آمار موجودی کالاهای اساسی و نهاده‌های تولید

یافته‌های همشهری نشان می‌دهد اگرچه وضعیت کنونی اغلب ذخایر کالاهای اساسی و نهاده‌های تولید مناسب است، اما تامین پس‌کرانه این ذخایر به‌دلیل تأخیر پیش‌آمده در تصمیم‌گیری درباره حذف ارز دولتی با مشکل مواجه شده است.
به گزارش همشهری، گمانه‌زنی‌ها در مورد زمان و شرایط حذف ارز ترجیحی کالاهای اساسی و نهاده‌های تولید در شرایطی ادامه دارد که بازار برخی اقلام کالایی متاثر از انتظارات تورمی ناشی از آن دچار نوسان قیمت و عرضه شده است. برخی مسئولان دولتی که با همشهری گفت‌وگو کرده‌اند، می‌گویند: وضع ذخایر نهاده‌های دامی، روغن خام، برنج ، شکر و شرایط تولید و تامین مواد پروتئینی، شیر و لبنیات مناسب است، با این حال درصورت تداوم پرداخت ارز ترجیحی، تا پایان امسال، شاهد تنش قیمتی چندانی در بازار خرده‌فروشی کالاهای اساسی نخواهیم بود.

آثار نگرانی از حذف ارز ترجیحی
مقام‌های مسئول در دولت به خبرنگاران همشهری گفته‌اند؛ با مطرح شدن احتمال حذف ارز ترجیحی از 3ماه پیش دیدگاه‌های مختلفی در مورد مزایا و معایب احتمالی اجرای این طرح مطرح شد، در نهایت دیروز رئیس‌جمهوری با حضور در مجلس اعلام کرد که اجازه نمی‌دهد تا با اجرای این طرح وضعیت معیشت مردم به خطر افتد. با این روند به‌نظر می‌رسد احتمال حذف ارز ترجیحی کالاهای اساسی تا پایان امسال بسیار ضعیف است. با این حال روند کند تصمیم‌گیری در مورد تداوم پرداخت یا حذف ارز ترجیحی برای واردات، موجب شکل‌گیری التهاب در بازار برخی اقلام کالایی شده است. به‌گفته این مسئولان، ایران سالانه نیازمند واردات 20میلیون تن نهاده‌های دامی است که با مطرح شدن احتمال حذف ارز ترجیحی، روند تامین این کالاها در یک ماه گذشته شیب نزولی به‌خود گرفته است. تا‌ به حال وارد‌کنندگان برای واردات یک کشتی گندم یا ذرت نیازمند 100میلیارد تومان نقدینگی بودند ولی با حذف ارز ترجیحی باید 600میلیارد تومان نقدینگی تامین کنند، این امر باعث شده برخی واردکنندگان به‌دلیل کمبود نقدینگی از واردات کالا منصرف شوند. این شرایط موجب بروز نگرانی‌هایی در مورد پس‌کرانه ذخایر کالایی شده است. بنابر این گزارش، اگرچه هنوز ارز ترجیحی کالاهای اساسی و نهاده‌های تولید حذف نشده اما این نگرانی وجود دارد که با حذف ارز ترجیحی از تعداد 130شرکت وارد‌کننده نهاده‌های دامی 100شرکت از این چرخه حذف شوند و شرکت‌های باقیمانده قادر به تامین نیاز کشور به این کالاها نباشند. بلاتکلیفی حذف یا تداوم پرداخت ارز ترجیحی موجب نوسان قیمت برخی اقلام کالایی به‌دلیل شکل‌گیری انتظارات تورمی در بین مصرف‌کنندگان و خرید کالای مازاد بر نیاز شده است. نگرانی تجار در مورد احتمال حذف ارز ترجیحی موجب شده تا وارد‌کنندگان نگران تبعات احتمالی انجام این کار باشند و با ریسک‌پذیری کمتر میزان واردات را کاهش دهند. با این وضع به‌نظر می‌رسد باید تثبیت قیمت اقلام کالایی در بازار چه با حذف یا تداوم پرداخت ارز ترجیحی، اولویت نخست دولت باشد.

افزایش 90درصدی ارزبری روغن خام
براساس این گزارش، مقرر شده آن دسته از واردکنندگانی که روغن خام وارد و 90درصد آن را در بازار عرضه کرده‌اند، حتما ارز ترجیحی 4200تومانی برای واردات روغن خام را دریافت کنند اما هنوز سرنوشت تخصیص ارز واردات به افرادی که به تازگی روغن خام وارد کرده یا بعدا وارد خواهند کرد مشخص نیست. تعیین تکلیف این موضوع تابع زمان اجرای طرح حذف ارز ترجیحی در دولت و مجلس است.
مسئولان ذیربط در عین حال به همشهری گفته‌اند؛ میزان واردات روغن خام و ارز تخصیص‌یافته به آن افزایش یافته و خبرهای مطرح شده در مورد کمبود و گرانی روغن ناشی از بازارسازی برخی دلال‌های روغن است. طبق آماری که همشهری به آن دست یافته؛ تا این لحظه میزان واردات روغن خام نسبت به‌مدت مشابه پارسال از نظر وزنی 11درصد و از نظر تخصیص ارز 90درصد افزایش داشته است. علت رشد 90درصدی تخصیص ارز واردات روغن افزایش نرخ این کالا در بازارجهانی بوده است. در زمینه دانه‌های روغنی نیز اقداماتی برای تامین کنجاله مصرفی دام و طیور از طریق واردات انجام گرفته، زیرا 78درصد این نوع نهاده‌ها، به کنجاله سویا برای دام و طیور، 18درصد روغن و 4درصد به ضایعات تبدیل می‌شود. تا‌کنون میزان واردات دانه‌های روغنی به یک میلیارد و 50میلیون دلار و از نظر وزنی به 2میلیون تن رسیده که بیانگر رشد 17درصدی وزن واردات این کالاست. مباحث مطرح در زمینه احتمال حذف ارز ترجیحی روغن و کالاهای اساسی همچنین موجب افزایش تقاضای این کالاها شده و اکنون برخی صنوف و صنایع سعی در خرید بیشتر و دپوی این اقلام کالایی در انبارها و مخازن دارند. این در حالی است که واردات روغن خام 11درصد و میزان ارز تخصیص یافته برای این کالا 90درصد افزایش داشته و تغییر مشهودی در زمینه رشد تولید این کالا شاهد نبوده‌ایم. با این روند روغن مورد نیاز همه صنایع تامین شده اما زمزمه‌های قطع روغن دولتی صنایع که هنوز اجرایی نشده موجب رشد تقاضای کاذب برای این کالا در بازار شده است.

