کوچ معلمان خوزستانی ادامه دارد

‌سیده‌زهرا عباسی‌- خبرنگار

سال تحصیلی به نیمه رسیده است، اما همچنان خوزستان با کمبود معلم مواجه است؛ هر چند طبق اعلام مسئولان طی 2سال گذشته 11-10هزار نیرو جذب آموزش و پرورش خوزستان شده، اما همچنان این استان با کمبود 7هزار معلم دست و پنجه نرم می‌کند.  این کمبود در شرایطی مطرح است که با افزایش مهاجرت معلمان خوزستانی به استان‌های دیگر سالانه حدود هزار معلم از چرخه آموزش و پرورش خوزستان خارج می‌شوند. 5400معلم در ۱۱سال منتهی به سال98  از استان کوچ کرده اند و حدود 2هزار معلم هم در 2سال گذشته درخواست نقل و انتقال به استان‌های دیگر را داشته‌اند. بررسی این آمار نشان می‌دهد نیمی از 11هزار نیروی جذب شده صرفا برای جبران این مهاجرت‌ها بوده است. براساس اعلام اداره آموزش و پرورش خوزستان به‌طور میانگین هر سال هزار معلم درخواست نقل و انتقال به استان‌های دیگر را دارند و حتی اگر به استناد گفته مسئولان این اداره، یک‌سوم از این آمار هم انتقال موقت باشد، سالانه 700معلم از گردونه آموزش خوزستان خارج می‌شوند.

   درخواست سالانه هزار نقل و انتقال ‌    
مدیرکل آموزش و پرورش خوزستان با بیان اینکه امسال هم حدود هزار معلم درخواست نقل و انتقال خود را مطرح کرده‌اند به همشهری می‌گوید: سال قبل نیز همین تعداد معلم جابه‌جا شدند و ما به‌طور میانگین در هر سال همین تعداد درخواست را برای انتقال داریم.
کورش مودت یک‌سوم از کل درخواست‌های انتقال را برای انتقال موقت معرفی می‌کند و می‌افزاید: تقریبا نیمی از درخواست‌های انتقالی امسال مربوط به تمدید انتقالی موقت سال‌های گذشته بود.
او ادامه تحصیل، عوامل زیست‌محیطی و کمبود امکانات درمانی و پزشکی در خوزستان را از مهم‌ترین عوامل درخواست انتقال معلمان اعلام می‌کند و می‌گوید:‌ خوزستان در مجموع حدود 18هزار کمبود معلم داشت که در یکی، دو سال گذشته با جذب نیرو از دانشگاه فرهنگیان، تبدیل وضعیت قراردادها و همچنین استخدام بر مبنای ماده28 حدود 11هزار نیرو به جمعیت معلمان استان اضافه شد و هم‌اکنون با کمبود 7هزار معلم مواجه هستیم که با درنظر گرفتن ساعت‌های اضافه‌کار تقریبا جبران می‌شود.

   پای کارون در میان است   
در سال تحصیلی جاری  (1401-1400) ۶۴هزارو۹۸۶ نیروی فرهنگی در خوزستان مشغول فعالیت هستند و یک‌میلیون و ۱۳۰هزار دانش‌آموز نیز در ۱۰هزارو۹۰۹ مدرسه به تحصیل ادامه می‌دهند، اما همچنان معلمان بسیاری از این جمعیت 64هزار نفری به‌دنبال راهی برای مهاجرت هستند؛ هرچند مهاجرت در خوزستان پدیده‌ای همه‌گیر است و خوزستان در دهه‌های گذشته مهاجرفرست‌ترین استان کشور شناخته شده و علاوه بر مهاجرفرستی، رده نخست آلودگی هوا، آمار آسم دوبرابر کشور، رده دوم حاشیه‌نشینی با ۸۵۰هزار حاشیه‌نشین، رده دوم بیکاری، رده سوم جمعیت زیر خط فقر و رده نخست قطع برق با سالانه ۷۰۰دقیقه در اهواز را دارد.
اغلب مسئولان و کارشناسان رسیدگی نکردن به این استان استراتژیک و مهم، بروز تنش‌های آبی ناشی از انتقال آب کارون و مشکلات محیط‌زیستی، خشکسالی، از دست رفتن فرصت‌های متعدد شغلی و توسعه‌نیافتگی را از مهم‌ترین عواملی می‌دانند که موجب شده خوزستان با وجود داشتن نفت، صنعت و کشاورزی با توسعه نامتوازن، یک استان بحران‌زده باشد و آمار بیکاری آن برخلاف آمارهای رسمی به بیش از ۲۵درصد و در برخی شهرها به بیش از ۴۵درصد هم برسد.
استاد دانشگاه شهیدچمران اهواز در گفت‌وگو با همشهری تأکید می‌کند که در یک‌دهه گذشته همه این بحران‌ها تشدید و منجر به افزایش مهاجرت به‌ویژه در میان قشر کارمند و حقوق‌بگیر ازجمله معلمان شده است.
علی‌حسین‌ حسین‌زاده که پیش از این معاون امور سیاسی استانداری خوزستان بود از تجربه مدیریتی خود در چند سال اخیر هم می‌گوید و توضیح می‌دهد: معمولا در شورای آموزش و پرورش همیشه مدیران گله‌مند بودند که تعداد درخواست‌ها برای انتقال زیاد است، اما به‌دلیل کمبود معلم با بخش زیادی از این انتقال‌ها موافقت نمی‌شد. معمولا با توجه به آنچه مسئولان مربوطه اعلام می‌کردند این تقاضاها در خوزستان بالاتر از سایر استان‌ها بود.
وی با بیان اینکه آب و هوا و مشکلات محیط‌زیستی ناشی از انتقال آب کارون یکی از مواردی است که برای جابه‌جایی معلمان مطرح می‌شود، ادامه می‌دهد: خوزستان قبلا گرم بود، اما به‌دلیل تغییرات اقلیمی در کل دنیا نسبت به گذشته گرم‌تر شده و این نمود عینی دارد. شاید در بیان ریاضی مثلا بگوییم هوا فقط یک درجه افزایش یافته، اما ظرفیت تحمل افراد در مقابل سرما یا گرما به‌صورت تصاعدی کاهش می‌یابد. از سوی دیگر خشکسالی‌های طولانی‌مدت که عموما به‌دلیل رعایت نشدن حقابه‌هاست، موجب مشکل ریزگرد در خوزستان شده است.

