آب درآبادی

حمید نصرتی‌قانعی| همدان- خبرنگار:

حفظ بهداشت محیط روستا از اولویت‌های مهم برای توسعه این مناطق و جلوگیری از مهاجرت اهالی روستاها به شهرهاست. جمع‌آوری و دفع فاضلاب روستا‌های استان همدان از ضرورت‌های زندگی در روستاست. باید دید مسئولان در استان همدان برای اجرای تأسیسات دفع بهداشتی فاضلاب چه اقدام‌هایی انجام داده‌اند. 


ایجاد شبکه ‌آب آشامیدنی

مدیر‌عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان همدان درباره جمع‌آوری فاضلاب از روستا‌های استان همدان به همشهری می‌گوید: اولویت نخست‌ سال‌های قبل این شرکت تمرکز بر تأمین بهداشتی آب آشامیدنی برای اهالی روستا‌‌های استان بوده است. تا وقتی شبکه ‌آب آشامیدنی روستایی در روستا ایجاد نشود، اجرای سامانه دفع بهداشتی فاضلاب روستا هم مفهومی نخواهد داشت. باید فاضلاب باشد تا شبکه‌ای برای جمع‌آوری آن اجرا شود. 

اجرای شبکه فاضلاب با شبکه آب آشامیدنی روستا ارتباط مستقیمی دارد تا هزینه‌ و سرمایه‌گذاری اجرای دفع بهداشتی فاضلاب روستایی هم توجیه منطقی داشته باشد. سیدمصطفی هاشمی می‌افزاید: مفهوم اجرای شبکه فاضلاب در میان دهیار‌ان به‌درستی تبیین نشده است و آنها تصور می‌کنند هدف از اجرای شبکه فاضلاب خارج کردن فاضلاب از محیط روستاست در حالی که این‌طور نیست. مقصود از اجرای شبکه‌ جمع‌آوری فاضلاب (فرعی و اصلی) انتقال فاضلاب به تصفیه‌خانه و تصفیه فاضلاب روستایی طبق استاندارد‌های زیست‌محیطی موجود کشور و رها‌سازی پساب براساس استاندارد‌های زیست‌محیطی است. 


ضریب نفوذ بالا

هاشمی ادامه می‌دهد: براساس سرشماری نفوس و مسکن استان همدان در سال 1395 اکنون استان همدان حدود 620 هزار و 889 نفر جمعیت ساکن در 1062 روستا دارد. ضریب نفوذ اجرای تأسیسات بهداشتی فاضلاب در کشور حدود نیم‌درصد است و در استان همدان این ضریب نفوذ حدود 68/. درصد است یعنی تأسیسات اجراشده فاضلاب استان 18/. درصد هم از متوسط ضریب نفوذ کشوری بالا‌تر است. 

وی اضافه می‌کند: با در نظر گرفتن اولویت‌هایی مانند نزدیکی روستا‌ها به محدوده شهری، تعداد جمعیت یا قرار داشتن روستا‌ در بالا‌دست منابع تأمین آب آشامیدنی شهر‌ها مانند سد‌ اکباتان برای اجرای تأسیسات و تصفیه‌خانه فاضلاب اقدا‌م کرده‌ایم. 


برنامه چشم‌انداز توسعه

مدیر‌عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان همدان با اشاره به اینکه براساس برنامه چشم‌انداز توسعه کشور که سال پایانی اجرای آن سال 1399 است باید ضریب نفوذ تأسیسات فاضلاب روستایی استان به 3/3 درصد برسد، می‌افزاید: برای دفع بهداشتی فاضلاب روستای ارزانفود در حال حاضر تصفیه‌خانه‌ای را در این روستا اجرا کرده‌ایم و بعد از اجرای سامانه برق تصفیه‌خانه تا پایان بهار امسال این تصفیه‌خانه به صورت آزمایشی به مدار بهره‌برداری وارد می‌شود. 

همچنین در مجاور شهر همدان هم فاضلاب روستا‌های شورین و چشمه‌ملک (دیوین) به شبکه ‌جمع‌آوری فاضلاب شهر همدان وارد می‌شود. وی با یاد‌آوری اینکه اجرای دفع بهداشتی فاضلاب برای روستا‌های بالادست‌ سد اکباتان اولویت دیگر است، می‌افزاید: برای روستا‌های یلفان و ابرو هم شبکه ‌جمع‌آوری فاضلاب داخل روستا اجرا شده است.

