نگاه
عقب‌افتادگی در مناسب‌سازی فضاهای شهری
زهرا شمس‌احسان- عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران
کلانشهر تهران هم‌اکنون 2304بوستان در سطوح محلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دارد که کمتر از 3درصد از آنها برای افراد دارای معلولیت مناسب‌سازی شده است. از سوی دیگر از مجموع 12هزار کیلومتر پیاده‌رو در محدوده 615کیلومترمربعی پایتخت، حدود 300کیلومتر (کمتر از 5درصد) را می‌توان برخوردار از شرایط نسبی برای تردد همه شهروندان فارغ از تفاوت‌های جسمانی دانست. در حوزه حمل‌ونقل نیز 19ایستگاه مترو از مجموع 141ایستگاه، به‌طور کامل برای بهره‌مندی نابینایان و افراد دارای معلولیت مناسب‌سازی شده‌اند.
کلانشهر تهران امروز کمترین انطباق با حداقلِ نیاز گروه‌های آسیب‌پذیر را دارد. عقب‌افتادگی جدی در حوزه مناسب‌سازی فضاهای شهری به‌خصوص در سال1399 وجود داشت؛ به‌گونه‌ای که عمده پروژه‌های این سال شامل مناسب‌سازی 44بوستان، 500کیلومتر معبر پیاده و 88ساختمان تحت مالکیت شهرداری تهران به سال‌جاری انتقال پیدا کرده است. بررسی ردیف‌های مربوط به حوزه مناسب‌سازی در سال‌های 1399 و 1400 نشان می‌دهد که به‌ترتیب 415 و 356میلیارد تومان اعتبار مصوب شده است، اما میزان عملکرد و اقدامات انجام شده انطباقی با بودجه مصوب ندارد. لازم به یادآوری است که صرف افزایش اعتبار به مفهوم دستاورد در حوزه مناسب‌سازی نیست و مسائلی چون مسئولیت‌پذیری و دغدغه‌مندی مدیران، آموزش صحیح پیمانکاران، همکاری و پاسخگویی سایر ارگان‌های مستقر در پایتخت و ایجاد سازوکارهای پایشی کارآمد برای ارتقای کیفیت مناسب‌سازی از پیش‌شرط‌های ضروری و مقدم بر تخصیص اعتبار است. با توجه به شرایط نامساعد پایتخت برای تردد اقشار آسیب‌پذیر، انتظار می‌رفت آمار خودروهای مخصوص حمل‌ونقل معلولان طی سال‌های گذشته روند صعودی داشته باشد. باوجود تصویب 31میلیارد تومان در سال‌های 1399 و 1400 برای خرید خودروی ون، این کار به نتیجه نرسیده است. از مجموع 60ون موجود در سامانه حمل‌ونقل جانبازان و معلولان، کمتر از نیمی در حال خدمات‌رسانی هستند. جامعه معلولان عزیز برای استفاده باید از 2روز قبل در این سامانه ثبت‌نام کنند که وضعیت موجود نه در شأن این عزیزان و نه در شأن مدیریت شهری پایتختی با شعار «کلانشهر تهران الگوی جهان اسلام» است.
در سال1384 شورای دوم شهر تهران تشکیل ستاد مناسب‌سازی فضاهای شهری با حضور جمعی از مدیران عالی شهرداری تهران و نماینده‌ای از شورای شهر پیش‌بینی کرد که در قالب مصوبه «الزام شهرداری تهران به مناسب‌سازی فضاهای شهری برای جانبازان و معلولان جسمی - حرکتی» تصویب شد. باوجود گذشت 17سال از زمان این مصوبه، وضعیت امروز پایتخت، فضاهای شهری ایمن و مناسب برای گروه‌های هدف را تداعی نمی‌کند. واقعیت آن است که در این مدت، مجموع تعداد جلسات ستاد مناسب‌سازی فضاهای شهری از 25جلسه بیشتر نشده است که نشان می‌دهد سالانه به‌طور متوسط کمتر از 2جلسه برگزار شده است. از برگزاری آخرین جلسه ستاد مناسب‌سازی فضاهای شهری در سال‌جاری هم بیش از 7ماه می‌گذرد. مطابق بررسی‌های صورت گرفته توسط کارشناسان برنامه‌های مناسب‌سازی توسط واحدهای ستادی و اجرایی در این مدت به فراموشی سپرده شده است.
نهایتا آنکه طبق اسناد فرادست ازجمله قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب اول اردیبهشت1397 مجلس شورای اسلامی، طرح حمایت از حقوق معلولان مصوب 26اسفند1399 شورای اسلامی شهر تهران و ماده47 برنامه 5ساله توسعه شهر تهران، باید هیچ پروژه عمرانی بدون رعایت ضوابط و الزامات مناسب‌سازی افتتاح نشود و همچنین صدور پروانه ساختمانی و گواهی پایان‌کار ساختمان‌های با کاربری عمومی مشروط به رعایت ضوابط و استانداردها باشد. انتظار داریم شهردار محترم تهران موضوع مناسب‌سازی را به‌عنوان یک اولویت در دستور کار واحدهای ستادی و اجرایی قرار دهد تا ان‌شاءالله در سال آینده گرامیداشت روز جهانی معلول توامان با اقدامات مؤثر و ملموس در سطح شهر باشد.
در همینه زمینه :
