ترکه معادن بر تن طبیعت

 لیلا ساریخانی|‌ اردبیل- خبرنگار:
  
بهره‌برداری از معادن با بی‌توجهی به محیط زیست سبب می‌شود طبیعت آسیب‌هایی را متحمل شود که جبران آن غیرممکن یا بسیار دشوار است. درآمدزایی از طریق بهره‌برداری از معادن استان شاید در نگاه اول بتواند از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد و در افزایش تولید ناخالص داخلی استان نقش‌آفرینی کند، اما همین امر می‌تواند باعث قربانی شدن محیط زیست به بهای ناچیز شود. در مناطق مختلف استان شاهد بهره‌برداری از معادنی هستیم که گاه حتی صرفه اقتصادی قابل توجهی در قبال آسیب رساندن به محیط زیست ندارند و به همین دلیل باید ضمیمه‌های زیست‌محیطی برای فعالیت معدن‌ها در نظر گرفته شود. 


مطالعه پیش از واگذاری معدن

معادن مصالح ساختمانی به ویژه شن و ماسه در برخی مناطق به معضل و کلافی پیچیده تبدیل شده و برداشت بی‌رویه از آنها آثار نامطلوبی بر منابع طبیعی گذاشته است. کارشناسان معتقدند واگذاری معادن با پیش‌مطالعه علمی و دقیق و همچنین تغییر ضوابط واگذاری و دریافت استعلام از سازمان حفاظت محیط زیست می‌تواند تا حدودی برخی از نارسایی‌های موجود را که بهانه‌ای برای دست‌درازی عده‌ای سوجو به منابع طبیعی و محیط زیست فراهم می‌آورد، از بین ببرد. بنابراین باید با آینده‌نگری در جهت این‌ کار گام برداشت. 

رویا نصیریان، کارشناس محیط زیست، در مورد تاثیر برداشت بی‌رویه از منابع طبیعی اظهار می‌کند: وجود کارخانه‌های متعدد سنگ‌شکن و مصرف بالای آب برای شست‌و‌شوی ماسه‌ها و نیز استخراج شن و ماسه از بستر رودخانه، با ایجاد گودال‌های عمیق با وسعت زیاد، سبب می‌شود حرکت آب کند شود. همچنین، با رها شدن رسوبات این کارخانه‌ها در مسیر رودخانه، کیفیت آب کاهش می‌یابد. این عوامل باعث کاهش تاثیر زهکشی خاک و فقیر شدن سفره‌های زیرزمینی آب می‌شود. 


اهداف پیوست زیست‌محیطی

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان می‌گوید: تعدد معادن و کارگاه‌های تولید شن و ماسه در برخی مناطق مانند روستای شیران شهرستان نیر ایجاب می‌کند به منظور جلوگیری از اثرات سوء زیست‌محیطی در منطقه، پیوست زیست‌محیطی برای معادن تهیه شود و به مرحله اجرا درآید. 
محمد خداپرست می‌افزاید: برداشت‌های اصولی و فنی معادن توسط بهره‌برداران، استفاده از سیستم بازچرخشی آب در شست‌وشوی شن و ماسه، ایجاد فضای سبز مناسب در منطقه برای کاهش آثار گرد و غبار، بازسازی و احیای محل‌های برداشت معدنی و کنترل گرد و غبار ناشی از فعالیت‌های معدنی و کارگاهی از جمله اهداف تهیه پیوست زیست‌محیطی برای منطقه است. 
وی تاکید می‌کند: حفظ محیط زیست یکی از دغدغه‌های جدی ماست و در استان نیز با تاکید استاندار این موضوع و رعایت آن خط قرمز به شمار می‌رود. 


فعالیت پراکنده معادن

وی یکی از ضعف‌ها و کاستی‌های این استان را صدور مجوز استخراج و اکتشاف معادن به شکل پراکنده اعلام می‌کند و می‌افزاید: این پراکندگی کار نظارت و مراقبت ما را در استخراج و اکتشاف معادن چندین برابر دشوار کرده است. 
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زخمی شدن زیستگاه‌ها و محیط‌های طبیعی را به ضرر افراد جامعه و نسل آینده توصیف می‌کند و می‌افزاید: باید از این پراکنده عمل کردن خودداری کنیم و در همه زمینه‌ها یکپارچه و منسجم کار را پیش ببریم. 
خداپرست اضافه می‌کند: سرمایه‌گذاری مورد حمایت ماست و در واقع محیط‌زیست بیشترین حمایت از سرمایه‌گذاران را داشته است. اما طرح‌های سرمایه‌گذاری باید الزامات صیانت از محیط‌زیست را رعایت کنند تا آسیبی به محیط‌زیست که امانتی در دست نسل فعلی است و باید به آیندگان انتقال یابد، وارد نشود. 


رسیدگی بدون اغماض به تخلفات محیط زیستی

دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان اردبیل نیز بر رسیدگی بدون اغماض به پرونده‌های متخلفان محیط زیست تاکید می‌کند. 
سید ناصر عتباتی با اشاره به ضرورت اعمال سختگیری در ارائه مجوز بهره‌برداری معدن اظهار می‌کند: اگر کسی به حوزه محیط زیست تعرض کند یا بخواهد با بی‌تدبیری کار غیرقانونی انجام دهد، با آن برخورد خواهیم کرد. همچنان که در شهر هیر به دلیل رعایت نشدن مسائل زیست‌محیطی مجوز معدن را معلق کردیم.  وی با بیان اینکه همه طرح‌های بهره‌برداری باید پیوست زیست‌محیطی داشته باشند، اضافه می‌کند: باید نظر نهایی را محیط زیست در این زمینه ارائه کند تا کسی به خود جرات بهره‌برداری نادرست و غیرقانونی از معادن را ندهد. 

دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان اردبیل با اشاره به برداشت معدن در مناطق گردشگری اظهار می‌کند: به دلیل برداشت‌های نامناسب، سیمای گردشگری منطقه به هم خورده است و باید در صدور مجوز بهره‌برداری معدن به این نکته‌ها توجه شود. وی اظهار می‌کند: با رونق اقتصادی یا کسب درآمد برای معدنکاران مخالفتی وجود ندارد، اما اولویت محیط زیست منطقه است که باید از ضررهای برداشت بی‌رویه در امان باشد. 


فعالیت معادن مصالح ساختمانی

به گفته سید حامد عاملی رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در حال حاضر اغلب معادن فعال استان در زمینه استخراج مصالح ساختمانی شامل مواد پوزولانی و پوکه معدنی، سنگ لاشه و مالون، مارن، شیل، آهک، دولومیت، سنگ‌های تراورتن و مرمریت، گچ، شن و ماسه کوهی و رس فعالیت می‌کنند که گاه فعالیت غیراصولی و بی‌رویه این معادن برای منابع طبیعی و مردم منطقه دردسرآفرین می‌شود.