پرواز بدون بال

ساسان شادمان‌منفرد-  روزنامه‌نگار

از آنجا که جهان با تغییرات آب‌و‌هوایی مواجه است، پروازهای کوتاه‌مدت برای بسیاری از مسافران به‌طور فزاینده‌ای غیرجذاب به‌نظر می‌رسد. به گزارش سی‌ان‌ان، پدیده flygskam (شرم پرواز) که در اسکاندیناوی آغاز شده، هم‌اکنون الهام‌بخش بسیاری از مسافران است تا وابستگی خود را به خطوط هوایی کاهش دهند. تا زمانی که کسی خلاف آن را ثابت کند، راه‌آهن پرسرعت، مؤثرترین جایگزین برای هواپیما در سفرهایی تا 1100کیلومتر است. جابه‌جایی مسافران بین شهرها با سرعت 290کیلومتر در ساعت یا حتی بیشتر، ترکیبی قانع‌کننده از سرعت و راحتی را ارائه می‌کند. توانایی راه‌آهن در جابه‌جایی سریع تعداد زیادی از افراد، آن را بسیار کارآمدتر از مفاهیم اثبات‌نشده و کم‌ظرفیت مانند هایپرلوپ می‌کند. از دهه1980، صدها میلیارد دلار در راه‌آهن‌های پرسرعت و پرظرفیت جدید در سراسر اروپا و آسیا سرمایه‌گذاری شده که این کار توسط 2شرکت ژاپنی شینکانسن و فرانسوی تی‌جی‌وی(TGV)آغاز شده است. در دهه گذشته، چین با ایجاد یک شبکه راه‌آهن جدید به طول 38هزار کیلومتر که تقریباً به هر گوشه از کشور می‌رسد، به پیشتاز بلامنازع جهان تبدیل شده است. اسپانیا، آلمان، ایتالیا، بلژیک و انگلستان در حال گسترش شبکه اروپایی با سایر کشورهایی هستند که انتظار می‌رود تا دهه2030 از آن پیروی کنند. در سال 2018، آفریقا نیز نخستین راه‌آهن سریع خود را با افتتاح خط البُراق در مراکش به دست آورد و به‌نظر می‌رسد مصر تا قبل از پایان دهه2020 به این باشگاه بپیوندد. در نقاط دیگر جهان مانند کره‌جنوبی، عربستان‌سعودی و تایوان مسیرهای پرسرعت ایجاد کرده‌اند و هند، تایلند، روسیه و ایالات‌متحده ازجمله گروه‌های رو به رشدی از کشورهایی هستند که متعهد به ساخت راه‌آهن‌های جدید شده‌اند که قطارها با سرعتی بسیار بالا بین شهرهای بزرگ حرکت ‌کنند؛ سرعتی بالاتر از 250کیلومتر در ساعت اما در سال2022 با سریع‌ترین قطارهای جهان به کجا می‌توان سفر کرد؟


قطار مغناطیسی شانگهای
 460کیلومتر در ساعت

سریع‌ترین قطار عمومی جهان وسیله نقلیه‌ای منحصربه‌فرد است. این تنها راه ارتباطی در جهان محسوب می‌شود که هم‌اکنون مسافران را با استفاده از شناور مغناطیسی (Maglev) به جای چرخ‌های فولادی معمولی روی ریل‌های فولادی حمل می‌کند. این قطار فرودگاه پودونگ شانگهای را به ایستگاه جاده لانگ یانگ در مرکز شهر متصل می‌کند و حداکثر سرعت تجاری آن 460کیلومتر در ساعت است و سفر 30کیلومتری را تنها در هفت‌و‌نیم دقیقه انجام می‌دهد. بر اساس فناوری آلمانی، قطارهای مغناطیسی در امتداد یک مسیر پرواز می‌کنند. در عین حال آهن‌رباهای قدرتمند یک سواری فوق‌العاده نرم و بدون اصطکاک را فراهم می‌آورند. با استفاده از تجربه به‌دست آمده در یک‌دهه فعالیت منظم، چین اکنون قطارهای مغناطیسی خود را با سرعت 600کیلومتر در ساعت توسعه داده است و برنامه‌های بلندپروازانه‌ای برای شبکه‌ای از قطارها، از جمله خطی بین شانگهای و هانگژو دارد.

