تقدیم با عشق

آرش نهاوندی- مترجم

سیدنی پواتیه با ارائه چهره‌ای از یک قهرمان مصمم در فیلم‌های «تقدیم با عشق»، «گرمای شب» و «حدس بزن چه‌کسی برای شام می‌آید» توانست در طول یک عمر فعالیت سیاسی، خود را به‌عنوان یکی از اسطوره‌های بازیگری مطرح کرده و با دریافت جایزه اسکار به‌دلیل نقش‌آفرینی در فیلم «زنبق‌های مزرعه» در سال1963، مسیر را برای حضور بازیگران سیاهپوست در صنعت سینما هموار کند. البته این تنها جایزه افتخار‌آفرین وی نبود، در سال1982 نیز سیدنی پواتیه جایزه «گلدن‌گلوب سیسیل بی‌دمیل» و در سال۲۰۰۰، جایزه یک عمر دستاورد هنری انجمن بازیگران فیلم را دریافت کرد. او در سال2002 نیز جایزه افتخاری اسکار یک عمر تلاش برای صنعت سینما را به‌خاطر بازیگری فوق‌العاده روی پرده سینما و وقار و هوشمندی در زندگی، دریافت کرد. باراک اوباما نیز در دوران ریاست‌جمهوری خود در سال2009 به‌دلیل یک عمر تلاش‌های بشردوستانه به سیدنی پواتیه نشان آزادی اهدا کرد. این مطلب از نیویورک تایمز ترجمه شده است.

از جنبش حقوق مدنی تا سفارت در ژاپن
پواتیه تنها در عرصه سینما بازیگری مطرح نبود و در عرصه سیاسی نیز وزنه‌ای قابل‌اتکا محسوب می‌شد. سیدنی پواتیه در کنار هری بلافونته ازجمله بازیگرانی بودند که به‌طور جدی از جنبش حقوق مدنی و از مهم‌ترین اهداف آن ازجمله ایجاد وحدت میان سیاهپوستان و سفید‌پوستان در جامعه آمریکا حمایت می‌کردند و ازجمله طرفداران پرو پاقرص مارتین لوتر‌کینگ، رهبر جنبش حقوق مدنی آمریکا بودند. پواتیه از زمان حضور در راهپیمایی‌ها و گردهمایی‌های جنبش حقوق مدنی شخصیت متفاوت‌تری نسبت به گذشته پیدا کرد و از آن پس بخشی از زندگی خود را وقف کارهای انسان‌دوستانه کرد. پواتیه که در سال‌های اوج جنبش مدنی در سینما به اوج محبوبیت رسیده بود در سال‌های بعدتر به کارهای سیاسی و دیپلماتیک نیز پرداخت و به‌عنوان سفیر افتخاری کشور زادگاهش «باهاماس» در ژاپن(1997تا 2007) و سازمان جهانی یونسکو، نیز فعالیت کرد.

بازی در نقش‌های‌ و  فیلم‌های خاص
بازی او در سینما نیز بازتابی از عقاید سیاسی‌اش در جامعه بود. او اغلب در نقش شخصیت‌هایی بازی می‌کرد که مصمم و استوار نسبت به نا‌برابری‌ها و بی‌عدالتی‌ها واکنش نشان می‌دادند. البته نفرتی که این شخصیت‌ها از خود بروز می‌دادند اغلب دارای پس‌زمینه منطقی بود. در زمانی که جنبش حقوق مدنی در آمریکا پا گرفت، سیدنی پواتیه نیز به‌گونه‌ای مصمم و منطقی خشم و نفرت خود را نسبت به نابرابری‌ها و بی‌عدالتی‌ها و تبعیض‌نژادی بروز داد. سیدنی پواتیه در بخشی از گفت‌وگوی تلویزیونی که در سال1967 و در اوج جنبش حقوق مدنی انجام گرفت، به مسئله انتخاب نقش‌های خاص در فیلم‌هایی که بیشتر منعکس‌کننده مسائل نژادی در آمریکا بودند، اشاره کرده و گفته بود: این یک انتخاب است، انتخابی واضح. اگر ساختار جامعه متفاوت بود، من هم از بازی در قالب وجوه دیگری از شخصیت سیاهپوستان که ابعاد دیگری از زندگی و خصوصیات آنان را به تصویر می‌کشد، استقبال می‌کردم اما لعنت بر من اگر بخواهم در این مرحله‌ از بازی (حرکت اجتماعی و مدنی) چنین کنم. سیدنی پواتیه در سال‌های دهه1960 از پردرآمدترین بازیگران سینما بود که فیلم‌هایش اغلب در گیشه ازجمله پرفروش‌ترین فیلم‌های سال بودند،. از نظر درآمدی میان بازیگران هم‌عصر خود، او پنجمین بازیگر پردرآمد مرد محسوب می‌شد و از این نظر نامش تنها پس از نام‌ بازیگرانی نظیر ریچارد برتون، پل نیومن، لی ماروین و جان وین، قرار گرفته است. اما سختگیری‌ها و محدودیت‌ها و تبعیض‌نژادی که حتی در آن زمان نیز در جامعه آمریکا رواج داشت، باعث شده بود تا سیدنی پواتیه به‌رغم ظاهر جذاب، نتواند در یک‌سری فیلم‌های رمانتیک در نقش بازیگر اول فیلم ظاهر شود. پواتیه در گفت‌وگویی در این‌باره گفته است در آن زمان تصور آنکه بازیگر مرد سیاهپوستی در فیلمی رمانتیک بازی کند، بسیار دشوار بود.

