خرید سربازی برای طبقه خاص

فهیمه طباطبایی- روزنامه‌نگار

احساس شدید تبعیض طبقاتی این بار در قیمت‌های عجیب و نجومی خرید سربازی حلول کرده است. رقم‌هایی که در کمیسیون تلفیق بودجه مجلس نهایی شده و درصورت تصویب در صحن علنی از سال 1401اجرایی خواهد شد. مصوبه از این قرار است که مشمولان غایب بیش از 5 سال، با اولویت افراد متأهل و بالاتر از 35سال سن که انجام وظایف سربازی به‌دلیل تحلیل قوای جسمانی برای آنها امکان‌پذیر نیست، می‌توانند سربازی را بخرند و در ازای آن کارت معافیت از خدمت در زمان صلح را دریافت کنند.
به‌موجب این مصوبه، دارندگان مدرک تحصیلی کاردانی و کمتر از آن با پرداخت 250میلیون تومان، دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد با پرداخت مبلغ 400میلیون تومان و دارندگان مدرک پزشکی عمومی و دکترای تخصصی و بالاتر از آن در تمام رشته‌ها با پرداخت مبلغ 600میلیون تومان به‌حساب خزانه کل کشور قادر به خرید سربازی خود خواهند بود.
این مصوبه اعتراضاتی را به همراه داشت که فصل مشترک همه آنها، تبعیض بین طبقه مرفه‌ و کارمند و کارگری است که در خرید خدمت سربازی در موقعیتی یکسان قرار نگرفته‌اند. مخالفان می‌گویند فرزندان خانواده‌های ثروتمند به راحتی توانایی خرید خدمت سربازی را دارند اما بقیه باید به سربازی بروند یا همچنان سرباز فراری بمانند و از خدمات عمومی دولت محروم شوند. برخی دیگر نوشته‌اند چرا آنها که توانایی پرداخت ندارند در بدترین شرایط آب و هوایی و در مرزهای کشور 2سال مستمر پاسداری کنند اما عده دیگر با پرداخت 250تا 600میلیون تومان بتوانند معاف شوند و زندگی بی‌دغدغه داشته باشند؟
یکی دیگر از موضوعات مورد سؤال این مصوبه به تخفیف 50درصدی افراد متأهل تحت پوشش کمیته امداد حضرت امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی بر می‌گردد. منتقدان می‌پرسند چطور فردی که تحت پوشش بهزیستی یا کمیته امداد است و نیاز به کمک مالی دارد، می‌تواند سربازی را حتی با 50درصد تخفیف مثلا با 300میلیون تومان بخرد؟
نکته عجیب دیگر این است که رحیم زارع، سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه می‌گوید که حین تصویب این طرح با نیروهای مسلح هیچ مشورتی نشده است.  احتمالا در این مصوبه باید نظر نیروهای مسلح گرفته شود و تمام مصوبات نیز‌ در صحن علنی مجلس شورای اسلامی تصویب شود  و شورای نگهبان آن را تایید کند.

