شهید سلیمانی، دشمن پروژه آمریکا در خاورمیانه
علی مراد، کارشناس مسائل خاورمیانه از ترکیه
سردار سلیمانی تا پیش از حمله آمریکا به عراق و آغاز مقاومت علیه اشغال این کشور، شخصیت شناختهشدهای در غرب نبود. سخنان و گزارشهای رسانهها و نخبگان غربی درباره سردار سلیمانی نیز از سال2006 آغار شد؛ زمانی که او تصمیم گرفت غرب را از حضور خود در کنار مقاومت لبنان باخبر کند. نخستین اسناد و گزارشهای مکتوب درباره سردار سلیمانی در رسانهها و مخصوصا اندیشکدههای آمریکا توسط سازمان تروریستی منافقین تهیه شده است. پس از آن در سال2011، نام سردار سلیمانی بهدلیل تحولات پرسرعت رخداده در منطقه غرب آسیا به سوژه مهم رسانههای آمریکا تبدیل شد. بهرغم آنکه برخی نخبگان آمریکایی به بخشی از دستاوردها و شایستگیهای سردار توجه داشتند، اما مجموعه رویکرد آمریکاییها به وی بیانگر یک واقعیت قطعی بود؛ سلیمانی پروژه آمریکا در منطقه را تهدید میکند.
نشریه فارین پالیسی در ژانویه2019 مقالهای را از ژنرال و فرمانده سابق اداره مشترک عملیات ویژه ارتش، استنلی مک کریستال منتشر کرد که در آن از تجربهخود در مواجهه با سردار سلیمانی در عراق و دیدگاهش نسبت به وی نوشته بود. او برای توصیف شخصیت شهید سلیمانی مینویسد: «هوش، کارایی و تعهد او به کشورش مایه احترام متحدان و مخالفت با منتقدان وی میشد. بدونشک حضور قدرتمند او برای چندین دهه در هدایت سیاست خارجی ایران نقش داشت و از سوی دیگر، اختلافی درباره موفقیتهای میدانی او نیز وجود ندارد. میتوان گفت سلیمانی قدرتمندترین شخصیت و آزادترین نیرو برای تحرک در سطح خاورمیانه امروز است».
مک کریستال در ادامه با بررسی دلایل موفقیت سردار سلیمانی مینویسد: ازجمله عوامل بسیار مهم در این زمینه، دوره طولانی فرماندهی وی در ریاست نیروی قدس است؛ از سال1998 تا به امروز. برخورداری سلیمانی از آزادی عمل در چشماندازی طولانی امتیازی بهحساب میآید که بسیاری از متخصصان ارتش و سازمانهای اطلاعاتی آمریکا در حسرت آن هستند. در نهایت، قدرت یک فرمانده در نگاه دیگران نهفته است و با احتمالات قابل تصور برای آینده بیشتر میشود. بر این اساس سلیمانی توانست با اعتباری فراتر از یک بازیگر موقت نقشآفرینی کند.
از سوی دیگر ژنرال بازنشسته دیوید پترائوس، فرمانده نیروهای آمریکا در عراق مابین سالهای 2007 تا 2008 و پس از آن، فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا در مصاحبهای با روزنامه واشنگتنپست از تجربهخود با سردار سلیمانی سخن میگوید. او در این مصاحبه به خبرنگار روزنامه که پرسیده بود «وقتی تصاویر سردار سلیمانی را در خطوط مقدم جبههها در عراق میبینید، چه تصوری در ذهن شما شکل میگیرد؟» پاسخی داده که میتوان آن را بیانگر وجود «مشکلات شخصی» میان طرفین دانست. پترائوس میگوید: وقتی عکس حاجقاسم، دوستمان در عراق را میبینیم، مسائل مختلفی به ذهنم خطور میکند، اما قادر به بیان آنها نیستم؛ چراکه شایسته انتشار در چنین روزنامهای نیست! با وجود این اما پترائوس در بخشی از مصاحبه به ویژگیهای بارز شخصیتی در شهید سلیمانی اعتراف کرده و میگوید: او انسانی فوقالعاده توانمند، مبتکر و البته دشمنی با کفایت برای ماست. بازی را بسیار خوب بلد بود، با اینکه بازی طولانی و سختی است.
اما شاید مهمترین تحلیل مفصل از شهید سلیمانی پیش از ترور وی، پژوهشی است که توسط علی صوفان، افسر سابق تحقیقات فدرالی در نشریه «مرکز مبارزه با تروریسم»، زیرنظر آکادمی نظامی آمریکا در وستپوینت منتشر شد. در این گزارش آمده: «سلیمانی دستاوردهای خود را با تلفیقی از سیاستهای مختلف، ازجمله دیپلماسی هوشمند محقق میکند. ایران با برنامههایی نظیر ساختن ائتلافی تاکتیکی با روسیه و شخص ولادیمیر پوتین، ارائه سلاح، مشاوره و پول به شبهنظامیان شیعی در کشورهای مختلف و... بهتدریج پیشگام استراتژی نادری در منطقه شده است؛ استراتژیای که میان نیروهای غیردولتی و کشورها اجماعی نیرومند ساخته و نتایج آن، اکنون در لبنان، سوریه، عراق و یمن قابل مشاهده است.» صوفان همچنین در تعبیری تاملبرانگیز مینویسد: «کسی که میخواهد ایران را بشناسد، باید قاسم سلیمانی را بشناسد.»
رسانههای آمریکا اهتمام خاصی به بررسی میزان محبوبیت شهید سلیمانی در داخل ایران داشتند. برای مثال، اسکات پیترسون، روزنامهنگار متخصص خاورمیانه با ارجاع به تاریخ و فرهنگ ایرانی در این موضوع مینویسد: مردمی که شاهنامه و قصههای افسانهای درباره اسطورهها و قهرمانان خود دارند، قاسم سلیمانی را به یکی از همین قهرمانان تبدیل میکنند؛ مردی با موی خاکستری که عمر خود را برای خدمت به کشورش در سپاه پاسداران گذراند، سختیها را پشت سر گذاشت و پیروزیهای بزرگ بهدست آورد.
به باور بسیاری از مراکز پژوهشی آمریکا، خطر سردار سلیمانی برای سیاستهای این کشور در خاورمیانه تنها منحصر به میادین نبرد نبود و داخل ایران را نیز دربرمیگرفت؛ چراکه شهروندان ایران او را شخصیتی ملی میدانستند که همگی بر سر احترام و علاقه به وی اتفاق نظر دارند. در گزارش شورای آتلانتیک آمده: قابل توجه است که هواداران سلیمانی از القابی همچون «حاجقاسم» و یا «سردار دلها» برای نامیدن او استفاده میکنند. تصویر بدنه اجتماعی از سلیمانی، سربازی فداکار است که در کوه و صحرا بهدنبال شهادت میگردد. از سوی دیگر، نتایج نظرسنجیها درباره محبوبترین شخصیتهای ایرانی برای مردم این کشور نیز از اهمیت بالایی برای رسانهها و مراکز آکادمیک آمریکایی برخوردار است. براساس آخرین نظرسنجی که 2ماه پیش از ترور سردار سلیمانی توسط دانشگاه مریلند آمریکا برگزار شد، محبوبیت شهید سلیمانی بیش از 82درصد بود.