دولت
سفر آتی رئیسی به روسیه نقطه‌عطفی در روابط دو کشور به‌شمار می‌رود
ایران در مسیر همکاری راهبردی با روسیه
سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری کشورمان قرار است در روزهای آینده به مسکو سفر کند؛ سفری که به دعوت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور انجام می‌شود و در شرایط کنونی تحولات جهانی و منطقه‌ای، از اهمیت راهبردی ویژه‌ای برخوردار است و نقطه عطفی در روابط دو کشور به‌شمار می‌رود.
این سفر در شرایطی انجام می‌شود که دولت سیزدهم رویکرد توسعه تعاملات و پیوندهای منطقه‌ای، به‌ویژه با کشورهای همسایه را به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین راهبردهای حوزه سیاست‌خارجی خود در دستورکار قرار داده است؛ رویکردی که در ماه‌های اخیر نقش پررنگی در رفت‌وآمدهای دیپلماتیک مقام‌های کشورمان داشته است.
قائل‌شدن اهمیت ویژه برای توسعه دیپلماسی منطقه‌ای و گسترش روابط با همسایگان در شرایطی است که مقام‌های دولت سیزدهم بارها تأکید کرده‌اند جمهوری‌اسلامی دیگر حاضر نیست همه تخم‌مرغ‌های خود را در سبد غرب بگذارد و در کنار پیشبرد مذاکرات برجامی در وین، به تقویت همکاری‌های متقابل با کشورهای منطقه و همچنین همسایه توجه ویژه‌ای خواهد داشت. ازسوی دیگر ایران و روسیه در زمینه‌های اقتصادی و تجاری نیز ظرفیت‌های قابل‌توجهی برای توسعه روابط دوجانبه دارند؛ ازجمله در حوزه فناوری‌های نوین و «های‌تک»، خدمات فنی- مهندسی، محصولات پتروشیمی، کشاورزی، موادغذایی، صنایع‌سنگ و سرامیک، سیمان، قیر، خشکبار، میوه و سبزیجات می‌توانند همکاری کنند.
اهمیت همکاری راهبردی ایران و روسیه
دراین سفر که براساس برخی اخبار قرار است در آخرین روزهای دی‌ماه جاری برگزار شود، مسائل راهبردی دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت و توافقنامه‌هایی در زمینه‌های اقتصادی، مالی، عمرانی و... نیز به امضا می‌رسند که نقش ویژه‌ای در افزایش همکاری‌های دوجانبه برعهده خواهند داشت.
علاوه‌بر جنبه‌های اقتصادی و مالی این سفر که کارشناسان معتقدند اقتصاد جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه مکمل یکدیگرند و در زمینه‌های مختلف قادرند با یکدیگر همکاری داشته باشند، دیدار روسای‌جمهور دو کشور با توجه به شرایط ژئوپلتیک منطقه، از نظر سیاسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود، چراکه تهران و مسکو در سال‌های اخیر همکاری‌های منطقه‌ای نزدیک‌تری، به‌ویژه در سوریه، داشته‌اند که با وجود برخی مخالف‌خوانی‌ها ازسوی بعضی کشورهای منطقه و قدرت‌های غربی، همچنان تداوم یافته و توانسته عمق استراتژیک قابل‌توجهی برای دو کشور به‌همراه داشته باشد.
به اذعان کارشناسان بین‌المللی، همکاری استراتژیک جمهوری‌اسلامی ایران و روسیه درپی تحولات سوریه، زمینه‌ساز بازگشت ثبات و امنیت به این کشور شد و نابودی داعش و همچنین گروه‌های مسلح سلفی را به‌دنبال داشت.
براین اساس روابط ایران و روسیه در سال‌های اخیر از عمق قابل‌توجهی برخوردار شده است و اشتراکات دو کشور در موضوع‌ها و حوزه‌های مختلف، مانند تحریم‌های جهانی، نزدیکی بیش‌از پیش روابط دو کشور را به همراه داشته است؛ تا جایی که در سال‌های اخیر روابط دیپلماتیک تهران و مسکو به‌صورت روزافزونی گسترش یافته و علاوه‌بر نقش‌آفرینی مثبت روسیه در پیشبرد گفت‌وگوهای برجامی در وین، سفرهای دیپلماتیک هیأت‌های دو کشور افزایش داشته است.
