طبقه متوسط علیه مکرون

محمدامین خرمی|خبرنگار:

یک سال پس از انتخابات پرشور ریاست‌جمهوری در فرانسه که از صندوق‌هایش نام «امانوئل مکرون» بیرون آمد، فرانسوی‌ها در برخی شهرهای این کشور به خیابان‌ها آمده‌اند تا به افتخار رئیس‌جمهور جوان ضیافتی ترتیب دهند؛ ضیافتی که البته رنگ و بوی دشمنی می‌دهد نه دوستی.

روز شنبه هزاران نفر در پاریس در شمال فرانسه و شهرهای بوردو و تولوز در جنوب این کشور در تظاهراتی اعتراضی گرد هم آمدند که نامش را «ضیافت مکرون» گذاشته بودند. بیش از 2هزار نیروی امنیتی و پلیس ضدشورش نیز به خیابان‌ها آمده بودند تا درصورت نیاز همچون تظاهرات چند روز پیش به‌‌مناسبت روز کارگر، از آنها به شیوه خودشان پذیرایی کنند. مخالفان مکرون تعداد راهپیمایی‌کنندگان را 160هزار نفر اعلام کرده‌اند اما پلیس فرانسه گفته که چیزی حدود 40هزار نفر در خیابان‌ها حاضر شده‌ بودند. راهپیمایی اخیر آخرین حلقه زنجیره اعتراضات خیابانی است که طی ماه‌های گذشته به اتفاقی عادی در فضای سیاسی فرانسه تبدیل شده است. چپ‌های افراطی، کارگران و طبقه متوسط فرانسه گویا آنقدرها با مسیر اصلاحاتی که مکرون در پیش گرفته، سر سازگاری ندارند.

طی یک سال گذشته، امانوئل مکرون 40ساله توانسته بار دیگر نام فرانسه را در میان قدرت‌های بزرگ در دنیا مطرح کند اما در داخل، او پا جای روسای جمهور پیش از خود گذاشته است. محبوبیت 62درصدی او در سال قبل، اکنون به 44درصد کاهش پیدا کرده است. با این حال او هنوز حال و روز بهتری نسبت به فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهور پیش از خود دارد. اولاند یک سال پس از رسیدن به کرسی ریاست‌جمهوری، محبوبیتش به حدود 25درصد سقوط کرد.

شمشیر دو لبه اصلاحات

مکرون سال گذشته با وعده اصلاحات به قدرت رسید؛ اصلاحات در ساختار اقتصادی و سیاسی. در اقتصاد او به‌دنبال چابک‌سازی بخش دولتی و عمومی بود و در سیاست به‌دنبال شکستن دوقطبی راست و چپ؛ دو تفکری که دهه‌ها قدرت را در فرانسه دست به‌دست می‌کردند. او اگرچه خود برای مدت کوتاهی در دولت اولاند وزیر اقتصاد بود، اما با جدایی از کابینه و تاسیس یک حزب جدید نشان داد که به تفکرات راست اولاند تعلق خاطر ندارد. مکرون میانه‌رو به فرانسوی‌ها وعده بهبود معیشت، افزایش اشتغال و احیای جایگاه کشورشان در جهان را داد.

مکرون و حزب تازه‌تاسیسش یعنی حزب «حرکت رو به جلو» در همان یک‌ماه اول طوفانی به پا کردند و اکثریت مجلس را هم به‌دست گرفتند. مکرون این موفقیت را مدیون جوانانی بود که نه به راست و نه به چپ گرایش داشتند و آینده خود را در برنامه‌های مکرون جوان می‌دیدند. اما هر آنچه پس از آن اتفاق افتاد، شرایط را به ضرر او پیش برد. مکرون همان ابتدا، مالیات بر ثروت را کاهش داد، شرایط برای اخراج کارگران و کارمندان شرکت‌ها را تسهیل کرد و اکنون به‌دنبال حذف امتیازهای ویژه‌ای است که کارگران در برخی بخش‌های اقتصادی فرانسه دهه‌ها از آن بهره‌مند بوده‌اند. اینها درست اقداماتی بود که دولت‌های مختلف در فرانسه یکی پس از دیگری از اجرای آنها ابا داشتند. مکرون اما چنین کرد و محبوبیتش رو به کاهش گذاشت. 60درصد از مردم فرانسه اعلام کرده‌اند با حذف یا کاهش مالیات برای ثروتمندان مخالف هستند. این عده با اصلاحات مکرون در زمینه حقوق کار نیز مخالفت کرده‌اند.

