گزارش
لیبی ، صحنه رقابت ترکیه و روسیه
با وجود درخواست‌های اتحادیه اروپا، ترکیه و روسیه قصد خروج از لیبی را ندارند و برای افزایش نفوذ خود در این کشور جنگ‌زده و سرشار از فرصت و انرژی تلاش می‌کنند
خروج نیروهای نظامی خارجی از لیبی، ابتدای سال جدید میلادی شروع شده است و در نخستین گام، صدها مزدور خارجی این کشور را ترک کرده‌اند. به گزارش الجزیره، دیپلمات‌های خارجی گفته‌اند که این گروه از مزدوران خارجی، اهل چاد بوده‌اند. خروج نیروهای خارجی، یکی از شروط اصلی برگزاری انتخابات به تعویق افتاده در لیبی است. انتخابات ریاست‌جمهوری در این کشور قرار بود پاییز برگزار شود، اما به ابتدای زمستان موکول شد و در نهایت اصلا برگزار نشد. استفانی ویلیامز، مشاور ویژه سازمان ملل در امور لیبی گفته است که شانس برگزاری انتخابات تا اواخر بهار همچنان وجود دارد. اما حتی با برگزاری انتخابات هم به‌نظر نمی‌رسد ترکیه و روسیه قصد خروج از لیبی را داشته باشند. نیروهای نظامی ترکیه و گروه نظامی واگنر که از حمایت کرملین برخوردار است، به چیزی فراتر از برگزاری انتخابات در لیبی نگاه می‌کنند و فعلا هیچ نیرویی هم وجود ندارد که بخواهد آنها را مجبور به ترک این کشور کند.
اولین دلیلی که آنها را در لیبی ماندگار می‌کند این است که این نیروها، امید زیادی به کسب فواید بی‌شمار از لیبی دارند و مسئله حیاتی‌تر این است تا وقتی که شرایط همینطور باقی بماند، از سوی آمریکا، تنها قدرتی که می‌تواند آنها را از لیبی بیرون کند، احساس خطر نمی‌کنند.
فدریکا ساینی فاسانوتی، محقق مرکز امنیت، استراتژی و فناوری در مؤسسه بروکینگز در این‌باره گفته است: «واشنگتن علاقه‌ای به لیبی ندارد، آن هم در شرایطی که مشکلات بسیار بزرگ‌تری دارد؛ از دونباس (شرق اوکراین) گرفته تا کره‌شمالی و بزرگ‌تر از همه آنها چین، و در کنار آنها مشکلات زیاد داخلی که جو بایدن با آنها مواجه است.
به همین‌خاطر است که برخلاف انتظار، آمریکا خودش را چندان درگیر لیبی نمی‌کند. این برای اروپا بسیار ناامیدکننده است اما احتمالا آمریکا، فعلا فرصت نخواهد کرد که خود را درگیر لیبی کند.»
از نقطه نظر آمریکا، شرایط امنیتی فعلی در لیبی چندان مشکل‌ساز نیست، البته تا وقتی که حضور گروه واگنر بیشتر نشود. راه‌حل آمریکا برای این مسئله، موافقت با حضور همزمان ترکیه در لیبی است. از نظر واشنگتن، ترکیه یک متحد عضو ناتو است که می‌توانند به وسیله رقابت مستقیم با روسیه در لیبی، بلندپروازی‌های مسکو را مهار کند.
این دیدگاه اما در اروپا خریدار ندارد. اعضای اتحادیه اروپا، به‌خصوص کشورهای مدیترانه، خود را محق می‌دانند تا نگران آینده لیبی باشند و حضور ترکیه و روسیه در این کشور را ناخوشایند می‌دانند.
فرانسه، یکی از کشورهایی است که بیشترین انتقاد را از حضور ترکیه در لیبی دارد. اوبرتو پروفازیو تحلیلگر امور آفریقا برای ناتو گفته است: «حضور نیروهای ترکیه تهدیدی بزرگ علیه منافع فرانسه به شمار می‌رود چون پاریس اتحادی استراتژیک با ابوظبی دارد و امارات، از نیروهای ژنرال خلیفه حفتر حمایت می‌کند.»
ایتالیا هم دیگر کشور اروپایی است که با حضور ترکیه مخالف است. پروفازیو گفته است: «حضور ترکیه در لیبی همچنین با مخالفت‌های فزاینده‌ای در ایتالیا مواجه شده است، به‌خصوص در میان جنبش‌های راست‌افراطی که معتقدند لیبی، حیاط خلوت ایتالیاست. این دیدگاه هم البته دیدگاهی نواستعماری است.» در کنار این نگاه‌های امنیتی و سیاسی، فرصت‌های اقتصادی هم باعث شده است تا اروپا مسئله لیبی را با نگرانی بیشتری دنبال کند. با این حال روس‌ها و ترک‌ها، که پیش‌تر خطرهای میدان نبرد در لیبی را به جان خریده‌اند، خود را محق‌تر از اروپایی‌ها می‌دانند. لیبی از نظر منابع انرژی کشوری بسیار غنی است و علاوه بر آن، چشم‌انداز قراردادهای میلیارد دلاری بازسازی این کشور، مسکو و آنکارا هم وسوسه کرده است.