سی‌آر400«فوکسینگ»
 350کیلومتر در ساعت

چین علاوه بر داشتن طولانی‌ترین شبکه خطوط پرسرعت راه‌آهن در جهان، اکنون سریع‌ترین قطارهای برنامه‌ریزی شده روی کره‌زمین را نیز در اختیار دارد. قطارهای CR400”Fuxing” با حداکثر سرعت تجاری 350کیلومتر در ساعت حرکت می‌کنند اما در آزمایش‌ها با موفقیت به سرعت 420کیلومتر در ساعت نیز رسیده‌اند. قطارهای فوکسینگ از نسل‌های قبلی قطارهای سریع که مبتنی بر فناوری وارداتی از اروپا و ژاپن بودند، ساخته شده‌اند. این خانواده شگفت‌انگیز از قطارها با حداکثر 16واگن ظرفیتی بالغ بر 1200مسافر داشته و دارای ویژگی‌های جدیدی است؛ ازجمله سرگرمی روی صندلی، نمایشگرهای هوشمند، شارژ بی‌سیم دستگاه‌ها، «کابین‌های هوشمند» و حتی انواع طراحی‌ها برای شرایط آب‌وهوایی مختلف. سریع‌ترین انواع CR400 هم‌اکنون در مسیرهای اصلی پکن - شانگهای - هنگ‌کنگ و پکن- هاربین مستقر هستند.

آیس 3
 330کیلومتر در ساعت

برند معروف جهانی InterCity Express آلمان (ICE) خانواده بزرگی از قطارهای سریع را پوشش می‌دهد که در مسیرهای مختلف مستقر هستند. با این حال، سریع‌ترین عضو این خانواده، آیس3، ملقب به کرم سفید است که حداکثر سرعت آن به 330کیلومتر در ساعت می‌رسد. سرعت کار معمولی این قطار، 300کیلومتر در ساعت است اما آیس3 مجاز است در برخی زمان‌ها تا 330کیلومتر در ساعت نیز حرکت کند. حداکثر سرعت آزمایشی قطار 368کیلومتر در ساعت ثبت شده است. کلید عملکرد آیس3، در واقع 16موتور الکتریکی است که در سراسر قطار 8واگنی توزیع شده و معادل 11هزار اسب‌بخار نیرو تولید می‌کند. ناوگان ICE3 در سراسر آلمان فعالیت می‌کند و شامل قطارهایی برای مسیرهای بین‌المللی نیز می‌شود که شهرهای بزرگ آلمان را به پاریس، آمستردام و بروکسل متصل می‌کند. این طرح همچنین اساس خانواده قطارهای سریع زیمنس ولارو را نیز تشکیل می‌دهد که برای نسل دوم قطارهای بین‌المللی خود به اسپانیا، روسیه، ترکیه، چین و یورواستار فروخته شده است.

تی‌جی‌وی
 320کیلومتر در ساعت

فرانسه دارنده طولانی‌مدت رکورد سرعت جهانی قطارهای معمولی است که با سرعت شگفت‌انگیز 574/8کیلومتر در ساعت در سوم آوریل2007به ثبت رسیده است. خدمات قطارهای تی‌جی‌وی (TGV) که در سرتاسر جهان به‌عنوان پیشگام فناوری راه‌آهن پرسرعت شناخته شده است بر کسی در این حوزه پوشیده نیست. نخستین شبکه اختصاصی پرسرعت اروپا هنوز هم شناخته‌شده‌ترین و موفق‌ترین آن به‌حساب می‌آید که به فراتر از مرزهای فرانسه گسترش یافته است. امروزه خطوط پرسرعت از پاریس به لیون، مارسی، بوردو، نانت، استراسبورگ، لیل، بروکسل و لندن با قطارهایی با سرعت 320کیلومتر در ساعت در برخی مسیرها می‌روند.

