نفرین گوشی تلفن همراه

ساناز فلاح‌زاده- روانشناس سلامت

«همسرم درحالی‌که جیغ می‌کشید و شاید ندانید جیغ‌کشیدن با صدای مردانه چه حالت هیجانی متضادی ایجاد می‌کند (ترس و شادی همراه با هم)، گفت: من واقعا نمی‌خواهم هیچ خبر جدید و قدیمی راجع به این بیماری، ویروس، توطئه جهانی، یا هر اسم لعنتی دیگری بشنوم. من، مادرم، خواهرم، شوهر‌خواهرم، عروس برادرم (که از بخت بد آن روز جمعه را با ما می‌گذراند)، برادرم و همسرش، و دیگر نمی‌دانم چند تا از بچه‌هایمان، همگی با هم به بابا نگاه کردیم. نه از آن نگاه‌های معمولی که اتفاقی به کسی می‌افتد، یا نگاه‌های پرسشگرانه‌ای که به هم می‌کنیم، اصلا و ابدا نگاهی از سر مهربانی و دلسوزی نبود. چشمان‌مان یک صدا به او می‌گفت بس کند!».
مطلب بالا شرح حال زنی است که اختلاف خانوادگی کوچکی، او را به سمت طلاق و جدایی کشانده. البته همین‌جا اصلاح می‌کنم که اختلاف او را به اینجا نکشانده بود، بلکه «ناتوانی در قبول اختلاف» او را به اینجا کشاند.
ادامه ماجرا اینچنین شده بود که خانم می‌گوید: «حالا مگر چطور شده؟ مگر خودت سرت صبح تا شب در گوشی نیست؟ مگر تو تافته جدا بافته‌ای؟ چه می‌شود به ویدئوهای کوتاهی که پدرم هر جمعه تو را با آنها سرگرم می‌کند نگاه کنی؟ و آقا در جواب می‌گوید که اصلا چرا ما هر آخر هفته خانه پدرت هستیم؟ مگر خودم پدر ندارم که من را با چنین ویدئوهای کوتاهی سرگرم کند؟ مگر خودم فلان و بیسارم که بیایم اینجا این اخبار کهنه را بشنوم؟ و تو بی‌خود کرده‌ای که جلوی دیگران سر من فریاد می‌کشی! و مادر خانم گفته: آرام باش داماد عزیزم! در این لحظه خواهر فریاد کشیده که مادر بس کن! همین آرام‌باش‌گفتن‌هایت ما را به اینجا رسانده! و داماد دوم گفته: همین‌جا جلوی خانواده‌ات می‌گویم که... و بچه‌ها گریه‌کنان به مادر و پدرشان التماس می‌کنند که کوتاه بیایند. همین‌که عروس تازه وارد برادر عزم رفتن می‌کند، پدر درحالی‌که دست روی قلبش گذاشته می‌گوید اورژانس خبر کنید و گوشی تلفنش را به نوه‌اش می‌دهد و می‌گوید: از همه شبکه‌های خبری، هنری، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی لفت بده.» خلاصه آنکه این اتفاق چنان ابعاد گسترده‌ای به‌خود می‌گیرد که اکنون دیگر برای خلاصی از آن چشم‌اندازی نیست.

پرسش‌های روانشناس:
• برای گذراندن آخر هفته و برنامه‌ریزی برای آن، با هم مشورت می‌کنید؟
•  نظر موافق یا مخالف خود را در قبال رفتارهای یکدیگر ابراز می‌کنید؟
• آیا درخواست‌کردن قاطعانه و مهربانانه از یکدیگر را بلد هستید؟ 
• باورهای خود را به چالش می‌کشید؟
•  از نیازهای یکدیگر آگاهی دارید، یا نیازهای خود را با هم در میان می‌گذارید؟
•  هنگام تعارض اندکی تامل در تفاهمات خود کرده‌اید؟
و چند سؤال دیگر از این دست که جواب همگی تنها یک نه و آه حسرت است.
شاید این نوشته به‌نظر اغراق آمیز بیاید و عده‌ای آن را بزرگ‌نمایی، دور از ذهن و ناشدنی بدانند، اما اگر اندکی در خود کاوش کنیم، مثال‌هایی از کلافگی‌مان زمانی که در حال استراحت و تعطیلات آخر هفته بوده‌ایم و یکی از عزیزان‌مان با اصرار زیاد خواسته تا چیزی را به ما نشان دهد که یا برایمان جذاب نبوده یا خود آن را قبلا دیده‌ایم، یا به زور کسی را پای مطلبی نشانده‌ایم درصورتی که وجنات و سکناتش بی‌حوصلگی یا خشم سرکوب شده، عیان بوده، حتما تجاربی از این دست داشته‌ایم، چرا‌که اعتیاد اینترنتی و حضور در فضای مجازی و دست‌هایی که بدون حضور موبایل گویا کار دیگری برای انجام‌دادن ندارند، جزئی از زندگی روزمره ما شده است. گاهی که اندک زمانی شور و شوق زندگی و در کنار دیگران‌بودن را تجربه می‌کنیم، دوباره این آفت، حس و حال خوب را از ما ‌می‌رباید.

 به سلطه بایدها پایان دهید 
هر هفته برای هر کدام از معضلات آخر هفته این جمله را خواهم نوشت، چرا که اگر تنها یک کلمه را برای به گردن‌گرفتن تمام اختلافات و تعارضات بخواهم معرفی کنم، همین «باید» است: «باید» آخر هفته چنین شود. «باید» آخر هفته چنان نشود. تنها یک روز در کنار هم هستیم پس «باید».... تو «باید» به...
 به‌جای این بایدها و نبایدها، توقعات و انتظارات، تفکرات جذمی و انعطاف‌ناپذیر، کمی ترجیح و تمایل و دوست‌داشتن، درک احوالات عاطفی یکدیگر، بیان قاطعانه نیازها و خواست‌های خود، بسیار راه‌گشاتر و ساده‌تر و کم‌زیان‌تر خواهد بود.
روزهای تعطیل تلفن همراه خود، یا حداقل اینترنت آن را خاموش کنید! تا آن وسیله‌ای که برای رفع نیاز شماست، ارباب نیاز شما نباشد! اضطرار و اضطراب برای چه کسانی شما را اینگونه به برخط‌بودن وا می‌دارد؟ آیا همین‌ها که در کنارتان نشسته‌اند، نیستند؟ برترین و بزرگ‌ترین زوج درمان‌گران و خانواده درمان‌گران با هر اندیشه و نظام تئوریک، همواره به یک موضوع تأکید می‌کنند؛ گفت‌وگو و تعامل میان اعضای خانواده.
بهتر است به دیگران اجازه دهیم که نظرات و آرای خود را بیان کنند و برای آخر هفته‌های خود به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که همه با هم از آن لذت ببریم.
 اعتیاد به اینترنت و صفحات الکترونیکی از قبیل موبایل و لپ‌تاپ و تبلت و تلویزیون را جدی بگیرید و اگر خود یا دیگر عزیزان‌مان را دچار این بیماری دیدیم حتما از متخصصان بهداشت روان در این زمینه کمک گرفته و علاج پیش از  واقعه کنیم.
آخر هفته‌ای بدون سلطه بایدها و دور از موبایل را برایتان آرزو می‌کنیم.