بخش نخست هشتمین دور از مذاکرات کمیسیون مشترک برجام با حضور هیأت‌های مذاکره‌کننده ایران و 1+4 امروز درحالی به پایان می‌رسد که در روزهای اخیر رایزنی‌های برجامی در قالب کمیسیون مشترک و همچنین دیدارهای دوجانبه و چندجانبه هیأت‌های حاضر در مذاکرات ادامه یافت و گروه‌های کارشناسی نیز با محوریت لغو تحریم‌ها و فعالیت‌های هسته‌ای به گفت‌وگو پرداختند.
بر این اساس هم بود که دیروز دیدار دوجانبه علی باقری‌کنی، رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران و انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا با تمرکز بر موضوع رفع مؤثر تحریم‌ها برگزار شد و دوطرف دیدگاه‌های خود را در این زمینه مطرح کردند. همچنین با توجه به رایزنی‌های انجام‌شده، قرار است هشتمین دور مذاکرات کمیسیون مشترک برجام، پس‌از چند روز وقفه به‌دلیل تعطیلات ژانویه، از دوشنبه هفته آینده پیگیری شود.
با توجه به توافق همه طرف‌های حاضر در مذاکرات، طی 2روز اخیر مذاکرات با محوریت «لغو تحریم‌ها»، «تضمین» و «راستی‌آزمایی» ادامه یافت و کارگروه‌های کارشناسی با تمرکز ویژه بر «رفع تحریم‌ها» نشست‌های دوجانبه و چندجانبه‌ای را برگزار کردند. دیروز هم کارگروه مرتبط با موضوع‌های هسته‌ای تشکیل شد و طرفین در فضایی سازنده و روبه‌جلو، مهم‌ترین موضوع‌های باقی‌مانده در متن مربوط به تعهدهای هسته‌ای را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
پیشرفت‌های محسوس در مذاکرات
مذاکرات برجامی درحالی در هتل کوبورگ وین به‌صورت فشرده و مستمر پیگیری می‌شود که تقریبا همه طرف‌های حاضر در مذاکرات برآورد مثبتی از روند گفت‌وگوها دارند و به پیشرفت‌های صورت‌گرفته اذعان می‌کنند. ازسوی دیگر، به‌نظر می‌رسد تروئیکای اروپایی نیز تاحدودی با عقب‌نشینی از فضاسازی‌های رسانه‌ای دور گذشته مبنی بر ناامیدی از نتایج مذاکرات، می‌کوشند به تعدیل مواضع خود بپردازند.
برهمین اساس هم بود که 3کشور اروپایی حاضر در مذاکرات در روزهای اخیر با صدور بیانیه‌ای، به شکل محسوسی درصدد اصلاح مواضع پیشین خود برآمدند و با عقب‌نشینی از حربه «ضرب‌الاجل»، عنوان کردند برای این گفت‌وگوها «ضرب‌الاجل‌های مصنوعی» تعیین نخواهند کرد. تروئیکای اروپایی همچنین در این بیانیه به حصول «برخی پیشرفت‌های فنی» و «اجابت برخی درخواست‌های ایران» هم تأکید کردند؛ موضوعی که نشان می‌دهد «پافشاری هیأت ایرانی بر مواضع خود» و همچنین «همسویی روسیه و چین در مخالفت با فضاسازی غربی‌ها»، این 3کشور را به این نتیجه رسانده که تاکتیک «مذاکره در سایه تهدید»، دیگر مؤثر واقع نخواهد شد.
درچنین شرایطی بود که نماینده روسیه در وین نیز در گفت‌وگو با نشریه «فارین پالیسی» با رد ثمربخشی اعمال فشار به ایران، تصریح کرد «شانس دستیابی به توافق در وین بسیار بالاست». میخائیل اولیانوف در واکنش به موضوع تعیین ضرب‌الاجل، این موضوع را «اغراق‌آمیز» دانست و نسبت به سرانجام این مذاکرات اظهار خوش‌بینی کرد.
وی همچنین با تأکید بر اینکه همه طرف‌های حاضر در مذاکرات وین خواستار احیای توافق هسته‌ای هستند، در واکنش به برخی ادعاها پیرامون «وقت‌‌کشی ایران با هدف توسعه برنامه هسته‌ای» عنوان کرد: «اکنون زمان تهدید ایران به اعمال فشار بیشتر نیست. حتی اگر ایرانی‌ها حجم قابل‌توجهی مواد هسته‌ای تولید کنند، خب چه می‌شود؟ این مواد بدون کلاهک قابل استفاده نیست و ایران نیز چنین کلاهکی ندارد.»