با زنبق‌ها تا جایزه اسکار
اگر چه سیدنی پواتیه در آن زمان در نقش شخصیت‌های مصمم و باوقار بازی می‌کرد، در فیلم «راهی به بیرون نیست»(1950)، او در نقش پزشکی بازی می‌کند که توسط یک نژاد‌پرست تحت‌تعقیب و آزار و اذیت قرار گرفته است.  در فیلم «فریاد وطن»(1952) که با اقتباس از رمانی از آلن پیتون به همین نام درباره نژادپرستی ساخته شده است، سیدنی پواتیه در نقش یک کشیش بازی کرده است. در فیلم «جنگل تخته سیاه» او در نقش دانش‌آموزی دچار مشکل در دبیرستانی که با ضوابط بسیار سختگیرانه‌ای در شهر نیویورک اداره می‌شود، بازی می‌کند. او سپس نور حقیقت را می‌بیند و در کنار گلن فورد، معلمی که قصد حمایت از وی را دارد، قرار می‌گیرد. سیدنی پواتیه با فیلم«ستیزه جویان»(1958) با موضوع داستانی نژادپرستانه گام در راه ستاره شدن می‌گذارد و با همین فیلم است که برای نخستین بار نامزد دریافت جایزه اسکار می‌شود. پواتیه در این فیلم درنقش یک زندانی فراری بازی می‌کند که دستانش با دستبند به‌ دست یک زندانی به‌شدت نژاد‌پرست با بازی تونی کرتیس بسته شده است اما در نهایت جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد در سال1964 به‌خاطر بازی درخشان سیندی پواتیه در فیلم «زنبق‌ها در مزرعه» که از‌قضا با بودجه اندکی ساخته شده بود، به وی اهدا شد. او در این فیلم در نقش کارگر دوره‌گردی بازی می‌کند که حال کمک به گروهی از راهبه‌های آمریکایی در منطقه‌ای بیابانی در جنوب‌غربی آمریکاست.

حدس بزن چه‌کسی می‌آید
سیدنی پواتیه در سال1967 با بازی در 3فیلم پرفروش هالیوود به اوج شهرت و محبوبیت رسید. او در فیلم «گرمای شب» در نقش شخصیت مقابل راد استایگر، دیگر بازیگر مطرح سینمای هالیوود بازی می‌کند. راد استایگر در این فیلم در نقش یک کلانتر تنبل و سرسخت بازی می‌کند که قرار است همراه با ویژیل تیبز، کارآگاه اهل فیلادلفیا که نقش‌اش را سیدنی پواتیه بازی می‌کند، در تحقیقات روی قتلی که در می‌سی‌سی‌پی رخ داده همکاری کنند. در فیلم «تقدیم با عشق» او در نقش یک معلم نگران و مسئول در مدرسه‌ای که با ضوابط سختگیرانه اداره می‌شود، بازی می‌کند. در فیلم «حدس بزن چه‌کسی برای شام می‌آید»، سیدنی پواتیه در نقش دکتری بازی می‌کند که عاشق یک زن سفیدپوست شده است. در این فیلم که در آن زمان فیلمی تابو‌شکن در جامعه آمریکا محسوب می‌شد، به عشق یک مرد سیاهپوست به زنی سفیدپوست در جامعه در حال تغییر آمریکا پرداخته می‌شود. سیدنی پواتیه در این فیلم در نقش مردی خوش‌برخورد و موقر بازی می‌کند که عاشق دختری سفیدپوست شده و این دو قرار است به‌منظور آشنایی مرد سیاهپوست با خانواده دختر، به خانه والدین وی بروند و این سرآغاز مشکلاتی است که در ادامه برای این مرد سیاهپوست و این دختر سفیدپوست در مسیر ازدواج پیش خواهد آمد. در این فیلم در واقع هم به معضلات و مشکلات جامعه سیاهپوستان آمریکا و هم به مشکلات سفیدپوستان آمریکایی پرداخته می‌شود و هم به مشکلات رابطه زوجی که از نظر نژادی با هم تفاوت دارند.  در این فیلم اسپنسر تریسی و کاترین هپبورن در نقش پدر و مادر دختر بازی کرده‌اند. یکی از بازی‌های به یاد ماندنی سیدنی پواتیه، نقش‌آفرینی وی در سریالی تلویزیونی در نقش نلسون ماندلا، نخستین رئیس‌جمهور سیاهپوست آفریقای‌جنوبی پس از سقوط حکومت آپارتاید، بود.
* تیتر مطلب برگرفته از نام فیلمی با بازی  سیدنی پواتیه است.