 برای اجرای تصفیه‌خانه فاضلاب در این روستا‌ها حدود 3 میلیارد‌ تومان قرارداد منعقد کرده‌ایم. تصفیه‌‌خانه روستا‌های دهپیاز (شهر‌ستان همدان)، آبرومند (شهرستان بهار)، حسین‌آباد نظام (شهرستان ملایر) و کرفس رزن هم در دست مطالعه است و قرار است در بازه ‌زمانی 18 ماهه اجرا شود. هزینه مطالعه و اجرای این طرح‌‌‌‌ها هم 24 میلیارد تومان است. هاشمی در پاسخ به این سؤال که روستا‌هایی که شبکه جمع‌آوری بهداشتی فاضلاب ندارند فاضلاب خود را به کجا منتقل می‌کنند، می‌گوید: در همه این روستا‌ها فاضلاب روستایی وارد چاه‌های جذبی روستا می‌شود. حفاظت محیط‌زیست و اداره بهداشت بر آن نظارت دارند و اجازه نمی‌دهند فاضلاب روستایی وارد محیط روستا شده یا در رواناب‌ها جاری شود. 


 نظارت 

رئیس اداره نظارت و پایش محیط‌زیست استان همدان می‌گوید: جمع‌آوری صحیح و اصولی و دفع فاضلاب روستایی برعهده شرکت آب و فاضلاب روستایی است. ما هم نظارت خود را افزون بر بازدید‌های دوره‌ای با همکاری مردم که به صورت شکایت یا اعلام نارضایتی از بوی بد منتشر شده فاضلاب در محیط زندگی آنان است، انجام می‌دهیم. 

اگر مواردی مانند این گزارش شود یا در بازدید‌های میدانی توسط همکاران مشاهده کنیم که محیط روستا با جاری شدن فاضلاب آلوده شده به اداره متولی آن موضوع را گزارش می‌دهیم تا برای رفع این مشکل اقدام اساسی را طبق وظایف قانونی محوله انجام دهد. ایرج اسدی می‌افزاید: شرکت آبفار طبق قانون باید فاضلاب روستایی را جمع‌آوری، تصفیه و دفع کند.
 این شرکت در حال حاضر چندین روستا از مجموعه روستاها را در دست اقدام دارد تا مانع آلوده شدن آب بالا‌دست رودخانه‌های دائمی یا فصلی شود. ما هم در این حوزه بر رودخانه‌های دائمی مانند گاماسیاب و رودخانه قره‌چای که سرشاخه‌ای از آن در استان جاری است نظارت داریم تا رود‌ها آلودگی نداشته باشند. 

با توجه به ضرورتی که در حوزه آب آشامیدنی وجود دارد نظارت خود را بر رواناب‌های منتهی به سد‌های استان و شهر همدان افزایش داده‌ایم. بیشترین مشکل جاری شدن فاضلاب را در شهرستان همدان در روستای آبشینه و سنگستان داشتیم که فاضلاب روستا در رودخانه مجاور جاری می‌شد.


شبکه‌های نیمه‌کاره

رئیس اداره نظارت و پایش محیط‌زیست استان همدان می‌گوید: شبکه جمع‌آوری فاضلاب برخی روستا‌ها توسط دهیاری نیمه‌کاره یا غیر‌اصولی اجرا شده است (بدون در نظر گرفتن شیب زمین) و این نیمه‌کاره اجرا شدن یا غیراصولی بودن شبکه ‌جمع‌آوری فاضلاب روستا‌ها موجب جمع شدن فاضلاب در بخشی از محیط روستا می‌شود. ایرج اسدی درباره علت این موضوع اظهار می‌کند: دهیاری برای تکمیل طرح جمع‌آوری فاضلاب اعتبار کافی ندارد و با جمع‌ شدن فاضلاب در بخشی از روستا بوی تعفن در محیط ایجاد می‌شود و مشکلات بعدی را برای ساکنان روستا به وجود می‌آورد.

در این صورت به دستگاه متولی اخطار می‌دهیم که برای رفع این مشکل طبق ضوابط قانونی اقدام کند. وی می‌افزاید: در برنامه ششم توسعه به اداره آبفار تکلیف شده است که وضعیت موجود شبکه جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب روستایی را به 3 درصد برساند. واحد‌های متوسط و بزرگ هم موظف به خوداظهاری و اعلام دوره‌ای وضعیت سامانه فاضلاب واحد تولیدی خود هستند. همچنین آزمایشگاه‌های معتمد و همکار اداره حفاظت محیط‌زیست نظارت لازم را طبق برنامه زمانبندی‌شده انجام می‌دهند.