شکست در مأرب؛ انتقام در صنعا

 حملات جنگنده‌های عربستان سعودی و امارات به مناطق مسکونی و غیرنظامی در یمن اتفاق جدیدی نیست. ائتلاف عربی طی 6سال گذشته همواره از این حملات به‌عنوان ابزار فشاری بر مردم و گروه‌های مقاومت یمن استفاده کرده است. اما در 48ساعت گذشته، موج شدید و بی‌سابقه‌ای از حملات هوایی علیه صنعا آغاز شده؛ حملاتی که بدون استثنا تمام زیرساخت‌های مدنی این شهر، ازجمله استادیوم ورزشی، چندین بیمارستان، شبکه آب و فاضلاب، نیروگاه‌های برق، ادارات فعال دولتی و حتی سالن‌های اجتماعاتی که برای برگزاری مراسمی مانند ختم و عروسی به‌کار می‌رود را مورد هدف قرار داده است.
شبکه المیادین در گزارشی ویژه به نقل از ساکنان صنعا، این بمباران‌ها را «وحشیانه و بی‌سابقه» توصیف کرده است. اگرچه هنوز آمار رسمی از تلفات انسانی موج جدید حملات هوایی ائتلاف عربی به صنعا منتشر نشده، اما منابع محلی از شهادت ده‌ها تن از شهروندان یمنی خبر می‌دهند. ائتلاف عربی نسبت به گزارش‌ها و تصاویر تکان‌دهنده‌ای که طی روزهای اخیر از صنعا منتشر شده، موضعی اتخاذ نکرده و صرفا مدعی است تمام حملات هوایی علیه اهداف نظامی و تسلیحاتی صورت گرفته است.
ترکی المالکی، سخنگوی ائتلاف عربی روز گذشته در نشست خبری گفت: جنبش انصارالله مراکز غیرنظامی مانند استادیوم‌ها یا مدارس را به انبار تسلیحاتی خود بدل کرده و ما برای مقابله با این گروه، چاره‌ای جز اجرای حملات به مراکز یادشده نداریم. این سخنان در حالی بیان می‌شود که بازرس‌های ویژه سازمان ملل تا‌کنون بارها این ادعا را رد کرده و بر وقوع «جنایت جنگی» در یمن توسط عربستان سعودی و امارات تأکید کرده‌اند.

فرودگاه صنعا به‌کلی تخریب شده است
ائتلاف عربی همواره در مقابل فشارهای بین‌المللی برای توقف حملات غیرانسانی علیه یمن، 2عنوان عمده برای تخریب زیرساخت‌های غیرنظامی در این کشور عنوان کرده است: 1-انبار تسلیحاتی در مناطق مسکونی، 2-اشتباهات غیرعمد توسط خلبانان نظامی. روشن‌ترین دلیل برای نقض هر دو ادعا، تخریب گسترده فرودگاه صنعاست. در این فرودگاه به‌دلیل نظارت‌های مستمر بازرسان بین‌المللی امکان ایجاد انبار تسلیحاتی وجود ندارد. از سوی دیگر، ضریب اشتباه احتمالی توسط خلبانان ائتلاف عربی برای حمله به نقطه‌ای مانند فرودگاه نیز صفر است.
براساس بیانیه دولت یمن، فرودگاه صنعا به‌دلیل 3حمله مستقیم توسط جنگنده‌های ائتلاف عربی (از دوشنبه تا پنجشنبه هفته گذشته) به‌سختی آسیب‌دیده و تا اطلاع ثانوی تعطیل است. ترکی المالکی در واکنش به تأیید گزارش‌های محلی مبنی بر تخریب گسترده فرودگاه صنعا گفته است: مراکزی در این فرودگاه وجود داشت که از آن برای فرماندهی حملات علیه عربستان سعودی استفاده می‌شد.
روزنامه العربی الجدید در گزارش خود با اشاره به وضعیت فرودگاه می‌نویسد: با توجه به فقدان منابع مالی، نیروهای متخصص و تجهیزات لازم، روشن نیست فرودگاه صنعا چه زمانی مجددا به مدار فعالیت بازگردد. این در حالی است که بدون آتش‌بس رسمی، در هر لحظه امکان ازسرگیری حملات جنگنده‌های ائتلاف علیه فرودگاه وجود دارد، بنابراین گزینه ورود فوری پیمانکاران بین‌المللی برای بازسازی‌های سطحی و راه‌اندازی موقت فرودگاه نیز قابل اجرا نیست. براساس تصاویری که توسط شبکه‌های المسیره و المیادین منتشر شده، بخش قابل‌توجهی از پارکینگ هواپیماها، باند اصلی فرودگاه، سالن انتظار مسافران، مرکز خدمات درمانی و انبار گمرک فرودگاه صنعا خسارت دیده یا به‌کلی تخریب شده است.
اهمیت این حادثه برای یمن زمانی بیشتر روشن می‌شود که بدانیم فرودگاه صنعا در کنار بندر حدیده، یکی از 2کانون اصلی ورود کمک‌های انسانی به این کشور است. طی 6سال گذشته به‌دلیل جنگ و محاصره همه‌جانبه یمن، سازمان ملل به‌طور سازمان‌یافته کمک‌هایی را از 2مبدأ جیبوتی و عمان به مقصد صنعا یا حدیده ارسال می‌کند. حال با توجه به تحولات اخیر، فرایند ارسال نیمی از کمک‌های انسانی برای یمنی‌ها با اختلال مواجه خواهد شد. 
اتحادیه اروپا در واکنش به این حادثه با صدور بیانیه‌ای ضمن تکرار درخواست‌های خود برای توقف حملات به مراکز غیرنظامی، خواستار بازگشایی فوری فرودگاه صنعا شد. تعطیلی فرودگاه صنعا علاوه بر تشدید بحران انسانی، راه ارتباط و مذاکره با جنبش انصارالله را هم سخت‌تر می‌کند؛ چراکه حالا تنها نقطه تماس هوایی شمال یمن با جهان خارج نیز مسدود شده است. در این زمینه، گروندبرگ، فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل در پرونده یمن سفر هفته بعد خود به این کشور را لغو کرده است. اگرچه علت لغو این سفر توسط منابع رسمی سازمان ملل اعلام نشده، اما روشن است که عدم‌امکان سفر به صنعا و گفت‌وگو با رهبران مقاومت یمن، مهم‌ترین دلیل به‌حساب می‌آید.

