ورزش علیه مرگ

لیلا شریف-  روزنامه‌نگار

میزان فعالیت جسمانی افراد با افزایش سن روند نزولی پیدا می‌کند و با ورود به دوره سالمندی، کاهش فعالیت بیش از پیش به چشم می‌آید، بنابراین داشتن یک از تحرک مناسب در دوره سالمندی نیازمند فراهم‌آوردن شرایط مناسب برای انجام فعالیت جسمانی و کاهش محدودیت‌های آن است. در این میان نباید فراموش کرد که ورزش در سن بالا همچون شمشیری دو لبه عمل می‌کند و همانقدر که می‌تواند کیفیت زندگی افراد پا به‌سن گذاشته را افزایش دهد، انجام حرکات ورزشی نادرست نیز می‌تواند منجر به بروز آسیب‌های جسمی شود.
براساس گزارشی که از سوی مرکز تحقیقات سالمندی منتشر شده است، 150دقیقه فعالیت در هفته منجر به کاهش 28‌درصدی میزان مرگ‌ومیر سالمندان شده است. مشارکت فعال سالمندان در فعالیت‌های اجتماعی سرگرم‌کننده و ورزشی (حداقل یک‌بار در هفته) موجب پیشگیری از مشکلات جسمی و افزایش کیفیت زندگی می‌شود اما متأسفانه با وجود اثبات اثرات مثبت ورزش، سالمندان به‌دلیل مشکلات جسمانی مانند محدودیت‌های حرکتی تمایل کمی به شرکت در برنامه‌های منظم ورزشی دارند. نتایج تحقیقات انجام‌شده، نشان داده است که بخش قابل‌توجهی از جمعیت سالمند کشورهای پیشرفته نیز فعالیت ورزشی منظم کمی دارند و کمتر از 3درصد آنها از دستورالعمل‌های فعالیت بدنی سازمان بهداشت جهانی پیروی می‌کنند. به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا، زمانی که افراد مسن به‌دلیل شرایط مزمن نمی‌توانند 150دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط ​​در هفته (مثلا 30دقیقه در روز، 5روز در هفته) انجام دهند، باید تا آنجا که توانایی‌ها و شرایط آنها اجازه می‌دهد از نظر بدنی فعال باشند. افراد مسن باید بیشتر حرکت کنند و در طول روز کمتر بنشینند. سالمندانی که کمتر می‌نشینند و فعالیت بدنی با شدت متوسط ​​تا شدید را انجام می‌دهند، از مزایای سلامتی برخوردار می‌شوند و نباید فراموش کرد که مزایای سلامتی با فعالیت بدنی بیشتر افزایش پیدا می‌کند.

 پیاده‌روی کافی نیست
پیاده‌روی، یکی از بهترین فعالیت‌هایی است که سالمندان می‌توانند انجام دهند اما آیا کافی است؟ پاسخ منفی است. هر چند پیاده‌روی فعالیت بسیار خوبی برای تقویت استقامت افراد است اما برای دیگر جنبه‌های تناسب اندام یعنی قدرت، تعادل، وضعیت بدنی و انعطاف‌پذیری بدنی کاری انجام نمی‌دهد. برای اینکه سالمندان در مسیر سلامتی قرار بگیرند، باید تمام جنبه‌های تناسب اندام خود را به‌طور مرتب تقویت کنند.
افراد پا به سن‌گذاشته باید فعالیت‌های متنوعی را در برنامه خود بگنجانند، همچنین مهم است فعالیت‌هایی را انتخاب کنند که به اندازه‌ کافی چالش‌برانگیز باشد و از این طریق تغییرات مثبتی در سلامتشان ایجاد شود. در بسیاری از مواقع، افراد به اندازه کافی خود را از نظر جسمی تحت فشار قرار نمی‌دهند و به این ترتیب بهره‌ای از ورزش نمی‌برند، بنابراین هر چند لازم است که افراد سالمند پیاده‌روی را در برنامه فعالیت‌های خود داشته باشند، اما پیاده‌روی نباید تنها ورزش و تحرک باشد. اگر فرد سالمند با توجه به بیماری‌ای که دارد، نمی‌داند چه ورزشی برای او مناسب است، پیشنهاد می‌شود که با یک فیزیوتراپیست مشورت کند. فیزیوتراپیست‌ها در مورد انواع مشکلات پزشکی تعلیم دیده‌اند و می‌دانند چگونه یک برنامه ورزشی بی‌خطر و مناسب جهت تامین نیاز‌های افراد تدوین کنند.

