان از تسهیلات باید با بانک تسویه شود، اما 150میلیون تومان از قابلیت تبدیل به فروش اقساطی برخوردار است. همچنین این تسهیلات به‌صورت مرحله‌ای، در 4مرحله و متناسب با پیشرفت ساخت طبق جدول زیر پرداخت می‌شود.» متقاضیان می‌توانند برای تشکیل پرونده و انجام فرایند ثبت‌نام به سامانه تسهیلات ویژه بافت فرسوده به سایت facility.udrc.ir/login.php مراجعه کنند.