پیش از مکرون، فرانسوا اولاند سوسیالیست هم برای انجام اصلاحاتی مشابه در اقتصاد فرانسه خیز برداشت اما زمانی که با مخالفت گروه‌های مختلف مردم مواجه شد، خیلی زود پا پس کشید و اصلاحاتش را به‌شدت تعدیل کرد. با این حال، اقدامات او به قیمت از دست دادن محبوبیت خودش و حزبش تمام شد. اولاند هیچ‌گاه نتوانست دوباره افکار عمومی فرانسه را با خود همراه کند.

امانول مکرون در مسیری که در آن گام گذاشته، مخالفان بسیاری دارد اما موافقانی هم دارد که به او همچنان اعتماد دارند. مکرون بارها اعلام کرده که تغییر وضعیت معیشتی در فرانسه و بهبود وضعیت اشتغال، نیازمند جراحی بزرگ اقتصادی است. اصلاحات مکرون در سیستم حمل‌ونقل ریلی فرانسه یکی از اصلی‌ترین نقاط انشقاق جامعه فرانسه در اعلام حمایت و مخالفت با او بوده است. امانوئل مکرون با رقابتی کردن سیستم حمل ونقلی که تاکنون دولتی بوده سعی دارد بدهی 64میلیارد دلاری شرکت خطوط ریلی فرانسه را جبران کند. کارگران این شرکت از حدود 2‌ماه قبل اعتراضات خیابانی خود را آغاز کرده‌اند چرا که مکرون آنها را از مزایایی از قبیل کار مادام‌العمر، امکان بازنشستگی پیش از موعد با مزایای بالا و حمل‌ونقل رایگان نیز محروم کرده است. کارگران با هدایت اتحادیه‌های کارگری هفته‌‌ای 2روز دست از کار می‌کشند و دست به اعتصاب می‌زنند. این وضعیت، حمل‌ونقل را نه‌تنها در پاریس، بلکه در بسیاری از دیگر شهرهای بزرگ فرانسه مختل کرده و موجب نارضایتی عمومی شده است. کارگران اقدامات مکرون را «کودتای اجتماعی» می‌دانند.

مکرون امتیازهای ویژه برای دانشجویان را هم نشانه گرفته‌است. طبق سیاست‌های او، دانشگاه‌های فرانسه بعد از این برای تعیین چگونگی پذیرش دانشجویان دست بازتری دارند و می‌توانند برای بالا بردن شهریه‌های خود تصمیم بگیرند. این سیاست‌ها اعتراض دانشجویان را هم به‌دنبال داشته و آنها را به‌خصوص در راهپیمایی‌های هفته‌های اخیر در کنار کارگران قرار داده است.

طبقه متوسط؛ موافق یا مخالف مکرون

برخی در فرانسه، رفتار مکرون در دولت را به رفتار «حاکمان خودکامه» شبیه می‌دانند. 5‌ماه پیش، زمانی که او در یک گفت‌وگوی رسانه‌ای مردم فرانسه را «مردم من» خواند، بسیاری لحن او را با لحن پادشاهان گذشته این کشور مقایسه کردند. روزنامه لوموند در گزارشی مکرون را با لویی شانزدهم مقایسه کرد و او را «خورشیدشاه» لقب داد. لویی شانزدهم در قرن 17و18میلادی به‌مدت 7دهه بر فرانسه حکومت کرد.

در سوی دیگر طیف مخالفان مکرون، طبقه متوسط فرانسه قرار می‌‌گیرد؛ طبقه‌ای که در تاریخ این کشور منشأ بسیاری از تحولات سیاسی و اجتماعی بوده است. آن بخش از طبقه متوسط که اکنون در جبهه مخالفان مکرون قرار گرفته‌اند معتقدند سیاست‌هایی که او در پیش گرفته است، تغییری در شرایط آنها ایجاد نمی‌کند. حذف مالیات بر ثروت، مهم‌ترین سیاست مورد اعتراض آنهاست. مکرون اما در مقابل معتقد است شکوفایی اقتصادی فرانسه نیازمند ورود سرمایه است و مالیات‌های سنگین، مانع چنین روندی است. به اعتقاد مکرون حضور موفق فرانسه در تجارت جهانی نیز نیازمند برداشتن موانع بر سر راه ثروت است.

با این همه یک نظرسنجی تازه که نتایج آن 4روز پیش منتشر شده نشان می‌دهد تا به اینجای کار 80درصد فرانسوی‌ها معتقدند اصلاحات اقتصادی مکرون احتمالا در نهایت به نفع «روسا» خواهد بود تا طبقه متوسط. اصلاحات مکرون در یک سالگی حضورش در قدرت، به پاشنه آشیل او بدل شده ‌است.