 چرا سالمندان باید فعال باشند؟
دلایل زیادی برای داشتن یک سبک زندگی فعال در دوره سالمندی وجود دارد، پیشگیری از آسیب‌های فیزیکی تا بهبود سلامت روان در دسته دلایل اهمیت ورزش در سالمندان جای می‌گیرد. به گزارش سایت سلامت استرالیا، تناسب اندام، سلامت سالمندان را بهبود می‌بخشد، به‌طور کلی زمانی که سالمندان در برنامه‌های ورزشی شرکت می‌کنند، کیفیت سلامت جسمی‌شان بالاتر می‌رود. افرادی که ورزش می‌کنند خطر ابتلا به بیماری‌ها و بیماری‌های مزمن را کاهش می‌دهند و  به سیستم ایمنی و گوارش خود بهبود می‌بخشند.
نباید فراموش کرد که ورزش‌کردن، سلامت و استحکام استخوان‌ها را افزایش می‌دهد و به حفظ استحکام استخوان در سالمندان کمک می‌کند. ورزش روی استخوان‌ها مانند کار روی ماهیچه‌ها نتیجه می‌دهد، اگر سالمندان به‌طور منظم ورزش کنند، استخوان‌هایشان با ساخت سلول‌های بیشتر سازگار و متراکم‌تر می‌شود.
در بخش دیگری از این گزارش، فعال‌ماندن به‌عنوان عامل ارتقای سلامت قلب و عروق معرفی شده است؛ چرا که فعالیت بدنی مکرر خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. افزودن ترکیبی از تمرینات قلبی و قدرتی به سالمندان انرژی بیشتری می‌دهد که سلامت قلب خود را به‌طور کلی بهبود ببخشند. در این میان نباید فراموش کرد که بیماری‌های قلبی و بیماری‌های ارثی در نتیجه ورزش از بین نمی‌روند اما فعال‌ماندن می‌تواند به حفظ کیفیت زندگی کمک کند. ایجاد قدرت به‌منظور جلوگیری از سقوط، یکی از دستاوردهای انجام فعالیت بدنی میان سالمندان است. زمین‌خوردن در هر سنی جدی است، اما اگر استحکام و تراکم استخوان کم باشد، افراد مسن در معرض آسیب بیشتری قرار می‌گیرند. داشتن یک سبک زندگی فعال به سالمندان کمک می‌کند تا تعادل خود را حفظ کرده و با افزایش قدرت عضلانی و بهبود سلامت استخوان‌ها، از سقوط جلوگیری کنند. در این میان به سالمندان توصیه می‌شود که برای آگاهی از خطرات پوکی استخوان، تراکم استخوان خود را آزمایش کنند. بهتر است که ورزش‌هوازی به بخش جدانشدنی زندگی سالمندان تبدیل شود. ورزش هوازی فشار خون را کاهش می‌دهد و اگر سالمندان مبتلا به فشار خون بالا هستند، باید بدانند که اضافه‌کردن 30دقیقه یا بیشتر ورزش هوازی متوسط به‌مدت 5بار در هفته، فشار‌خون، استرس و خطر مشکلات قلبی - عروقی را کاهش می‌دهد.  ورزش، سلامت اجتماعی سالمندان را بهبود می‌بخشد؛ چراکه برای بسیاری از سالمندان، داشتن یک زندگی اجتماعی فعال می‌تواند دشوار باشد. برخی از افراد مسن با تبدیل ورزش به یک گردش گروهی سرگرم‌کننده با دیگران، سلامت اجتماعی خود را افزایش می‌دهند؛ خواه از طریق پیوستن به یک گروه پیاده‌روی یا شرکت در کلاس ایروبیک باشد، باید بدانیم که معاشرت حین ورزش، قلب افراد را سالم و آنها را از نظر ذهنی آماده نگه‌می‌دارد. فعالیت بدنی با کاهش خطر زوال عقل عروقی در سالمندان همراه است. حفظ یک برنامه منظم تناسب اندام می‌تواند به سالمندان کمک کند تا متمرکز بمانند و به آنها اجازه می‌دهد زندگی با‌کیفیت بالاتر و با‌انرژی بیشتری داشته باشند.