آخر هفته و تکالیف فرزندان

ساناز فلاح‌زاده- روانشناس

با عصبانیت از آشپزخانه بیرون آمد و درحالی‌که مداد قرمز و خط‌کش را بالا گرفته بود به پدر خانواده گفت: وقتی تشریف آورده بودید به غذا ناخنک بزنید، آنجا جا گذاشته بودی!
با ناراحتی و اندکی خجالت جلو آمد و درحالی‌که لحن التماس‌آمیزی به‌خود گرفته بود و مداد قرمز و خط‌کش را می‌گرفت گفت: مگه نباید برم خرید؟!خب تحقیق علوم رو تو انجام بده.
- من! پس ناهار رو چطور آماده کنم؟ در ضمن دارم شعر از بر می‌کنیم بعدش هم یه نقاشی از تعطیلات آخر هفته باید بکشم، یک دستم هم که به پختن غذاست. بجنب دیگه یک ساعت بیشتر وقت نداریم. در همین حال پسربچه نه‌ساله و دختر خانم دوازده‌ساله در دست یکی موبایل و در دست دیگری تبلت از کنار پدر و مادرشان رد شدند و گردن‌های خمیده در صفحه‌های الکترونیکی خود را اندکی خمیده‌تر کردند.
- پسرم املا نوشتی؟
- نه، بابا هنوز ریاضی‌ها را ننوشته.
- دخترم صدای تمرین سازت را نشنیدم!
- بله چون دارم برای کلاس روباتیک آماده می‌شوم. خودت چی مامان خانم، کاردستی رو برای فردا می‌خوام‌ها! تازه سؤال جغرافی هم هنوز طرح نکردی.
 خانم و آقا درمانده آرزو کردند که زودتر مشق‌هایشان تمام شود و ناهار آماده شود و مهمان‌های ظهر روز تعطیل بیایند و بروند و خانه را تمیز و لباس‌هاشان را آماده کنند و شب زودتر بخوابند تا فردا صبح، هفته کاری دل‌انگیز خود را آغاز کنند. مادر، خانم خانه‌دار، کارمند و دانش‌آموز کلاس سوم و کلاس ششم بود. پدر، همسر دلسوز و همیار، کارمند، و دانش‌آموز کلاس سوم و ششم. کاش به معلم‌های مدرسه دختر و پسرشان بگویند تکالیف آخر هفته را اندکی کمتر کنند!!! کلاس‌های خارج از برنامه چون موسیقی و زبان، روباتیک و پرورش، خلاقیت و ورزش را که نمی‌توان حذف کرد! پس بهتر آن‌است که به تلاش خود اضافه کنند بیشتر کار کنند و هزینه کنند و هر طور شده فرزندانی همه فن حریف، نخبه و سرآمد تحویل جامعه دهند.
 ناگهان ساعت ۱۲ ظهر و آشوب آغاز شد. پسرک گریه می‌کرد و نوشتن املا آغاز نشده‌ تبدیل به مصیبت شده بود، مادر فریاد می‌کشید و از دختر می‌خواست که سر از تلفن همراه بیرون بیاورد و تهدید‌کنان از پدر خواست، در امر تربیت دخالت کند. پدر فغان‌کشان بین تنبیه بدنی، فریاد بلند‌تر کشیدن و مقصر شمردن و شماتت مادر به‌خاطر اهمال در تربیت فرزندان، پیچ و تاب خوران پاشنه کفش‌ها را ور کشید تا با استفاده از تکنیک «خروج غضبناک از منزل» غائله هفتگی را پایان ببخشد که مهمان‌ها از راه رسیدند.

سؤال
مسئولیت والدین در انجام تکالیف فرزندان چیست؟ و تا چه اندازه است؟
اولویت چیست؛ تکالیف فرزندم یا استراحت و مهمانی؟ آیا واقعا نیازهای فرزندم را برآورده می‌کنم؟ تفاوت روز تعطیل آخر هفته با دیگر روزها چیست؟...  به سلطه باید‌ها و نباید‌ها پایان دهید! پیشنهاد حل تعارضات خانوادگی هر آخر هفته با این جمله آغاز می‌شود. باید همه‌‌چیز طبق اصول پیش برود! باید فرزندم همه‌‌چیز تمام باشد!  باید تکالیف آخر هفته تمام و کمال انجام شود! باید آخر هفته شامل تفریح و مهمانی هم باشد! نباید بگذارم معلم و دیگران فکر کنند من حواسم به فرزندم نیست!