چرا باید از آمریکا «تضمین مؤثر» گرفت؟
در شرایطی که گمانه‌زنی‌ها از روند مذاکرات برجامی در وین، نشان‌دهنده دستیابی به پیشرفت‌های قابل‌‌توجه در جریان گفت‌وگوهاست و حتی برخی منابع خبری به‌نقل از دیپلمات‌های حاضر در وین ادعا کرده‌اند «تنها چند هفته با توافق در وین فاصله داریم و احتمالا اوایل فوریه تاریخ واقعی پایان مذاکرات باشد»، اما به‌نظر می‌رسد در شرایط کنونی توپ مذاکرات در زمین ایالات‌متحده است و واشنگتن باید آماده اتخاذ تصمیم مناسب در این زمینه باشد.
مقامهای ایرانی بارها تأکید کرده‌اند احیای توافق هسته‌ای بدون دسترسی کامل ایران به منافع اقتصادی برجام ناممکن خواهد بود و موفقیت مذاکرات جاری در وین در گرو رفع واقعی، مؤثر و قابل راستی‌آزمایی تحریم‌هاست، چراکه ایالات‌متحده بارها ثابت کرده ناپایداری در سیاست‌خارجی این کشور زمینه‌ساز عدم‌تحقق تعهدات این کشور در قبال قراردادها و پیمان‌های بین‌المللی می‌شود. نکته اینجاست که با توجه به بدعهدی‌های مکرر ایالات‌متحده، نمی‌توان بدون دریافت تضمین‌های عینی و مؤثر، سرانجام روشنی برای مذاکرات جاری در وین متصور بود.
ابهام‌‌آفرینی‌های اخیر مقامهای ایالات‌متحده در قبال روند مذاکرات در وین و همچنین ادامه استفاده این کشور از ابزارهای «تهدید» و «تحریم» نشان‌دهنده چرایی ضرورت دریافت تضمین‌های مؤثر از این کشور در زمینه بقای توافق هسته‌ای است. بر این اساس اگرچه ند پرایس، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا در موضع‌گیری اخیر خود به پیشرفت در مذاکرات برجامی اعتراف کرده، اما به‌نظر می‌رسد مقامهای این کشور همچنان از پذیرش واقعیت‌های موجود در این عرصه طفره می‌روند؛ تا جایی که پرایس عنوان می‌کند: «هر پیشرفتی که در مذاکرات به‌دست آمده باشد، در مقایسه با شتاب پیشرفت‌های هسته‌ای ایران، بسیار کند است.»
تصویب چند طرح ضدایرانی، همزمان با مذاکرات وین در کنگره آمریکا و از سوی دیگر بررسی لایحه موسوم به «قانون اختیارات دفاع ملی» یا همان لایحه بودجه آمریکا نشان می‌دهد رئیس‌جمهوری این کشور چند طرح ضدایرانی را امضا و آن را به قانون تبدیل کرده‌است. از آنجا که این لایحه لازم‌التصویب است، معمولا نمایندگان کنگره تلاش می‌کنند طرح‌های خودشان را در قالب متمم به آن اضافه و به قانون تبدیل و تصویب کنند. اگرچه تصویب لایحه اختیارات دفاع‌ملی روند طولانی و پیچیده‌ای دارد، اما برخی بندهای ضدایرانی موجود درآن نشان‌دهنده راهبرد کلی پنتاگون در قبال جمهوری‌اسلامی ایران است. براساس آنچه فارس از این لایحه گزارش کرده، در بند۱۲۲۶ این لایحه تصریح شده هیچ مقداری از وجوهی که به موجب این قانون در اختیار وزارت دفاع آمریکا قرار می‌گیرد، نباید برای انتقال یا تسهیل انتقال ارز یا سایر اقلام ارزشمند به حکومت ایران، نهادهای تابعه حکومت ایران یا عوامل آن مورد استفاده قرار گیرد. بند۱۲۲۷ نیز مدیر اطلاعات ملی این کشور را ملزم می‌کند ظرف حداکثر ۱۸۰روز بعد از تصویب این لایحه، گزارشی با محوریت برنامه‌های نظامی ایران به کنگره این کشور ارائه دهد. بخش دیگری از این لایحه به توضیح درباره «برداشت کنگره» از غنی‌سازی اورانیوم در ایران پرداخته و ادعا کرده‌است: «تصمیم ایران برای غنی‌سازی اورانیوم تا خلوص ۶۰درصدی یک اقدام تنش‌آمیز دیگر است و زمان گریز ایران برای ساخت مواد غنی‌سازی‌شده جهت ساخت بمب را کوتاه می‌کند.»
چشم‌انداز توافق در وین روشن‌تر شد
بررسی‌ها نشان می‌دهد با پافشاری هیأت ایرانی بر مواضع خود و همچنین همسویی روسیه و چین تاکتیک «مذاکره در سایه تهدید» ناکام مانده‌است
در همینه زمینه :
