نگاه/فرصت مغتنمی به نام سینما حقیقت

مرتضی پورصمدی - مدیر فیلمبرداری

 سینمای مستند، سینمایی خاص با مخاطبانی احتمالا اندک و علاقه‌مند است. بنابراین باتوجه به مهجور بودن سینمای مستند هر رویدادی که بتواند منجر به بیشتر مطرح شدن این نوع سینما شود، اتفاق مثبتی به شمار می‌آید. به هر ترتیب در این جشنواره شرایطی فراهم شده که بچه‌های مستندساز می‌توانند در آن آثار خود را به نمایش بگذارند. کارهای آنها داوری و در نهایت دیده می‌شود. همه این موارد اتفاق‌های مبارکی است. به این خاطر که اگر واقعا چنین موضوعاتی رخ ندهد، این سینما عملا در قهقرا بوده و تنها بین خود افراد دیده شده و گپ وگفتی که باید درباره آن صورت نمی‌گیرد. بنابراین برای مخاطب خیلی نمی‌تواند مفید به فایده باشد. به‌طور کلی جشنواره‌ها فرصتی هستند که به‌وسیله آن تعداد زیادی مخاطب می‌توانند با یک نوع سینمای خاص مواجه و سپس از آن طریق درگیر و علاقه‌مند شوند. به این ترتیب فضای نقد به‌وجود آمده و افراد با موضوعاتی آشنا می‌شوند که شاید در شکل عادی در دسترس آنها نباشد. شخصا آمار روشنی از تعداد مخاطبان دوره گذشته جشنواره سینما حقیقت که به‌صورت آنلاین برگزار شد ندارم ولی به هر حال همه‌گیری کرونا همچنان شایع است و شرایط تغییر چندانی نکرده است. فکر می‌کنید در این شرایط چه کاری می‌توان انجام داد؟ طبیعتا وضعیتی ایجاد شده و شرایط جشنواره را به سمت آنلاین برده است. در همین شکل هم اگر امکان تنفسی ایجاد شود تا ما بتوانیم فیلم‌ها را ببینیم، به هر حال یک غنیمت است. باتوجه به اینکه اساسا در شیوه مستند مسائل مادی وجود ندارد، در نتیجه آنچه انگیزه می‌شود تا دوستان برای دخیل شدن در مستندی برانگیخته شوند، یکی علاقه‌مندی و شور و شوقی بوده که خود دوستان دارند و دیگری اینکه در کار مستند نوعی از جسارت، خلاقیت و بی‌پروایی وجود دارد که در سینمای محافظه‌کار داستانی هرگز وجود نداشته یا خیلی اندک است.  بی‌پروایی‌ای که در آثار مستند وجود دارد، امتیاز این شیوه از کار است. علاوه بر این نیز باید بدانیم که کار کردن در جهان مستند به معنی حداقل ابزار و وسیله و حداکثر خلاقیت است.

حدیث جان بزرگی - مستند‌ساز


فارغ از سلیقه‌های شخصی 
 «سینماحقیقت» نخستین جشنواره‌ای است که تمام مستندسازهای ایرانی به نمایش فیلم‌های‌شان در آن تمایل دارند و تاکنون روند برگزاری خوبی را پیش گرفته است.  سال گذشته با مستند «پا به توپ» در چهاردهمین جشنواره سینماحقیقت حضور داشتم، باتوجه به آنلاین بودن جشنواره همه‌‌چیز به‌خوبی پیش رفت، زمان نمایش فیلم‌ها طبق برنامه بود و هیچ تأخیری نداشت، تماشای آنلاین فیلم‌ها مشکلی نداشت، باید بگویم اکران فیلم‌ها در پلتفرم‌های شناخته شده کمک بزرگی به جذب مخاطب عام و تماشای فیلم‌های مستند می‌کند.  جشنواره سینماحقیقت به‌دلیل نمایش مهم‌ترین مستندهای سال از اهمیت بالایی برخوردار است، همچنین این جشنواره در کشورهای دیگر هم شناخته شده است و هرسال تعداد بسیاری از فیلمسازان خارجی متقاضی شرکت‌ در این جشنواره هستند، این مسئله نشان‌دهنده بعد جهانی جشنواره سینماحقیقت و اهمیت فیلم‌های مستند است. مخالفتی با برگزاری آنلاین جشنواره «سینماحقیقت» ندارم، باید بگویم سال گذشته و در دوره پیشین جشنواره انتقادی در این‌باره دریافت نکردم، تنها امیدوارم که انتخاب فیلم‌های برگزیده جشنواره فارغ از سلیقه‌های شخصی باشد تا مستندسازان با علاقه بیشتری در آن شرکت کنند.


مهدی شاه محمدی - مستند‌ساز

کمک به رشد سینمای مستند 
نکته‌ای که برای من بسیار اهمیت دارد، جایگاه جشنواره حقیقت در بهبود سینمای مستند ایران است و معتقدم این جشنواره بسیار به رشد مستندسازی کمک کرده است. نمی‌خواهم بگویم به هر قیمتی جشنواره ادامه پیدا کند اما باید شرایطی فراهم کرد که جشنواره سینما حقیقت در وضعیت درست و به‌صورت نمایش‌های حضوری روی پرده سینما ادامه پیدا کند. و سینمای مستند پاتوق همیشگی خودش را در جشنواره از دست ندهد. به این دلیل که جشنواره حقیقت روی سینمای مستند تأثیر بسیار مثبت و انکارناپذیری دارد اما برخی از جشنواره‌ها مانند جشنواره فیلم فجر روی رشد این موضوع تأثیر منفی دارد. جشنواره سینما حقیقیت باعث شده تا سینمای مستند ما در عرصه جهانی دیده شود. ولی نمایش آنلاین فقط از این جهت خوب بود که مخاطبان ساکن شهرستان یا افرادی که به هر دلیلی نمی‌توانستند در جشنواره حاضر شوند توانستند فیلم مستند ببینند. اما هم‌اکنون سینماها باز است و مخاطبان می‌توانند به تماشای فیلم‌ها بنشینند، با توجه به همین شرایط بهتر است که تا جایی که امکان دارد اکران به‌صورت حضوری باشد البته در کنار این موضوع می‌توان به‌صورت محدود هم اکران آنلاین داشت. در واقع می‌گویم سینما حقیقت نباید به اکران آنلاین بسنده کند باید سرمایه‌اش را بگذارد روی اکران حضوری که بسیار هم تأثیرگذار و فوق‌العاده بود.  من نمی‌توانم بگویم که این جشنواره تا چه اندازه روی کمیت آثار تأثیر داشته است.برگزاری این جشنواره باعث افزایش کیفیت آثار مخصوصا در فیلم‌هایی با رویکرد نقد اجتماعی شده است. مستندهایی که از قالب‌های تلویزیونی فاصله گرفته و سینما را فهمیده است.  در سال‌های اخیر جشنواره روی کیفیت درام‌پردازی و کیفیت فنی آثار تأثیر مثبت گذاشته است. پیش از برگزاری جشنواره هیچ‌کسی برای کارش اصلاح رنگ انجام نمی‌داد، مستندسازان خیلی محدودی بودند که از صداگذاران درجه یک استفاده می‌کردند و معدود کارگردانانی بودند که از گرافیست استفاده می‌کردند. پس از برگزاری جشنواره و ایجاد رقابت به‌خصوص در کیفیت فنی فیلم‌ها، تقریبا همه فیلمسازها به مسائل فنی بسیار اهمیت بیشتری می‌دهند که این یکی از نتایج مثبت جشنواره است.