جِی‌آر ایست ای5
 320کیلومتر در ساعت

ژاپن در سال1964مفهوم راه‌آهن پرسرعت جدید را به جهان معرفی کرد و همچنان به‌عنوان یک پیشروی جهانی، مرزهای سرعت، ظرفیت و ایمنی را در خطوط شینکانسن خود جابه‌جا می‌کند. درحالی‌که اکثر قطارهای شینکانسن هم‌اکنون با حداکثر سرعت 300کیلومتر در ساعت کار می‌کنند، E5«قطارهای گلوله» خطوط راه‌آهن شرق ژاپن (JR Eas‌t) تا 320کیلومتر در ساعت در توهوکو شینکانسن که در شمال توکیو قرار دارد به شین-آوموری می‌رود. هر قطار دارای 731صندلی و 32موتور القایی الکتریکی است که 12900اسب‌بخار قدرت تولید می‌کنند. این قطارها که از آلیاژ آلومینیوم سبک‌وزن ساخته شده‌اند، دارای «تعلیق فعال» هستند که به آنها اجازه می‌دهد پیچ‌ها را با سرعت‌های بالاتر بپیچند.

آوه اس - 103
 310کیلومتر در ساعت

اسپانیا در سال1992با استفاده از فناوری TGV وارد شده از فرانسه به باشگاه پرسرعت‌ها پیوست. از آن زمان، اسپانیا قطارهای فوق‌سریع خود را توسعه داده و طولانی‌ترین شبکه خطوط اختصاصی راه دور اروپا را ساخته است که از مادرید به‌سویا، مالاگا، والنسیا، گالیسیا و بارسلونا حرکت می‌کند. AVE، مخفف Alta Velocidad Espana (اسپانیایی با سرعت بالا)، معمولاً با حداکثر سرعت تجاری 310کیلومتر در ساعت کار می‌کند. ناوگان قطارها، S-102تالگو و S-103ولارو هستند که دومی از بستگان قدرتمندتر ICE3آلمان است. S-103 که توانایی حرکت با حداکثر سرعت 350کیلومتر در ساعت را دارد با ظرفیت 404صندلی، مسافران را جابه‌جا می‌کند. برای چندین دهه، راه‌آهن‌ اسپانیا به سرعت کم و تأخیرهای طولانی شهرت داشت، اما طی 30سال گذشته AVE در سراسر کشور سفرهای طولانی‌مدت را متحول کرده و با گسترش شبکه برای دسترسی به تمام نقاط کشور، انقلابی را در صنعت ریلی اسپانیا شکل داده است.

قطار الحرمین السریع
 300کیلومتر در ساعت

گرمای آزاردهنده و طوفان‌های شن شاید شرایطی را ایجاد کرده باشند که محیطی ایده‌آل برای قطارهای الکتریکی پرسرعت پیشرفته محسوب نشود اما با این حال قطارهای تندروی حرمین عربستان (HHR)، شهرهای مقدس مکه و مدینه را با سرعت 300کیلومتر در ساعت به یکدیگر متصل می‌کند. با استفاده از 35قطار تالگو ساخت اسپانیا که به‌طور ویژه برای عملیات بیابانی در دمای 50درجه سانتی‌گراد طراحی شده‌اند، سفر 450کیلومتری تنها 2ساعت طول می‌کشد. هر قطار دارای 13واگن با ظرفیت 417مسافر در کلاس‌های اقتصادی یا تجاری است و HHR ظرفیت جابه‌جایی 60میلیون مسافر در سال را دارد.

