کارت سوخته ترامپ در جیب بایدن

در آستانه ازسرگیری دور جدید مذاکرات احیای برجام در وین، ایالات‌متحده آمریکا تحریم‌های جدیدی ‌علیه ایران وضع کرد تا نشان دهد این کشور در ادعاهای خود در زمینه بازگشت به توافق هسته‌ای و دست‌برداشتن از حربه تحریم‌ علیه جمهوری‌اسلامی نه‌تنها جدی نیست، بلکه همچنان اعمال سیاست‌های تحریمی را به‌مثابه ابزاری برای وارد‌آوردن فشار سیاسی - اقتصادی به ایران می‌داند.
وزارت خزانه‌داری آمریکا در جدیدترین اقدام خصمانه خود، با هدف قرار دادن 3کشور ایران، سوریه و اوگاندا تحریم‌هایی را با بهانه‌های حقوق‌بشری و آنچه «سرکوب معترضان» عنوان کرده، ‌علیه این کشورها وضع کرده‌است. بر این اساس 12شخص و نهاد ایرانی ازسوی دفتر کنترل دارایی‌های خارجی این وزارتخانه در فهرست تحریم‌ها قرار گرفتند.

تحریم‌های جدید
دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا در جدیدترین اقدام‌های خصمانه خود علیه جمهوری‌اسلامی ایران و باهدف تداوم جنگ اقتصادی با کشورمان، 8شخص و 4نهاد ایرانی را در فهرست تحریم‌های حقوق‌بشری قرار داده‌است که به‌نظر می‌رسد با هدف موج‌سواری بر حوادث 5آذرماه اصفهان و سوءاستفاده از اعتراض‌های مسالمت‌‌جویانه کشاورزان و مردم اصفهان اعمال شده‌است و راهبرد تأثیرگذاری بر مذاکرات احیای برجام در وین را دنبال می‌کند.
هرچه هست، در جدیدترین فهرست تحریمی دولت آمریکا ۸شخص حقیقی ازجمله سیدرضا موسوی‌اعظمی به‌دلیل ارتباط با یگان ویژه نیروی انتظامی ایران، محسن ابراهیمی به‌دلیل ارتباط با نیروهای ویژه ضدتروریسم (نوپو)، علی همتیان به‌دلیل ارتباط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، حسن کرمی به‌دلیل ارتباط با یگان ویژه نیروی انتظامی، محمد کرمی ذیل قانون «کاتسا»، صغری خدادادی ذیل قانون «کاتسا»، مسعود صفدری به‌دلیل ارتباط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و لیلا واثقی فرماندار سابق شهرقدس درجریان حوادث آبان‌ماه1398، هدف تحریم‌های این کشور قرار گرفته‌اند.
ازسوی دیگر ۴نهاد ایرانی شامل: نیروی ویژه ضدتروریسم ایران (نوپو) به‌دلیل ارتباط با یگان ویژه نیروی انتظامی، زندان مرکزی اصفهان به‌دلیل ارتباط با یگان ویژه نیروی انتظامی، یگان ویژه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی و زندان زاهدان ذیل قانون کاتسا هم به بهانه‌های حقوق‌بشری در فهرست تحریم‌ها قرار گرفته‌اند.

قرص‌های سمی ترامپ
وضع تحریم‌های جدید علیه جمهوری‌اسلامی درحالی است که رفع مؤثر تحریم‌های ایالات‌متحده، به‌عنوان اصلی‌ترین هدف مذاکرات، همواره ازسوی مسئولان ایرانی و مذاکره‌کننده ارشد کشورمان در وین مورد تأکید قرار گرفته‌است؛ موضوعی که رفتارهای متناقض آمریکایی‌ها دراین زمینه، علاوه بر اینکه تروئیکای اروپایی را نیز در شرایط بغرنجی قرار داده، گمانه‌زنی پیرامون امکان دستیابی به «توافق خوب» را سخت‌تر کرده‌است.
درچنین شرایطی آمریکایی‌ها تحریم‌های جدید ‌علیه جمهوری‌اسلامی ایران را در دسته «تحریم‌های غیرهسته‌ای» قرار می‌دهند و می‌کوشند چنین القا کنند که برای بازگشت به توافق هسته‌ای نیازی به برداشتن این تحریم‌ها نیست، چراکه در چارچوبی فراتر از برجام وضع شده‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد به‌طورکلی با 3دسته اصلی از تحریم‌های ایالات‌متحده مواجه هستیم که محور اصلی بحث‌های وین را تشکیل می‌دهند؛ دسته نخست، شامل «تحریم‌های هسته‌ای» می‌شود که بحث چندانی درباره لغو آنها برای بازگشت به برجام وجود ندارد. دسته دوم نیز «تحریم‌های غیرهسته‌ای» را دربر‌می‌گیرد که آمریکایی‌ها معتقدند ربطی به توافق هسته‌ای با جمهوری‌اسلامی ایران ندارد و برای بازگشت به برجام، نیازی به رفع آنها نیست.
دسته سوم نیز تحریم‌هایی را شامل می‌شود که به «قرص سمی» معروف شده‌اند که ازسوی دولت ترامپ به بهانه‌های غیر‌هسته‌ای (مقابله با تروریسم، نقض حقوق بشر و...) و باهدف مین‌گذاری درمسیر دولت آمریکا برای بازگشت به توافق هسته‌ای وضع شده‌است و مقام‌های آمریکایی معتقدند ‌رفع این نوع تحریم‌ها باید مورد بررسی قرار گیرد که زمان‌بر خواهد بود و برداشتن آنها با دشواری‌های بسیاری همراه است.