فروپاشی اقتصادی و کاهش کمک‌های خارجی
بحران اقتصادی یمن از چشم هیچ ناظری پوشیده نیست؛ این کشور فقیر عربی طی 6سال گذشته علاوه بر تحمل جنگی ویرانگر که زیرساخت‌های آن را به‌کلی نابود کرده، با محاصره همه‌جانبه و محرومیت از فروش منابع نفتی خود روبه‌رو بوده است. مجموعه این شرایط، قحطی بی‌سابقه و سقوط آزاد ارزش ریال یمن مقابل دلار را به‌دنبال داشته؛ به‌گونه‌ای که هم‌اکنون هر دلار در بازارهای یمنی تا بیش از 1600ریال معامله می‌شود (رقمی که پیش از تجاوز نظامی عربستان و امارات کمتر از 300ریال بود). 
تمام اینها در حالی است که بسیاری از پیش‌بینی‌ها مبنی بر توقف جنگ در صورت پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نیز دست‌کم تا‌کنون بی‌نتیجه مانده است. در چنین شرایطی سازمان ملل اعلام کرده به‌دلیل فقدان منابع مالی لازم، ناچار است کمک‌های خود به یمن را کاهش دهد. علت این تصمیم، کاهش حمایت‌های مالی از سازمان ملل و تداوم پیامدهای جهانی شیوع ویروس کرونا عنوان شده است. پیش از این، سازمان ملل حمایت‌های مالی خود از پناهجویان فلسطینی را هم به دلایل مشابه کاهش داده بود. تمام اینها در حالی است که یمن حتی با وجود کمک‌های ثابت سازمان ملل، طی سالیان گذشته شاهد یکی از وخیم‌ترین بحران‌های انسانی و بهداشتی در سراسر جهان بوده است.

شمارش معکوس برای آزادی مأرب

مأرب را کلید بحران نظامی یمن می‌شمارند؛ استانی استراتژیک که علاوه بر موقعیت جغرافیایی ویژه، منابع اقتصادی و انرژی مهمی را در خود جای داده است. این استان در ابتدای جنگ یمن با حمایت عربستان سعودی و امارات در اختیار دولت غیرقانونی عبد ربه منصور هادی قرار گرفت. اما با مقاومت و پیشروی‌های جنبش انصارالله به‌تدریج شرایط تغییر کرد. هم‌اکنون بیش از یک سال است که مناطق مرکزی مأرب در محاصره انصارالله قرار گرفته و اگر حملات هوایی عربستان تنها برای چند روز قطع شود، آزادسازی این شهر استراتژیک قطعی است. بسیاری معتقدند حملات وحشیانه و بی‌هدف جنگنده‌های سعودی علیه اهداف غیرنظامی در صنعا، واکنشی به وضعیت جبهه‌های نبرد در مأرب است؛ استانی که با آزادی آن، دسترسی مقاومت یمن به مرزهای سعودی بسیار هموارتر از گذشته خواهد شد. شبکه الجزیره در گزارش خود از یمن آورده است: جنبش انصارالله تا پیش از تعیین تکلیف نبرد مأرب، حاضر به مذاکره یا توافق بر سر آتش‌بس با ائتلاف عربی نیست.