بزم رزم
سارا کریمان
میدان در معماری و شهرسازی ایرانی متمایز از شکل و کارکرد امروزی آن است. میدان‌ها غالبا در فضاهای منتج به راه‌ها و با کارکرد‌های حکومتی، نظامی، محله‌ای و تجاری تاسیس می‌شدند. این میدان‌ها با شکل‌های هندسی و عمدتا مستطیل بودند. میدان مشق یکی از نامدارترین این میدان‌هاست که در مجاورت معبر اصلی شهر احداث شده است. این میدان ادوار گوناگونی را پشت سر نهاده است. میدان مشق محوطه‌ای قاجاری است که در دوره پهلوی باغ ملی نام گرفت. در دوره قاجار و از زمان فتحعلی‌شاه این میدان برای مشق نظام و قشون مورد‌استفاده قرار‌می‌گرفت که عمارت قزاقخانه نیز در دوره ناصرالدین شاه در ضلع شمالی آن احداث شد و همزمان با طرح ایجاد پارک‌های عمومی و باغ همگانی به باغ ملی تغییر نام داد. بعدتر سر‌در باغ ملی و ساختمان‌هایی ازجمله اداره پست ایران و ساختمان شهربانی به این مجموعه اضافه شدند که جملگی دارای ویژگی‌های طراحی برجسته‌ای هستند. با تاسیس موزه ملی ایران و موزه و کتابخانه ملی ملک و موزه پست و ارتباطات در سالیان بعد میدان مشق از محل مشق نظام به مشق فرهنگ بدل شد. میدان مشق نام تابلویی است که می‌توان آن را به‌عنوان یکی از اشیای شاخص موزه ملی ملک نام برد که در محل سالن نمایشگاه دائمی آثار اهدایی بانو عزتملک در موزه ملک قابل‌بازدید است. در‌گذار هنری پس از عبور از سر‌در باغ ملی دیدن شمایل روزهای دور این میدان وقتی توپچیان و سواره‌نظام‌ها جنگاوری را مشق می‌کردند خالی از لطف نیست. تابلویی که لحظه نظارت شاه(ناصرالدین شاه) به همراه ولیعهد(مظفرالدین میرزا) و میرزاحسین خان سپه‌سالار بر فخر نظامی‌گری نظاره می‌کنند را ترسیم می‌کند. این اثر که در ابعاد۴/۵ در ۲/۲۰متر با تکنیک رنگ‌روغن توسط محمد‌حسن خان افشار خلق شده ، پیرو سنت فرنگی‌نگاری است که پیش‌تر توسط افرادی چون محمدزمان به هنر ایرانی وارد شده بود. محمد‌حسن خان افشار، نقاش و مذهب و قلمدان نگار ایرانی سده سیزدهم هجری است. در عهد فتحعلی‌شاه و محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار می‌زیست و از آن دربار لقب« نقاش‌باشی» گرفت. در این تابلو شاه تقریبا در مرکز ایستاده است، 3شخصیت قرار‌گرفته در پیش‌زمینه به طرز اغراق‌آمیزی نسبت به قشون نظامی و توپچیان و دسته موزیکانچی بزرگ‌تر ترسیم شده‌اند، تفکیک پیش‌زمینه و پس‌زمینه که هر کدام بر اسلوبی متفاوت متکی است در این اثر مشاهده می‌شود. در پیش‌زمینه هنرمند متاثر از قواعد هنر ایرانی سوژه‌های انسانی را ترسیم کرده است و در پس‌زمینه متاثر از هنر اروپایی متکی بر دورنمایی و واقع‌گرایی منظره را بازنمایی کرده است. این اثر علاوه بر وجوه پر‌اهمیت هنری و نکات موکد تحول و ترکیب سنت هنر ایرانی و فرنگی، دقیقا در صحنه تصویر به نمایش درآمده است.
در همینه زمینه :