ذخایر مطلوب نهاده‌های دامی، برنج و شکر
به گزارش همشهری، افزایش قیمت جهانی غلات و نهاده‌های دامی موجب رشد میزان ارزبری این اقلام کالایی شده است به‌نحوی که متوسط میزان ارزبری غلات در سال‌جاری نسبت به سال گذشته 35درصد افزایش داشته و میزان ارزبری برای واردات روغن خام بیش از 90درصد رشد کرده است. همچنین با وجود محرمانه بودن آمارهای ذخایر استراتژیک کالایی، مسئولان دولتی اعلام می‌کنند وضع کنونی ذخایر نهاده‌های دامی مطلوب است و هدف‌گذاری و تکالیف پیش‌بینی شده برای ذخایر این اقلام کالایی محقق شده است به‌نحوی که اکنون در زمینه ذرت، کنجاله سویا، گندم و جو نزدیک به این هدف‌گذاری‌ها هستیم. به‌گفته مسئولان ذیربط دولتی، در حوزه تامین برنج و شکر، که با ارز نیمایی وارد می‌شود، نیز ذخایر مطلوبی داریم، تاجایی‌که از ابتدای امسال تا‌کنون 800هزار تن برنج وارد شده که این رقم تا پایان امسال به یک میلیون تن می‌رسد. این در حالی است که نیاز سالانه کشور به برنج 3میلیون‌و200هزار تن است که 2میلیون‌و300هزار تن آن از طریق تولید داخل و یک میلیون تن از طریق واردات تامین می‌شود، علاوه بر آن امسال وضع تولید برنج داخلی مناسب بوده است. همچنین به‌گفته مقام‌های مسئول، وضع تولید و ذخایر شکر خوب است علاوه بر آن تخصیص ارز نیمایی برای واردات این کالا موجب شده تا میزان تقاضای سالانه بازار برای شکر از 2میلیون‌و300هزار تن به یک‌میلیون‌و700هزار تن کاهش یابد. با این روند بازار کنونی شکر و برنج هیچ التهابی ندارد.

  بازار متعادل مواد پروتئینی
یافته‌های همشهری نشان می‌دهد تا‌کنون همه نهاده‌های مورد نیاز صنعت دام و طیور با ارز 4200تومانی تامین و بر این اساس نرخ مصوب این اقلام تثبیت شده است به‌نحوی که هنوز هم قیمت مصوب 31هزار تومانی مرغ و تخم‌مرغ هر شانه 43هزار تومان را شاهد هستیم. همچنین میزان تولید داخل تخم‌مرغ با نیاز بازار برابر است. با گرم‌تر شدن هوا، میزان تولید از بازار پیشی خواهد گرفت. در بازار گوشت قرمز نیز با وجود تامین بخشی از نهاده‌های دامی با نرخ مصوب دولتی شاهد قیمت 100 تا 170هزار تومانی گوشت گوسفندی بنابر نوع، کیفیت و محل عرضه هستیم که با این روند می‌توان گفت قیمت مواد پروتئینی مذکور تغییر محسوسی نداشته و بازار این اقلام کالایی نیز با آرامش نسبی مواجه است. به‌گفته مسئولان دولتی، رشد تولید و عرضه دام سبک و سنگین موجب شده برخی تولید‌کنندگان نگران شوند که دام پروار مازاد روی دست آنها بماند، به همین دلیل دولت مجوز صادرات مقطعی دام زنده را، به میزان یک میلیون راس، به عشایر داده تا هم فشار بر مراتع و تامین علوفه و سایر نهاده‌ها کمتر و هم از زیان دامداران جلوگیری شود. با وجود این صادرات دام زنده به‌صورت مقطعی و هر بار 100هزار راس انجام می‌شود و در زمان روبه‌رو شدن بازار گوشت قرمز با تنش، صادرات دام زنده متوقف می‌شود. در واقع درمصوبه دولت، صادرات کنترل شده دام زنده به‌صورت ماهانه پیش‌بینی شده است. این گزارش می‌افزاید: در زمینه شیر خام نیز میزان تولید آن به 11میلیون تن رسیده که بیش از نیاز مصرف بازار داخلی است و بخشی از آن در قالب شیر خشک صادر می‌شود. با این روند قیمت مصوب هر لیتر شیرخام 6هزار و 400تومان تعیین و در قبال رعایت این نرخ مصوب به برخی تولید‌کنندگان صنعتی شیر خام مجوز صادرات شیر خشک داده شده است. به‌نظر می‌رسد درصورت تداوم تخصیص ارز 4200تومانی برای واردات نهاده‌های دامی، تا پایان امسال تنش قیمتی مشهودی را در بازار مواد پروتینی شاهد نباشیم.