نوار باریک مرزنشینی

سیده زهرا عباسی- خبرنگار

ایران 16 استان مرزی دارد که در مجموع با حدود 40میلیون نفر نیمی از جمعیت کشور را در خود جای داده‌اند، اما از کل این تعداد، بخش اندکی از مزایای مرزنشینی بهره‌مند می‌شوند.‌ جز سیستان و بلوچستان با تعریف 50کیلومتر شعاع مرزنشینی، بقیه استان‌های مرزی 20یا 30کیلومتر شعاع مرزی (عمق محاسبه شده از خط مرزی)دارند . شعاع مرزنشینی محدوده‌ای است که از مرز شروع می‌شود و براساس آن، همه مرزنشینان  جز شهرنشینان ساکن در این شعاع از مزایای این همجواری بهره‌مند می‌شوند.
واریز سهمیه سوخت مرزنشینان یا دریافت کارت‌های مرزنشینی بخشی از این مزایاست که البته از نگاه کارشناسان اقتصادی درباره شیوه اجرا یا تأثیر مثبت آن اما و اگرهای زیادی وجود دارد. با وجود نواقص بسیار و ناچیز بودن این مزایا، اما بسیاری از مرزنشینان از مسئولان می‌خواهند با افزایش شعاع مرزنشینی آنها را هم از حداقل‌ها بهره‌مند کنند. در سیستان و بلوچستان نمایندگان مجلس شورای اسلامی به‌دنبال اصلاح شعاع و اضافه شدن شهرنشینان محروم به فهرست مرزنشینان هستند و مسئولان خراسان‌ جنوبی سال‌هاست به‌دلیل محرومیت منطقه به‌دنبال افزایش این شعاع تا 50کیلومتر هستند. در آخرین خبرها آمده است که با پیگیری‌های فراکسیون مرزنشینان مجلس شورای اسلامی، احیای حق نوار مرزی در دستور کار قرار گرفته و از سوی دیگر، سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان‌جنوبی اعلام کرده که افزایش شعاع مرزنشینی در خراسان جنوبی در دست پیگیری است. هیأت وزیران در شهریور۱۳۹۰ با هدف کاهش قاچاق فراورده‌های نفتی در مرزهای کشور، تأمین تقاضای کشورهای همسایه، بهبود وضع معیشتی و اشتغال قانونی مرزنشینان و افزایش ضریب امنیتی در مرزهای کشور، وزارت نفت را موظف کرد با ایجاد جایگاه‌های عرضه سوخت در مرزها و بازارچه‌های رسمی به فروش فراورده‌های نفتی به ساکنان روستاهای مرزی در شعاع ۲۰کیلومتری مرز و با قیمت تعادلی اقدام کند.
پس از آن، کارگروه پیشگیری و مقابله با قاچاق فراورده‌های نفتی، رئیس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور، دستورالعمل «رویه اجرایی فروش سوخت مرزی» با رویکرد فروش سوخت به شرکت‌های تعاونی مرزنشینان و به‌منظور صادرات از طریق بازارچه‌های مرزی را ابلاغ کرد. تاکنون حدود 7میلیون نفر در سامانه یکپارچه مرزنشینان ثبت‌نام کرده‌اند؛ یعنی حدود یک‌ششم کل جمعیت استان‌های مرزی.


مکث
ضرورت اصلاح شعاع مرزنشینی

 اغلب استان‌های مرزی در میان مناطق محروم جای گرفته‌اند، به جز استان‌های توسعه‌یافته‌تری چون خراسان‌رضوی، مازندران، گیلان، اردبیل و آذربایجان‌شرقی، در بقیه استان‌های مرزی به‌ویژه در مناطقی چون سیستان‌و‌بلوچستان، کردستان، کرمانشاه یا خراسان‌جنوبی موضوع اصلاح نوار مرزی برای دربرگیری جمعیت بیشتر مورد‌توجه است. نماینده چابهار در مجلس شورای اسلامی در این‌باره به همشهری می‌گوید: در استان سیستان‌و‌بلوچستان عمده نقاط جمعیتی فاصله معناداری با مرز دارند و عموما در خود مرز تراکم جمعیت نداریم و اغلب ساکنان در شعاع 30تا 50کیلومتری و حتی با فاصله بیشتر نسبت به مرز زندگی می‌کنند. علاوه بر این فاصله معنادار، محرومیت آشکاری حتی در شهرهای مرزی دیده می‌شود و به همین دلیل پیگیری زیادی از سوی فراکسیون مرزنشینان انجام شده است تا حداقل بخشی از شهرها هم در دایره شعاع مرزنشینی قرار بگیرند. معین‌الدین سعیدی اما تأکید می‌کند هر استان یک سناریوی متفاوت برای تعریف شعاع مرزنشینی نیاز دارد چون جنس مسائل و استقرار نقاط جمعیتی متفاوت است و به همین دلیل حتما باید در مناطقی که محرومیت بیشتری دارند و نقاط جمعیتی در شعاع بالاتر هستند، اصلاحاتی درباره تعریف مرزنشینی انجام شود. نماینده قصرشیرین در مجلس شورای اسلامی هم بر این موضوع تأکید می‌کند و به‌عنوان یکی از اعضای فراکسیون مرزنشینان به همشهری می‌گوید: شعاع مناطق مرزی هم‌اکنون 20کیلومتر تعریف شده است و فقط در استان سیستان‌و‌بلوچستان به‌دلیل تراکم پایین‌تر جمعیت این شعاع تا 50کیلومتر است. شهریار حیدری با بیان اینکه شعاع مرزنشینی در واقع عامل تعیین‌کننده برخورداری مردم از مزایای مرزنشینی است، می‌افزاید: در فراکسیون به‌دنبال افزایش این شعاع برای همه استان‌ها تا 30کیلومتر هستیم تا افراد بیشتری را دربربگیرد و فکر می‌کنم تا 2-3‌ماه آینده این پیگیری به نتیجه برسد. او با بیان اینکه این پیگیری در قالب موضوع احیای نوار مرزی دنبال می‌شود، اظهار می‌کند:‌ یکی دیگر از برنامه‌های فراکسیون تجدید‌نظر درباره مشمولان مرزنشینی است، هم‌اکنون فقط روستاییان مشمول این طرح هستند درحالی‌که اغلب شهرهای مرزی در عمق همین شعاع 20کیلومتری عموما محروم هستند.
حیدری تأکید می‌کند فراکسیون مرزنشینان پیگیر اضافه شدن شهرهای کم‌جمعیت به فهرست مرزنشینان است.