نمی‌خواستیم تقاضای خرید بالا رود!
پرسش‌ها از اعضای کمیسیون تلفیق بودجه درباره این مصوبه فراوان است، اینکه چگونه به این رقم‌ها رسیده‌اند و چگونه می‌خواهند حس تبعیضی را که به‌وجود آورده، توجیه کنند؟
شهریار حیدری، عضو کمیسیون تلفیق بودجه مجلس شورای اسلامی در این‌باره به همشهری گفت: براساس قانون خدمت سربازی الزامی است. با این حال افرادی هستند که به دلایل مختلفی در زمان مقرر نتوانسته‌اند آن را انجام دهند. حالا زمان خدمت این افراد گذشته و آنها به‌دلیل برخوردار نبودن از کارت پایان خدمت، از برخی خدمات دولتی محروم هستند. لذا با توجه به اینکه این افراد باید تعیین تکلیف شوند، در قانون بودجه سال 1401 به پیشنهاد دولت فرصتی برای آنها درنظر گرفته شده تا با پرداخت جریمه غیبت از سربازی، کارت معافیت دریافت کنند.
او در پاسخ به خشم و ناراحتی مشمولان غایب از تبعیضی که بین آنها و قشر مرفه برای خرید سربازی ایجاد شده نیز گفت: بازدارندگی این جرایم مهم است. از این جهت که این جرایم باید باعث شود اتفاقا افراد هوس غیبت نکنند و در موعد مقرر برای انجام خدمت مراجعه کنند. باید توجه کنیم که این امکانات برای افرادی است که زمان خدمت آنها گذشته است؛ یعنی چند سال غیبت دارند. افرادی که الان زمان مشمولیت آنها فرا می‌رسد، نمی‌توانند از این امکان بهره‌مند شوند. از طرفی، شهریار حیدری از مخالفت ستادکل نیروهای مسلح با خرید خدمت سربازی خبر داد. او گفت: ستاد کل نیروهای مسلح خیلی موافق خرید خدمت سربازی نیست و حتی اعلام کرد با این موضوع موافقت نشود. ستاد کل نیروهای مسلح مبنی بر اینکه مخالف است نظرش را در کمیسیون تلفیق اعلام کرد اما در نهایت موضوع خرید خدمت سربازی در کمیسیون تلفیق تصویب شد. ستاد کل از این جهت مخالف است که نیروهای مسلح به سرباز نیاز دارد و از طرفی این کار مشوقی برای خرید سربازی نباشد.

فروش سربازی پیشنهاد دولت بود
حیدری سپس توضیح داد: البته یکی از تبعاتی که روی آن در کمیسیون هم بحث شد، این تلقی است که به نوعی قشر مرفه جامعه بیشتر از این مصوبه بهره خواهد برد که درست هم هست اما این مصوبه چنان‌که اشاره شد پیشنهاد خود دولت بوده اما رقم‌های پیشنهادی دولت پایین‌تر است. نهایتا با کار کارشناسی که انجام شد ارقام جدید تعیین شد. الان هم اعضای کمیسیون و هم دولت با آن موافق‌اند.

تنها صدای مخالف از دولت
در حالی عضو کمیسیون تلفیق بودجه می‌گوید که این طرح پیشنهاد دولت بوده که معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان توییتی زده و تلویحا گفته که از آن بی‌خبر بوده است. وحید یامین‌پور نوشته است: صدها هزار مشمول غایب، بلاتکلیفی و محرومیت از حقوق و فرصت‌های شغلی و اجتماعی، عوارض روحی و روانی، بالارفتن سن ازدواج و... مسائلی به این اهمیت با خرید و فروش حل می‌شود؟حالا که در تامین برخی حداقل‌ها مشکل داریم، لااقل از سر راه جوانان «مانع زدایی» کنیم.