در واقع می‌توان چنین پنداشت که راهبرد سیاست‌خارجی دولت سیزدهم در قبال رویکرد «نگاه به شرق» که در توسعه همکاری‌های دوجانبه و سه‌جانبه با کشورهایی مانند روسیه و چین متبلور شده، بر مبنای دستیابی به سیاست‌خارجی «متوازن»، «پویا» و «هوشمند» شکل گرفته که می‌کوشد از همه ظرفیت‌ها و مزیت‌های منطقه‌ای و جهانی برای تحقق منافع ملی کشور به‌خوبی بهره‌مند شود.
برهمین اساس هم بود که سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت‌امورخارجه، در نشست خبری اخیر خود در تشریح سیاست «نگاه به شرق» عنوان کرد که رویکرد دولت سیزدهم در گرایش به شرق، از نگاه اصیلی ناشی می‌شود که «در نفی یا عکس‌العمل به کسی نیست».
این درحالی است که به اذعان مقام‌های بلندپایه ایران و روسیه، دو کشور علاوه بر مسائل دوجانبه در حوزه مسائل مختلف منطقه ازجمله قفقاز، آسیای‌میانه و «روند آستانه» نیز با یکدیگر تبادل‌نظر و همکاری دارند که روابطی «طبیعی» و «شناخته شده» است؛ رویکردی که برخی می‌کوشند با «دوگانه‌سازی» از چنین روابطی، مانع از تحقق اهداف و منافع ترسیم شده شوند.
موافقتنامه جامع در فرآیند تصویب
ازسوی دیگر کارشناسان معتقدند سفر آتی رئیس‌جمهوری کشورمان به روسیه، ترسیم‌کننده نقشه راه همکاری‌های دوجانبه جمهوری‌اسلامی ایران و روسیه خواهد بود؛ موضوعی که امضای موافقتنامه همکاری‌های جامع دو کشور‌که از مدت‌ها قبل بحث‌ها و رایزنی‌ها پیرامون آن در دو کشور جریان دارد، می‌توانست یکی از دستورکارها باشد. اکنون اما سفیر جمهوری‌اسلامی ایران در روسیه در گفت‌وگو با رسانه‌ها می‌‌گوید دراین سفر «موافقتنامه درازمدت یا موافقتنامه همکاری‌های جامع امضا نخواهد شد.»
کاظم جلالی درباره دلیل این موضوع هم عنوان می‌کند: «با توجه به اینکه پیش‌نویس این موافقتنامه ازسوی جمهوری‌اسلامی ایران تهیه شده و طبعا نیازمند این است که طرف روس هم درباره آن اظهارنظر کند، قاعدتاً زمانبر خواهد بود و تا سفر رئیس‌جمهوری به مرحله امضا نخواهد رسید.»
وی همچنین بحث و تبادل‌نظر درباره مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای، همکاری‌های دوجانبه، همکاری‌ها در عرصه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و تحولات منطقه را از مهم‌ترین محورهای گفت‌وگوی رئیسی و پوتین دراین دیدار اعلام می‌کند که اصلی‌ترین دستورکار این سفر نیز خواهد بود.
جلالی درباره توافق بلندمدت ایران و روسیه هم عنوان کرد:«ما در سال ۲۰۰۱، یک موافقتنامه همکاری بین دو کشور را امضا کردیم و این موافقتنامه در مجلس شورای اسلامی ششم به‌عنوان یک موافقتنامه 20ساله تصویب شد. این موافقتنامه در سال ۲۰۲۱ به‌پایان رسید، اما در همین موافقتنامه مکانیسمی برای تمدید آن وجود دارد و آن این است که یک سال قبل از پایان دوره این موافقتنامه، اگر هیچ‌یک از دو کشور نظر منفی نسبت به تمدید موافقتنامه نداشته باشند، این موافقتنامه خودبه‌خود برای یک مدت ۵ساله قابل تمدید خواهد بود.» در چنین شرایطی قرارداد مورد اشاره در قالب «موافقتنامه» است که باید در پارلمان‌های دو کشور به‌صورت علنی بررسی و سپس تصویب شود؛ موافقتنامه‌ای که حدود 20سال از امضای آن می‌گذرد و نیازمند روزآمد شدن است و اکنون مسئولان بلندپایه دوکشور برای به‌روز کردن آن به تفاهم رسیده‌اند و قرار شده پیش‌نویس قرارداد ازسوی ایران تهیه شود و پس از ارائه نقطه نظرات طرف روس، در فرایند تصویب قرار گیرد.
