فهرست قرمز مونترو طولانی‌تر می‌شود

علی ارواحی- متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی

تعداد کل تالاب‌های کشور براساس پیوست آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت و احیای تالاب‌های کشور، 143مورد معرفی شده که از این تعداد 33تالاب، در قالب 25سایت در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده‌اند که 5 مورد از این تالاب‌ها شامل هامون، خورخوران، ارومیه، پریشان و میانکاله، همزمان توسط سازمان یونسکو به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست کره منظور شده‌اند و اهمیتی دوچندان خواهند داشت.
فهرست تالاب‌های در معرض خطر (مونترو) نیز معرف تالاب‌هایی است که پیش از این در کنوانسیون رامسر ثبت‌شده اما به دلایل تغییرات اکولوژیک، افت عملکردهای بوم شناختی، عدم‌تخصیص حقابه، گسترش آلودگی، توسعه ناپایدار و مداخلات انسانی، از معیارهای کنوانسیون رامسر فاصله گرفته‌اند و بیم آن می‌رود که کارکردهای خود را از دست داده و تاب‌آوری طبیعی در مقابل خشکسالی‌ها و کاهش بارش‌های ادواری را از دست داده باشند. بیشترین سایت‌های مونترو مربوط به کشور یونان با 7مورد بوده و پس از آن کشور ما ایران با 6 سایت، در جایگاه دوم قرار گرفته است که عبارتند از: تالاب‌های‌ انزلی، هامون صابری، هامون پوزک، هامون هیرمند، بختگان، نیریز و کمجان، شادگان، شورگل، یادگارلو و دورگه سنگی.
متأسفانه هم‌اکنون غالب تاﻻب‌های کشور از برخی مشکلات و تهدیدات ریشه‌ای رنج می‌برند که در برخی از موارد باعث شده حیات خود را از دست بدهند و هزینه‌های جبران‌ناپذیری متوجه دولت و مردم شود و البته که این مهم برای کشوری که خاستگاه و مبتکر امضای پیمان‌نامه رامسر برای حفاظت از تالاب‌ها در سطح دنیا بوده، جای تأمل دارد. بر همین اساس و با توجه به فاکتورهای تأثیر‌گذار در ارزیابی تالاب‌ها به‌عنوان «تالاب در معرض خطر» می‌توان انتظار داشت که درصورت درخواست کشور و به‌روزرسانی اطلاعات رامسر سایت‌ها در کنوانسیون، تعداد بیشتری از تالاب‌های کشور ازجمله گاوخونی، پریشان، میانکاله و قوپی باباعلی نیز به فهرست تالاب‌های مونترو اضافه شوند.
البته توجه به این نکته ضروری است که تالاب‌های در معرض خطر کشور به‌مراتب طولانی‌تر از این فهرست خواهند بود، چرا که در شرایط فعلی تعداد قابل‌توجهی از تالاب‌های کشور از جمله هورالعظیم، جازموریان، کافتر، کجی نهبندان، بیشه دالان و... در معرض مخاطرات جدی هستند که تا‌کنون به‌عنوان رامسر سایت ثبت نشده‌اند. لذا امید است که در حفاظت و احیای تالاب‌های کشور بیش از پیش مصمم باشیم و همانگونه که در گذشته تالاب‌های آلاگل، آلماگل و آجی‌گل، به واسطه بهبود شرایط از فهرست مونترو خارج شدند، به‌تدریج شاهد خروج دیگر تالاب‌های کشور از فهرست تالاب‌های در معرض خطر کنوانسیون رامسر باشیم.