به جای گرانفروشی، سربازی را حرفه‌ای کنید
طرح‌های زیادی برای تغییر خدمت سربازی ارائه شده، به‌خصوص از زمانی که تعداد مشمولان غایب افزایش پیدا کرد و بسیاری نیز خواستار خدمت سربازی مرتبط با رشته تحصیلی یا شغل‌شان شدند اما تاکنون هیچ‌یک از آنها نهایی نشده و دولت و مجلس ترجیح می‌دهند که هر چند سال یک‌بار فروش سربازی را در دستور کار قرار دهند.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، عضو سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس در این‌باره به همشهری گفت: طرحی که امروز به‌عنوان پرداخت جریمه خدمت یا خرید خدمت سربازی مطرح شده است با تعریفی که قبلا از خدمت سربازی در کشور صورت گرفته، همخوانی ندارد. در حقیقت هم آن تعریف و هم این رفتار افراطی بود. طبق تعریف خدمت سربازی مقدس قلمداد می‌شود و فرزندان مردم بدون حقوق و با حداقل آموزش به خدمت می‌رفتند و بعد هم گرفتاری‌هایی داشتند که آنها را دچار مشکلات اساسی می‌کرد.
فلاحت‌پیشه گفت: در چنین شرایطی بعضی از افراد به‌طور طبیعی سربازی نمی‌رفتند و غیبت می‌کردند. در سنوات گذشته، راهکاری برای تعیین تکلیف این دست افراد طراحی شد که با پرداخت مبلغی از خدمت معاف شوند. این راهکار هم البته با تعریف اولیه از خدمت سربازی همخوان نبود. چون سربازی امر مقدسی تلقی می‌شد و حالا طرحی راه افتاده بود که این امر مقدس را به فروش گذاشته بود. این ناهمخوانی نتیجه ناعدالتی اجتماعی داشت اما متأسفانه برخی مسئولان فقط پول برای‌شان مهم بود و با وجود این نتایج حاضر به توقف آن نمی‌شدند. این روند ادامه پیدا کرد تا زمانی که در مجلس دهم، خود ستاد کل هم معترض شد و اعلام کرد که راضی به استمرار این روند نیست و نهایتا طرح فروش تعلیق شد. الان دوباره همان طرح منتهی این بار با رقم‌های کلان‌تر در دستور کار قرار گرفته است. اینها نشان می‌دهد که عده‌ای عملا از حوزه‌ای که مقدس شمرده می‌شود، یک بودجه‌آوری قابل توجه انتظار دارند که آسیب‌های اجتماعی بسیار جدی خواهد داشت.

اکثریت نباید بار اقلیت را به دوش بکشند
فلاحت‌پیشه معتقد است که فروش سربازی با قیمت بالا دل محرومان و مستضعفان را خواهد شکست. «این طرح در حقیقت فرایندی نیست که کسانی که پول ندارند به جای کسانی که پول دارند بروند خدمت کنند. چنین فرایندی آنها را خشمگین خواهد کرد. به هر حال الان ما طیف گسترده‌ای از جوانان کشور را داریم که در گرمای بالای 55تا سرمای خیلی شدید، خدمت می‌کنند و اکثریت غریب به اتفاق آنها هم از خانواده‌های محروم و مظلوم هستند. نباید تلقی این باشدکه این افراد چون پول ندارند، به جای کسانی که پولدارند خدمت می‌کنند. ادعا شده در بودجه سال آینده حداقل حقوق سربازها به3 و نیم میلیون تومان رسیده و برای متاهل‌ها این رقم 5میلیون تومان خواهد بود، این یعنی اینکه می‌شود سربازی را حرفه‌ای کرد. خب چرا اینکار انجام نمی‌گیرد؟»
این نماینده مجلس افزود: همیشه بهانه منابع مالی بود، درحالی‌که به جای خیلی از نهادهای کشور که بودجه دریافت می‌کنند و هیچ خدمتی به مملکت نمی‌کنند، سربازانی که وظیفه امنیت، انتظام و دفاع از کشور را دارند، باید از حقوق ثابت برخوردار شوند. من اگر جای نمایندگان مجلس بودم، خرید خدمت را تصویب نمی‌کردم و به جای آن دولت را موظف می‌کردم، هر سال 20درصد از نیازهای سربازی ستاد کل نیروهای مسلح را به‌صورت سربازی حرفه‌ای تامین کند؛ یعنی سرباز آموزش مکفی 6تا 9ماهه ببیند، بعد کاملا حرفه‌ای بتواند عمل کند و در ازای آن حقوق منطقی دریافت کند. به جای ایده‌هایی از قبیل فروش سربازی به قیمت‌های گزاف، باید کاری اساسی در این حوزه کرد. کاری که در دنیا آزموده شده است؛ یعنی حرفه‌ای شدن سربازی.
او تأکید کرد: قانونگذار باید دقت کند که در مصوباتش در مورد اقلیت و اکثریت به مساوات عمل شود نه اینکه اقلیتی از قانون بهره‌مند شوند و اکثریتی بار آنها را هم به دوش بکشند.