جهش فناوری برای روانشناسی از راه دور

زهرا خلجی -روزنامه‌نگار

سال‌های قبل از شیوع کووید-19، لزلی بکر فلپس، روانشناس بالینی با بیمارانش در اتاق مرتب و خصوصی‌اش ملاقات می‌کرد و با دقت رفتارها، زبان بدن و در مورد زوج‌ها جو بین فردی آنها را با دقت زیرنظر می‌گرفت اما این شرایط با به‌وجودآمدن پروتکل‌های بهداشتی نظیر رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و زدن ماسک به‌دلیل شیوع کووید-19تغییر کرده است. بکر می‌گوید: مطب من یک اتاق 4در 4متر است و من نمی‌توانم با ماسک به درمان بیماران بپردازم؛ چرا که ماسک باعث می‌شود، چهره‌ام که مهم‌ترین عضو برای درمان است پوشانده شود. امروز جلسات او از طریق ویدئو کنفرانس یا گاهی تلفن انجام می‌شود و به‌گفته بکر گویا این روش به‌طور غافلگیرکننده‌ای کار کرده است.

درمان مؤثر از راه دور
به گزارش ساینتیفیک آمریکن، این تغییر شرایط طیف عظیمی از جامعه روانشناسان را در بر می‌گیرد. در یک نظرسنجی از هزار و 141روانشناس که در آبان از سوی اتحادیه روانشناسان آمریکا صورت گرفت، 96درصد از آنها گفتند که از راه دور یا با استفاده از سرویس telehealth برای ارتباط‌گرفتن و درمان بیماران خود استفاده کرده‌اند که به‌گفته بیماران نیز این روش‌ها مؤثر بوده است.
لین بوفکا، مدیر‌ارشد تحول و کیفیت در اتحادیه روانشناسان آمریکا می‌گوید: تا سال 2019تنها 21درصد از روانشناسان به برنامه‌های ارتباط ویدئوکنفرانسی مانند زوم Zoom به‌عنوان یک گزینه برای ارتباط با بیماران توجه می‌کردند. این موضوع حتی برای برخی بیماران هنوز جای سؤالات زیادی دارد: آیا ارتباط ویدئویی با تراپیست واقعا به اندازه جلسه حضوری مؤثر است؟ درباره مراحل اولیه تشخیص چطور؟ آیا برخی از انواع درمان نسبت به سایرین برای ارتباط از راه دور مناسب‌ترند؟ برای برخی از این سؤالات ما یک پاسخ قاطع داریم و برای برخی دیگر هنوز نه.

درمان رفتاری- شناختی
پیش از کووید-19، محققان روی کارکرد از راه دور روان‌درمانی، مطالعه کرده‌اند. اکثر مطالعات روی افراد مبتلا به افسردگی که با درمان شناختی-رفتاری درمان شده‌اند، متمرکز بوده است. این رویکرد که با هدف تغییر الگوی منفی تفکرات و رفتارها انجام می‌شد، به‌گفته بوفکا کاملا برای مطالعه منعطف بود؛ چراکه ساختار و فرایند روشنی داشت. در درمان شناختی-رفتاری بیماران از طریق یک‌سری ماژول‌ها و تمرین‌های اطلاعاتی کار می‌کردند.
یک تجزیه و تحلیل گسترده از 20مطالعه در سال 2018که با بیش از 1400بیمار انجام شد، نشان داد که این درمان همان اندازه که برای اختلالات اضطرابی راهگشاست برای افسردگی نیز مؤثر است، چه به‌صورت حضوری و چه به‌صورت آنلاین.
پیم کویپرز، روانشناس بالینی از دانشگاه ورجی در آمستردام گفت: شما می‌توانید این کار را به‌صورت انفرادی و یا گروهی با تلفن یا برنامه‌های اینترنتی انجام دهید و تأثیر آن اصلا تغییری نمی‌کند. برخی از جایگزین‌های درمان رفتاری- شناختی نیز مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، هرچند با عمق کمتر. کویپرز همراه با همکارانش در هلند و استرالیا دریافت که روان‌درمانی درون فردی – یک رویکرد بسیار ساختاریافته دیگر- در مسیر آنلاین به اندازه درمان رفتاری- شناختی روی علائم افسردگی مؤثر است و یک تجزیه و تحلیل گسترده دیگر در سال2020 به این نتیجه رسید که حتی درمان روان پویشی که بیشتر بر ریشه‌های مشکلات تمرکز دارد تا رفتارهای بیرونی، می‌تواند به‌طور مؤثر از طریق فناوری ارائه شود.

تشخیص از راه دور
فناوری‌های راه دور می‌تواند برای تشخیص بیماری هم بسیار خوب کار کند. در بسیاری از مطالعات روی درمان راه دور، تشخیص‌های اولیه به‌صورت حضوری انجام می‌شد. بوفکا توضیح می‌دهد: اکنون بیمه‌گران قوانین مربوط به تشخیص و درمان از راه دور را کاهش داده‌اند و پزشکان از راه دور برای ارزیابی‌های اولیه استفاده می‌کنند.
پیتر هالپرین، از مرکز مراقبت‌های بهداشتی دیکینسون می‌گوید: من نگران از دست‌دادن ارتباط ظریف و غیرکلامی بودم نه اینکه در اتاقم بنشینم و همه‌‌چیز را با دوربین تماشا کنم. اما او هم مزایایی در این روش دیده است. هالپرین می‌گوید: برای برخی بیماران آمدن به ساختمان و دیدن یک فرد جدید کار سختی است و من به این نتیجه رسیدم که افراد وقتی از خانه درباره مسائل و مشکلاتشان با من حرف می‌زنند بسیار راحت‌تر هستند.
البته این کار می‌تواند اشکالاتی هم داشته باشد. اتحادیه روانشناسان آمریکا طی یک نظرسنجی دریافت که اصلی‌ترین چالش‌های بیماران، مشکلات فنی و ارتباطی و همچنین پیدا‌کردن یک فضای خصوصی برای برگزاری جلسات است. بکر می‌گوید: برای افراد انجام تراپی از داخل ماشین کار عادی‌ای به‌نظر نمی‌آید. برخی از بیماران و حتی خود او دلشان برای صمیمیت جلسات حضوری تنگ شده است. در ملاقات‌های حضوری، او می‌تواند از حضور فیزیکی خود استفاده کند و هنگامی که بیمار ناراحت است با دلسوزی به جلو خم شود یا زمانی که زوجین در جلسات درمانی دچار تنش بیش از حد می‌شوند، کنترل را به‌دست بگیرد.
با همه این اوصاف، به‌نظر می‌رسد درمان راه دور ماندگار می‌شود؛ درست مانند انجام برخی درمان‌ها و آزمایش‌ها در منزل که در زمان کووید رخ داد. رسیدگی به بهداشت ذهنی و روانی در این دوره نه‌تنها مناسب که بسیار لازم است.