مدیریت شناور؛ مهم‌ترین مشکل جشنواره تئاتر فجر

سبا حیدرخانی-روزنامه نگار

رضا صابری، نویسنده و کارگردان تئاتر‌ است که عنوان پیشکسوت در چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را دارد؛ اما جز این، او همچنین یکی از هنرمندانی است که در نخستین جشنواره تئاتر فجر هم حضور داشته. به بهانه اجرای نمایش «پشت دیوار قدیمی کشتارگاه» صابری که از خراسان‌رضوی در بخش غیررقابتی آثار صحنه‌ای جشنواره چهلم تئاتر فجر حضور دارد، با او گفت‌وگو کرده‌ایم.

 نمایش «پشت دیوار قدیمی کشتارگاه» چه موضوعی را دستمایه کار قرار داده است؟
این نمایش یک کار میدانی، محیطی و مستند است که داستانش را براساس زندگی تعدادی کارتن‌خواب نوشته‌ام. آدم‌هایی که در طول سال‌ها، با آنها در ارتباط بودم و زندگی‌نامه‌هایشان را دنبال می‌کردم و نتیجه‌اش همین چیزی است که در قالب یک نمایش دارد روی صحنه می‌آید. این نمایش با پرداختن به چند کارتن‌خواب به شکل روشن و برجسته، به طرح آسیب‌های اجتماعی می‌پردازد. به‌طوری که زندگی این افراد، به‌صورت قصه‌هایی اپیزودیک مطرح می‌شود.

شما در نخستین جشنواره تئاتر فجر حضور داشتید؛ حالا که این رویداد به چهلمین دوره‌اش رسیده، فکر می‌کنید در طول این سال‌های برگزاری مستمرش، توانسته به جایگاه و هدفی که در نخستین دوره آن پیش‌بینی می‌شد، برسد؟
مسلما جشنواره فجر پایگاهی برای قضاوت آثار هنرمندانی است که در سراسر کشور دارند کار تئاتر می‌کنند. چهلم‌اش را که من هنوز ندیده‌ام که چه اتفاقی می‌خواهد بیفتد؛ اما در ۳۹دوره‌ای که این جشنواره برگزار شده، میدانی برای قضاوت و داوری بوده و این خودش خیلی خوب است که هنرمندان خودشان را در این فضا می‌سنجند و محک می‌زنند. این اتفاق، یکی از بهترین برایندهای جشنواره تئاتر فجر است. ضمن اینکه جشنواره هر سال توانسته چهره‌های جدیدی را در عرصه نویسندگی و کارگردانی تئاتر و حتی بازیگری به تئاتر کشور معرفی کند که این هم به‌نظرم دستاورد قابل‌توجهی است. فی‌النفسه حضور و برگزاری جشنواره برای تئاتر ایران یک غنیمت و اتفاق و رویداد بسیار مهم و باارزشی است. اما اینکه چگونه برگزار می‌شود، داستان دیگری است. به‌نظر من یکی از مشکلات اساسی جشنواره فجر و اساسا تئاتر ما همین مدیریت‌های شناوری است که اتفاق می‌افتد؛ یک دبیر جشنواره می‌آید و یک کارهایی می‌کند و طرحی می‌دهد و می‌رود، یکی دیگر می‌آید و طرح قبلی را خراب می‌کند و کار دیگری می‌کند. این شناور بودن دبیران جشنواره در طول ۳۹دوره لطمه‌هایی به آن وارد کرده است. اگر یک دبیر مشخص، نه در ۴۰سال، که چند دوره پیاپی جشنواره را اداره می‌کرد و برای مدتی نگاه‌ها یک شکل بود و طرح‌ها و سیاستگذاری‌ها در یک مسیر حرکت می‌کرد، شاید شاهد اتفاقات بهتری در این زمینه بودیم. در نهایت با اینکه شاید به بخش مدیریتی جشنواره نقدهایی داشته باشم، ‌ولی معتقدم نفس برگزاری آن، اتفاق بسیار میمون و مبارکی برای تئاتر ماست.

فکر می‌کنید دستاورد جشنواره تئاتر فجر برای تئاتر ما چه می‌تواند باشد؟
نخست، معرفی چهره‌های تازه‌نفس اعم از بازیگر، کارگردان و نویسنده به تئاتر کشور و دوم مسئله قضاوت و داوری، تا هنرمندان تئاتر ما در طول یک سال در این جشنواره که هم بین‌المللی است و هم در منطقه جزو جشنواره‌های معتبر تئاتر محسوب می‌شود، کارهایشان قضاوت و دیده شود. امیدوارم با وجود بحران کرونا و پیامدهایش، جشنواره چهلم تئاتر فجر بتواند باشکوه‌تر و بهتر از دوره‌های قبلی برگزار شود.