تحریم‌های دولت بایدن
اگرچه رفع تحریم‌های فرابرجامی یا قرص‌های سمی ترامپ ازسوی کارشناسان به‌عنوان مشکل‌ترین بخش مذاکرات عنوان شده‌است و بررسی‌ها نشان می‌دهد شامل حدود 1500تحریم علیه اشخاص حقیقی و نهادهای ایرانی می‌شود، اما به‌نظر می‌رسد دولت کنونی ایالات‌متحده ذیل دسته دوم تحریم‌ها که دربرگیرنده «تحریم‌های غیرهسته‌ای» است، همچنان همسو با سیاست‌های تخریبی دولت پیشین آمریکا گام برمی‌دارد و می‌کوشد با تحت‌فشار قرار‌دادن ایران به‌وسیله وضع تحریم‌های جدید، به‌دنبال امتیازگیری هرچه بیشتر از جمهوری‌اسلامی ایران باشد. در بیش‌از یک‌سالی که از روی کارآمدن و به‌دست‌گرفتن قدرت اجرایی آمریکا ازسوی دمکرات‌ها گذشته، دولت بایدن در مقاطع مختلف از وضع تحریم‌های غیرهسته‌ای جدید ‌علیه ایران دریغ نکرده‌است؛ موضوعی که ازسوی ناظران بین‌المللی، دست‌اندازهای سختی درمسیر حصول یک توافق مثبت در وین و به‌دنبال آن، احیای برجام قلمداد می‌شود.
جو بایدن در ‌بهمن‌ ماه‌1399 به‌عنوان چهل‌و‌ششمین رئیس‌جمهوری آمریکا آغاز به‌کار کرد و برخلاف وعده‌های خود درباره بازگشت به برجام، 50روز بعد نخستین تحریم‌های دولت خود را ‌علیه جمهوری‌اسلامی ایران وضع کرد تا مسیر احیای برجام دشوارتر از قبل شود. بر این اساس وزارت‌ امورخارجه آمریکا در 19اسفندماه 1399، 2شخص حقیقی مرتبط با سپاه پاسداران را به اتهام آنچه «نقض حقوق بشر علیه زندانیان سیاسی» اعلام شد، در فهرست تحریم‌ها قرار داد.
تحریم‌های ایالات‌متحده آمریکا ‌علیه ایران به بهانه‌های مختلف در دولت بایدن ادامه داشته است. بر همین اساس هم بود که در 12شهریورماه1400، وزارت دادگستری این کشور 4شخص ایرانی را بر پایه ادعاهای اثبات‌نشده و به بهانه «تلاش برای ربودن یک فعال ایرانی-آمریکایی» در فهرست تحریم‌ها قرار داد. در 7آبان‌ماه نیز وزارت خزانه‌داری آمریکا 4فرد و 2نهاد ایرانی را ذیل عنوان «توسعه صنعت پهپادی ایران» به فهرست تحریم‌ها اضافه کرد. ازسوی دیگر درآخرین روزهای آبان‌ماه گذشته نیز وزارت خزانه‌داری آمریکا در بیانیه‌ای نام ۶شخص و یک نهاد ایرانی را به بهانه تلاش برای اثرگذاری در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در فهرست تحریم‌ها قرار داد و ازسوی دیگر تحریم‌های ماهان‌ایر و 12شرکت دیگر را تمدید کرد.

مکث
واکنش ایران به تحریم‌های جدید
تحریم‌های جدید آمریکا علیه 12شخص و نهاد ایرانی به بهانه نقض حقوق‌بشر با واکنش جمهوری‌اسلامی ایران مواجه شد و سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان در توییتی با بیان اینکه آمریکا حتی در میانه گفت‌وگوهای وین، از اعمال تحریم علیه ایران دست بر‌نمی‌دارد، نوشت: «تشدید تحریم‌ها، نه‌تنها اهرم نمی‌سازد، بلکه در تضاد با جدیت و حسن‌نیت ادعایی است.» سعید خطیب‌زاده همچنین افزوده‌است که واشنگتن قادر به درک این مسئله نیست که کارزار «شکست حداکثری» و «گشایش دیپلماتیک» نقیض هم هستند.