به گزارش العربی‌الجدید، با وجود این اهداف مشترک، ترکیه و روسیه به دلایل و بهانه‌های مختلف وارد لیبی شده‌اند.
حضور آشکار ترکیه
آنکارا، صراحتا از دولت‌های فعلی و پیشین لیبی که مورد حمایت سازمان ملل بوده‌اند حمایت کرده است. در واقع نیروهای ترکیه، در ابتدا برای حمایت از دولت وفاق ملی مورد حمایت سازمان ملل وارد لیبی شدند و بلافاصله بعد از ورود، از این دولت در مقابل حمله نیروهای ژنرال حفتر به طرابلس حمایت کردند. فرهات پولات، محقق در مرکز تحقیقات جهانی تی‌آرتی در ترکیه درباره حضور نیروهای این کشور در لیبی گفته است: «دولت وفاق ملی از آمریکا، انگلیس، ایتالیا، الجزایر و ترکیه کمک خواست تا بتواند از مواضع خود دفاع کند. ترکیه تنها کشوری بود که قدم پیش گذاشت و به دولت مورد حمایت سازمان ملل، حمایت عملی ارائه کرد.»
آنکارا، بعد از کمک به دولت وفاق ملی برای عقب راندن نیروهای ژنرال حفتر، با دولت فراگیر جدید لیبی که این یکی هم مورد حمایت سازمان ملل است همکاری کرد تا کنترل دولت بر پایگاه‌های نظامی و بنادر مهم را تثبیت کند و امنیت قراردادهای اقتصادی، نظامی و بازسازی را تامین کند. از نظر ترک‌ها، حضور آنها در لیبی قانونی است چون به درخواست دولت رسمی این کشور انجام شده است. پولات در این‌باره به العربی الجدید گفته است: «حضور نظامی ترکیه در لیبی احتمالا دراز مدت خواهد بود چون دولت مشروع لیبی به آن نیاز دارد. ترکیه احتمالا همچنان به ارائه کمک و آموزش و همینطور حمایت مستشاری از نیروهای ارتش لیبی، تا زمانی که به استانداردهای جهانی برسد، ادامه خواهد داد.»
نفوذ پنهانی روسیه
در جایی که ترکیه آشکارا از حضور خود در لیبی صحبت می‌کند، روسیه در سکوت و پنهانی به بسط نفوذش در این کشور و منطقه وسیع‌تر آفریقا مشغول است. دولت ولادیمیر پوتین، هرگونه ارتباط با گروه شبه نظامیان واگنر را تکذیب می‌کند اما هیچ‌کدام از طرف‌های درگیر در لیبی این حرف را باور ندارند.
این گروه، سال‌هاست یکی از حامیان حفتر است و همین، آنها را در جنگ داخلی لیبی، در جبهه مقابل ترکیه قرار داده است. حضور این گروه، مسکو را قادر می‌سازد که به پایگاه هوایی الجفرا دسترسی آزاد و بر منابع نفتی غنی لیبی کنترل داشته باشد.
اما روس‌ها، حضور در لیبی را فرصتی برای نفوذ بیشتر در آفریقا می‌دانند. این گروه همین حالا در کشور مالی هم حضور دارد.
مکث
احتمال برگزاری انتخابات لیبی طی 5ماه دیگر
لیبی، انتهای پاییز باید رئیس‌جمهور جدیدش را انتخاب می‌کرد اما اوضاع بعد از سال‌ها جنگ داخلی، همچنان پرآشوب بود و کمیسیون انتخابات این کشور، گفت که انتخابات به تعویق افتاده است. با این حال، حالا سازمان ملل امیدوار است که نخستین انتخابات این کشور از بعد از سرنگونی معمر قذافی، دیکتاتور پیشین این کشور در سال2011، در همین ماه ژوئن، یعنی انتهای بهار پیش‌رو برگزار شود. قرار بود انتخابات در اواخر پاییز برگزار شود اما کمیسیون انتخابات گفت که باید انتخابات به تعویق بیفتد و 24ژانویه را پیشنهاد داد. اما انتخابات، همانطور که پیش‌بینی می‌شد، در این تاریخ هم برگزار نشد.
