عشایر آذربایجان و ایلات مغان

کتاب «عشایر آذربایجان و ایلات مغان» نوشته جمشید اسماعیل‌پور سال1378 از سوی نشر فاخته منتشر شد. این کتاب پژوهشی درباره ایلات و عشایر منطقه آذربایجان، معرفی کوتاهی از قبایل ساکن و مهاجر به این ناحیه در ایران باستان و قرن‌های بعد از اسلام، مشخصات و ویژگی‌های گوناگون ایلات منطقه در زمان حاضر، همچنین آداب و رسوم و روابط اجتماعی و اوضاع اقتصادی و حوادث سیاسی است. پژوهنده، کتاب را با مباحثی چون سابقه تاریخی عشایر و تمدن انسانی، عشایر ایران، سیاست ایران و عشایر، پراکندگی عشایر آذربایجان، عشایر آذربایجان قبل از اسلام، عشایر آذربایجان بعد از اسلام، عشایر و ایلات آذربایجان‌شرقی و غربی، مغان و ساوالان، ایل شاهسون، عشایر و نادرشاه، دشت مغان عشایر، فرهنگ و رسوم شاهسون، البسه و زیورآلات شاهسون، داد و ستد، تحصیلات و عبادت، جشن و عروسی، دفن و کفن و مباحثی از این دست تدوین کرده است.
ایل شاهسون مغان جزو ایل‌های بزرگ عشایر آذربایجان به‌شمار می‌آیند. شاهسون‌ها دارای زندگی سنتی ایلی هستند و قشلاق آنها دشت مغان اردبیل و ییلاق آنها دامنه‌های کوه ساوالان (سبلان) در خیاو (مشکین‌شهر) است.
شیوه زندگی عشایر شاهسون و بسیاری از ویژگی‌های فرهنگی به‌ویژه آلاچیق‌های نیم‌کره‌ای آنها را از سایر گروه‌های ایلی ایران متمایز می‌کند. برخی از این ویژگی‌ها را که منشأ ترکی دارند می‌توان در میان سایر ایلات ترک زبان ایران مشاهده کرد گو اینکه برخی طوایف شاهسون خاستگاه ترکی ندارند و توانسته‌اند پاره‌ای از ویژگی‌های متمایزشان را حفظ کند.