حقوق یکسان معلمان در مناطق مختلف
مورد دیگری که استاد دانشگاه چمران اهواز به‌عنوان عامل مهاجرت معلمان از آن یاد می‌کند، حقوق یکسان در شرایط نابرابر است.
حسین‌زاده با بیان اینکه حقوق معلمی در خراسان، البرز و تهران یکسان است، تصریح می‌کند:‌ یکسان بودن حقوق موجب می‌شود فرد احساس کند با همین حقوق می‌تواند در منطقه بهتری زندگی کند و هزینه‌هایش هم کاهش یابد. در گذشته امتیازات خاصی برای مناطق ویژه آب و هوایی درنظر گرفته می‌شد یا معلمانی که در مناطق دورافتاده هستند با توجه به سختی محیط حقوق بیشتری دریافت می‌کردند، اما امتیازها آرام آرام از حقوق کارکنان همه دستگاه‌ها حذف یا کمرنگ شد.
حقوق از نگاه معاون پیشین سیاسی استانداری خوزستان از زاویه دیگری هم اهمیت دارد‍؛ تفاوت حقوقی معلمان با کارکنان شرکت‌های بزرگ.
او توضیح می‌دهد: پتروشیمی، شرکت نفت، پالایشگاه، فولاد و... اغلب با نیروهای غیربومی، حقوق‌های بسیار بالا به کارکنان خود پرداخت می‌کنند که این حقوق بالا تورم زیادی را به شهرهای خوزستان به‌ویژه اهواز و آبادان تحمیل کرده است. این تورم از سطح درآمدی حقوق‌بگیرها بالاتر است و همین هم موجب افزایش مهاجرت می‌شود.
حسین‌زاده کمبود زیرساخت‌ها، شاخص‌های رفاه و همچنین مدارس غیراستاندارد در مناطق دورافتاده را هم از عواملی می‌داند که موجب می‌شود معلمان کمتر تمایل به ماندگاری در استان داشته باشند.

    آمار وزارت آموزش و پرورش نشان می‌دهد کمبود معلم در مدارس ایران به ۲۰۰هزار نفر در سال تحصیلی 1401-1400 رسیده است و با توجه به عدد بالای بازنشستگی معلمان در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، 111هزارو545 معلم دیگر از آموزش و پرورش خارج می‌شوند. با وجود اینکه معضل کمبود نیرو، کشوری است، اما استان‌های پرجمعیتی مانند تهران، البرز، خوزستان و خراسان‌رضوی بیشترین مشکل را در این زمینه دارند.

حسین آرش، معلم، هنرمند، خطاط و بازیگر است و کل سال‌های تدریس خود را در دهدز، یکی از محروم‌ترین مناطق در شمال خوزستان گذرانده است. او امسال به شاهین‌شهر اصفهان مهاجرت کرده و مهم‌ترین دلیل مهاجرت خود را امکانات ضعیف شهرستان دزپارت اعلام می‌کند.
آرش می‌گوید: اگر بیمار می‌شدیم باید به اهواز یا اصفهان می‌رفتیم، اگر قطعه ماشین می‌خواستیم در شهر پیدا نمی‌شد و همه این موارد دست به‌دست هم داد تا به فکر مهاجرت بیفتم. او به مشکل خاموشی، کم‌آبی، ریزگرد و کمبود امکانات درمانی هم اشاره می‌کند و می‌افزاید:‌ مجبور شدم به‌خاطر بچه‌هایم به اصفهان بیایم. حقوق معلمی کفاف زندگی در خوزستان را نمی‌دهد و کار دیگری هم برای امثال من وجود ندارد، اما حالا در اصفهان یک مغازه باز کرده‌ام و  با پسرم در آن مشغول هستیم.

خدایار زمزم، معلم و فعال اجتماعی اهل ایذه خوزستان است. او هم چندماهی است انتقالی گرفته و به اصفهان رفته. 8سال از دوره آموزش خود را در میان عشایر و 8سال دیگر را در مناطق دورافتاده ایذه خدمت کرده و حالا معتقد است بهترین و بدترین مدرسه خوزستان در هر منطقه‌ای شرایط یکسانی دارند و استاندارد نیستند.
او هم ریزگردها و کمبود امکانات درمانی را مهم‌ترین عامل مهاجرت عنوان می‌کند و می‌گوید: اگر پسرم بیمار می‌شد باید چند ساعت جلوی بیمارستان منتظر می‌ماندیم تا یک تخت خالی شود یا یک داروی معمولی که در هر داروخانه تهران پیدا می‌شود در مرکز استان خوزستان هم پیدا نمی‌شود. وقتی برای سونوگرافی مراجعه می‌کردیم عصر می‌رفتیم و سه‌ونیم شب برمی‌گشتیم تازه با نوبت قبلی. همه این مسائل دست‌به‌دست هم داد تا از ایذه بروم.‌