راه‌حل‌ها
افکار، عقاید و اصول خود را مورد بازبینی قرار دهیم. کدام یک برای ما واقعا در اولویت است؟!  زندگی امروزی، زیر بار فشارهای اقتصادی و اجتماعی، تبدیل به مسابقه‌ای بی‌پایان شده است‌؛ مسابقه‌ای که خط پایان ندارد! با وجود این هر یک از ما خود را عضوی معمولی و مجبور به حضور در ماراتنی بی‌پایان می‌داند که «باید» فرزندی نمونه پرورش دهد؛ فرزندی که در تمام علوم و فنون دارای مهارت و صد البته برتری نسبت به سایرین باشد و اما در حقیقت مسئولیت والدین پرورش انسان برتر، نام‌آور و نامدار نیست، چه بسا بسیاری از فلاسفه و عالمان علم روانشناسی نبوغ و جنون را در یک کفه قرار می‌دهند. تعطیلی آخر هفته را روز پایانی ماراتن هفتگی آموزش و پرورش بدانید و همچنین، روز تجدید قوا برای آغاز هفته‌ای جدید. ما به‌عنوان پدر و مادر مسئول فراهم کردن امکانات‌ آموزشی، آن هم به حد «کفایت» برای فرزندانمان هستیم. امر آموزش به‌عهده مدرسه و انجام تکالیف و یاد‌گیری به‌عهده فرزندان ماست.

نکته مهم
آخر هفته را صرف آموزش روابط اصیل و انسانی خانوادگی شود، مهر دادن و گرفتن، شنیدن تجارب اعضای خانواده و رسیدگی به نیازهای روانشناختی یکدیگر کنیم، نه آنکه با ادامه روال پرتنش دیگر روزهای هفته، خود و فرزندانمان را فرسوده و از حضور در جمع خانواده بیزار و دلزده کرده، موجبات پرورش نسلی مضطرب و از لحاظ شخصیتی «نمایشی»را فراهم کنیم. به یاد داشته باشیم آنچه «نیاز» ماست، «نیاز» فرزندانمان نیست. ابتدا کودکان و نوجوانان خود را بشناسیم و بعد به‌قدر توانشان از آنها توقع داشته باشیم و مسئولیت برعهده‌شان بگذاریم. جمع‌های خانوادگی را به عرصه هنرنمایی (در واقع تبدیل به سیرک نمایشی) فرزندانمان نکنیم. یادمان باشد والدین با کفایت، والدینی آگاه به نیازهای خود و فرزندان هستند . اعتدال را در همه امور رعایت می‌کنند! اولویت، داشتن فرزندانی شاد و به لحاظ روانشناختی سالم است.
 با هم‌اندیشی و درنظر گرفتن علایق و سلایق هر یک از اعضای خانواده، برنامه‌های تفریحی، دورهمی‌ها و بازی‌های خانوادگی درنظر بگیرید و از فرزندانتان بخواهید برای انجام این امور در آخر هفته آماده باشند.
 شما مسئول برآورده کردن نیاز به تفریح آخر هفته هستید و فرزندان صبح شنبه مسئول ارائه تکالیف!
 سیستم و سلسله مراتب خانوادگی اگر به‌درستی چیده شود  و هر یک از اجزا به مسئولیت خود عمل کنند، همه‌‌چیز در صلح و آرامش خواهد بود.
 تکلیف آخر هفته والدین:
فراهم کردن محیطی شاد، آرام و ایمن است.
 باور کنید مشق‌ها نوشته خواهند شد و آنچه بر آینده ما اثر‌گذار است، خود تکلیف نیست.
 تکالیف آموزشی هدفی جز سیاه کردن کاغذ دارند.