مرگ عارف

به گواه تاریخ، شیخ ابوسعید ابوالخیر از عارفان بزرگ و مشهور پایانی سده چهارم و اوایل سده پنجم هجری در روز شنبه ۲۱آذر ۳۴۶هجری شمسی در میهنه متولد شد و در ۲۲دی ۴۲۷هجری شمسی در زادگاهش دیده از جهان فرو بست. او سال‌ها در مرو و سرخس فقه و حدیث آموخت. نخستین پیری که ابوسعید به خدمت او رسید، ابوالقاسم کرکانی است‌ و از خود او نقل کرده‌اند که: «آن وقت که قرآن می‌آموختیم پدرم مرا به‌ نماز آدینه برد. در راه شیخ ابوالقاسم کرکانی که از مشایخ بزرگ بود، پیش آمد، پدرم را گفت‌ که‌ ما از دنیا نمی‌توانستیم رفت زیرا که ولایت را خالی می‌دیدیم و درویشان ضایع می‌ماندند؛ اکنون این فرزند را دیدم ایمن گشتم‌ که‌ عالم‌ را از این کودک نصیب خواهد بود... آنگاه به من گفت:‌ ای پسر، خواهی‌ که‌ سخن خداگویی؟ گفتم خواهم. گفت: در خلوت این شعر می‌گوی: من بی‌تو دمی قرار نتوانم‌ کرد/ احسان تو را شمار نتوانم کرد/گر بر تن من زبان شود هر مویی/ یک‌ شکر تو از هزار نتوانم‌کرد. همه روز این بیت‌ها می‌گفتم تا به برکت این‌ بیت‌ در کودکی راه حق بر من گشاده شد.»
شیخ ابوسعید پس از تلمذ نزد شیخ ابوالفضل سرخسی و ابوالعباس آملی به دیار اصلی خود(میهنه) بازگشت و 7سال به ریاضت پرداخت و در سن ۴۰سالگی به نیشابور رفت و بعد از 10سال بار دیگر به زادگاهش برگشت. او تمام عمر خویش را در تربیت مریدانش سپری کرد. نوه شیخ ابوسعید ابوالخیر، محمد بن منور، در سال۵۹۹ کتابی به نام اسرار التوحید درباره زندگی و احوالات شیخ نوشته‌ است. آرامگاه مشهور ابوسعید ابوالخیر در ۵کیلومتری شمال شهرک میهنه، ناحیه‌ای بین سرخس و ابیورد و در دل بیابان‌های ترکمنستان در ۱۳۰کیلومتری جنوب شرقی عشق‌آباد، روبه‌روی چهچهه در خاک ایران است. آرامگاهی نیز در روستای میهنه از توابع شهرستان مه‌ولات واقع در استان خراسان‌رضوی را به ابوسعید ابوالخیر نسبت داده‌اند.