مان
در ستایش زیرانداز فراموش‌شده
سحر سالاری
اگـرچـه بــرخـی از صنایـع‌دسـتی خاص، این روزها مورد توجه بسیاری قرار دارد اما زیلو را می‌توان در زمره محکوم‌شدگان به فراموشی در میان این صنایع‌دستی ایرانی به‌شمار آورد؛ هنری که با روی‌کار‌آمدن کارخانجات گوناگون تولید فرش ماشینی به حاشیه رانده شد و قیمت تمام‌شده آن در بازار که طبعا بیش از فرش ماشینی و دیگر زیراندازها بود پاشنه‌آشیل فراموشی این محصول شد. اما چه چیز باعث بالا‌رفتن ارزش مادی این محصول شد؟ جدای از جنس پنبه‌ای و مواداولیه طبیعی و مرغوب، فرایند بافت زیلو بسیار پیچیده است و به همین دلیل یک زیلوی کوچک قیمت بالایی دارد.
قدمت زیلو را که عمده استفاده از آن در مساجد بوده، به‌صورت قطعی مشخص نیست اما قدیمی‌ترین آثار به‌دست آمده در قسمت‌های کویرنشین یافت شده است. چرایی این موضوع هم اینکه زیلو کاملا مناسب با نیازهای مردمان حاشیه کویر است و علاوه بر ایجاد خنکی در مقابل اشعه آفتاب نیز مقاوم است و پس از بارها شست‌وشو رنگ و رویش را حفظ می‌کند.
برگزاری دومین جشنواره زیلو، آن هم در موطن این هنر یعنی یزد بی‌دلیل نیست؛ رویدادی که علاوه برانعکاس ذوق هنری و بینش فلسفی اقوام ساکن در منطقه، نقش بسزایی در رشد اقتصادی آن هم دارد. محمد دهقان بنادکی، رئیس دومین جشنواره ملی «زیلوی برتر» هم در این روزها گفته در این جشنواره گروه زیادی از تولیدکنندگان با شعار «زیلو، رویش دوباره» در تلاشند تا زیلو را دوباره به زیرپای ایرانیان برگردانند و به همین جهت هم هنرمندان می‌توانند تا پایان دی ماه آثار خود را به دفتر این جشنواره بفرستند. وجود بخش غیررقابتی در کنار بخش رقابتی جشنواره، برای برگزاری تبلیغات مناسب و مؤثر و استفاده از برنامه‌های جانبی و ایجاد زمینه مناسب برای سرمایه‌گذاری می‌تواند بر افزایش رشد و شکوفایی این هنر به حاشیه رانده شده، کمک کند و اینگونه برای نجات این هنر در حال فراموشی چاره‌ای اندیشیده شود. البته بالا‌رفتن میانگین سن استادکاران زیلوباف و نیاز به جایگزین‌شدن آنها با نیروی جوان آموزش دیده هم موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. چنین رویدادهای فرهنگی، فرصت خوبی برای فراهم‌کردن پیوند میان صنایع‌دستی در حال فراموشی و هویت ملی با کیفیت زندگی امروزی است؛ چرا که با سازگار‌شدن و آشتی‌دادن این نوع بافته‌ها با مدرنیته و ادغام این دو می‌توان آن را وارد چیدمان منازل امروزی کرد و به این ترتیب شاهد آمیختن هویت فرهنگی و بومی با زندگی بود.
در همینه زمینه :