البُراق
 320کیلومتر در ساعت

نخستین و تنها راه‌آهن پرسرعت اختصاصی آفریقا در نوامبر2018افتتاح شد و شهر بندری طنجه را به کازابلانکا در مراکش متصل کرد. این سرویس که به نام «البراق» نامگذاری شده، نخستین مرحله از شبکه پرسرعت ۱۵۰۰کیلومتری مراکش است. قطارهای برقی دو‌طبقه ت‌‌جی‌وی یورودوپلکس (TGV Euroduplex) ساخت فرانسه تا سرعت 320کیلومتر در ساعت در یک خط جدید اختصاصی 186کیلومتری بین طنجه و کنیترا کار می‌کنند. این پروژه 2میلیارد دلاری همچنین شامل ارتقای بخش 137کیلومتری موجود بین رباط و کازابلانکا برای سرعت‌های بالاتر نیز می‌شود که زمان سفر را از 4ساعت‌و45دقیقه به تنها 2ساعت‌و10دقیقه کاهش داده است. هنگامی که خط جدید پیشنهادی به کازابلانکا ساخته شود، زمان سفر به 90دقیقه کاهش می‌یابد.

کی‌تی‌ایکس
 305کیلومتر در ساعت

از سال2004، کره‌جنوبی شبکه راه‌آهن‌های پرسرعت خود را گسترش داد و خطوط کلاسیک را کم‌کم کنار گذاشت. با شروع مسیر سئول - بوسان در سال2004، قطارهای KTX توانستند تا 330کیلومتر در ساعت سرعت بگیرند، اگرچه حد معمول سرعت 305کیلومتر در ساعت است. قطارهای نسل اول کی‌تی‌ایکس مبتنی بر فناوری TGV فرانسه، زمان سفر سئول - بوسان را از 4ساعت به تنها 2ساعت‌و15دقیقه کاهش داده است. کره‌جنوبی یکی از 4کشور جهان است که همراه با فرانسه، ژاپن و چین قطاری با سرعت بیش از 420کیلومتر در ساعت را ساخته است. نسل جدید نمونه اولیه HEMU-430X در سال2013به سرعت 421/4کیلومتر در ساعت رسید که رکورد قبلی سرعت ریل کره‌ای 352/4کیلومتر در ساعت را که توسط نسل دوم قطار KTX HSR-350x ثبت شده بود، شکست. جدیدترین قطارها از فناوری بومی استفاده می‌کنند و دارای کابین‌های آب‌بندی شده تحت‌فشار و شیشه‌های سه‌جداره برای کاهش صدا و از بین بردن ناراحتی در بسیاری از تونل‌ها هستند. با حداکثر 2حرکت در هر ساعت در مسیرهای اصلی و قطارهایی که حداکثر 20واگن دارند، کی‌تی‌ایکس یک سیستم حمل‌ونقل انبوه پرسرعت است که صدها میلیون مسافر را در سال جابه‌جا می‌کند.

ترن‌ایتالیا ای‌تی‌آر 1000
 300کیلومتر در ساعت

قطارهای تندروی خیره‌کننده Frecciarossa (پیکان قرمز) راه‌آهن دولتی ایتالیا در سال2017به‌عنوان پاسخی به رقیب خصوصی جدید معرفی شد. آنها که برای حداکثر سرعت 400کیلومتر در ساعت طراحی شده بودند، توان خروجی 10000اسب‌بخار را دارند. اگرچه آن زمان حداکثر سرعت 360کیلومتر در ساعت در خدمات مسافری مجاز بود، یک قطار در آزمایشی در سال2016به سرعت 394کیلومتر در ساعت دست یافت. این قطارهای 200متری دارای 457صندلی در 4کلاس هستند. برنامه‌های تجاری معمولی تنها به حداکثر سرعت 300کیلومتر در ساعت نیاز دارند اما حتی این مورد نیز تحولی در سفرهای بین‌شهری در ایتالیا ایجاد کرده است و سهم بازار راه‌آهن از مسیرهای کلیدی مانند میلان - رم را به‌میزان قابل‌توجهی افزایش داده و به ورشکستگی اخیر شرکت هواپیمایی ملی (آلیتالیا) کمک کرده است. پس از آزمایش‌های گسترده در 2سال گذشته، راه‌آهن دولتی ایتالیا با TGV‌های فرانسوی در مسیر میلان - پاریس در سال 2022روبه‌رو خواهد شد و قطارهای پیکان قرمز نیز جایگزین قانع‌کننده‌ای برای TGV‌های قدیمی هستند.