سیر همدان در مسیرجهانی‌شدن

حمیده پازوکی - خبرنگار

سیر همدان قرار است ثبت جهانی شود؛ محصولی که از دیرباز به دلیل مرغوبیت، شهرت و آوازه داشته ‌و  اکنون به‌ فکر توسعه بازار خود در کشورهای دیگر است. شرایط مناسب آب‌وهوا درکنار حاصلخیزی زمین‌های همدان موجب شده ‌تا این منطقه یکی از مستعدترین استان‌ها برای تولید سیر باشد. هرچند گسترش‌نیافتن صنایع تبدیلی و بسته‌بندی همچنان مسیرهای توسعه این محصول همدان را بسته ‌و اکنون با نزدیک‌شدن سیر همدان به ثبت جهانی، این دو حوزه دوباره مورد توجه قرار گرفته‌اند.

سیر همدان؛ خاص و بی‌مانند
ثبت جهانی محصولات کشاورزی موضوعی جالب توجه و البته دارای قابلیت ارزآوری است. مدیر توسعه و بازرگانی جهاد کشاورزی استان همدان درباره روند ثبت جهانی سیر همدان به همشهری می‌گوید: سیر استان همدان ثبت ملی شده و ثبت جهانی آن هم در حال پیگیری است. برای این کار قرار بود مبلغی معادل هزار فرانک سوئیس به فائو پرداخت شود. این مبلغ اکنون پرداخت شده ‌و ثبت جهانی سیر همدان به جریان افتاده است.
حسین فضلی سیر استان را محصولی خاص می‌داند و درباره ویژگی‌های آن ‌می‌گوید: درصد آلیسین یا همان ماده تند و موثر سیر در محصول هیچ نقطه‎ای از جهان به اندازه همدان نیست. خواص درمانی و دارویی سیر هم به واسطه وجود همین ماده است و وقتی یک نوع از سیر مقدار بیشتری از آن را داشته باشد، برای مصارف دارویی و درمان مناسب‌تر است. البته به جز همدان، سیر اسپانیا هم آلیسین بالایی دارد اما میزان آن به اندازه سیر همدان نیست. این ویژگی هم به دلیل ژنوم بذر سیر همدان، شدت تابش نور، نوع خاک و آب‌و‌هوای معتدل و کوهستانی منطقه است.

حرکت به سمت توسعه بازار جهانی
مدیر توسعه و بازرگانی جهاد کشاورزی استان همدان درباره بازار فروش و صادرات سیر هم می‎افزاید: سیر در بازارهای جهانی هم پرمشتری است و از ابتدای امسال 7521‌تن سیر معادل 6.9‌میلیون دلار از ایران به کشورهای همسایه مانند‌ ترکیه، عراق، پاکستان، افغانستان و کشورهای حوزه خلیج فارس صادر شده است.
فضلی ‌می‌گوید: ثبت جهانی سیر همدان موجب خواهد شد که این محصول به عنوان یک برند خاص در جهان معرفی شود و بزرگ‌ترین تبلیغ برای بازاریابی سیر ایران است. الان که هنوز این اتفاق نیفتاده، همدان در کشور به عنوان بارانداز سیر ایران شناخته می‎شود و محصول سیر از همه جای ایران برای بسته‌بندی به همدان ارسال می‎شود.
وی ادامه می‌دهد: وقتی این محصول ثبت جهانی شود، میزان تقاضای سیر استان افزایش می‌‌یابد، قیمت آن بالا خواهد رفت و ارزش افزوده آن نیز به استان باز خواهد گشت و به کشاورز و تولیدکننده استان می‌رسد.  مدت‌هاست درباره شهرک صنعتی سیر ایران در همدان صحبت شده است. فضلی درباره وضعیت فعلی این شهرک می‎‌افزاید: شهرک صنعتی سیر ایران هم به عنوان مرکزی برای توسعه فرآوری و تولید محصولات تولیدشده از سیر در حال ساخت است تا به واسطه آن بتوان تولید محصول سیر استان را تنوع بخشید و بازارهای بیشتری را به این محصول اختصاص داد. در حال حاضر تملک زمین این شهرک انجام شده ‌که پس از رفع موانع و تکمیل، می‎تواند گامی موثر در اشتغال‌زایی و تولید محصول بیشتر داشته باشد.

 افزایش عملکرد اراضی
برآیند توسعه بازار یک محصول، تولید بیشتر و افزایش سود اقتصادی تولیدکنندگان است. با این حال، این افزایش تولید به عوامل مختلفی بستگی دارد و این موضوع درباره سیر همدان نیز صادق است. مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی همدان با بیان اینکه در استان 3626هکتار زمین کشت سیر وجود دارد که امسال از این اراضی 48هزار و984تن محصول برداشت شده است، به همشهری می‌گوید: در این اراضی زیرکشت سیر ایران حدود 2500‌بهره‌بردار سیر کار می‎کنند و توسعه تولید محصول می‌تواند برای آنان نیز سود‌آور باشد.
علی بایگانه با تاکید بر اینکه توسعه کشت سیر کاملا وابسته به بازار هدف است، ادامه می‌‌دهد: سود و زیان و میزان کشت سیر در سال بعد به فروش و صادرات سیر امسال بستگی دارد. هر بار این فروش بیشتر باشد، سطح زیرکشت سال آینده نیز بیشتر خواهد شد. با اینکه سیر یک کشت پاییزه است و از بارندگی پاییزه استفاده می‌کند، اما چندان مایل به افزایش سطح زیر کشت سیر استان نیستیم، زیرا بارندگی استان همدان هم چندان خوب نیست و از سوی دیگر بازار ما با همین میزان کشت تنظیم است.  وی با اشاره به این موضوع که ثبت جهانی سیر همدان می‎تواند تقاضای داخلی و جهانی این محصول را افزایش دهد، ‌می‌گوید: در این شرایط ترجیح ما این است که به جای توسعه سطح زیرکشت استان به سوی افزایش عملکرد تولید سیر در همان سطح زیرکشت موجود برویم و میزان محصول برداشتی در همان سطح را افزایش دهیم.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی همدان می‎افزاید: از سوی دیگر یک‌سری ارقام پرمحصول نیز وجود دارد که می‌توان به توسعه کشت آنها پرداخت تا برای توسعه کشت محصول به افزایش اراضی زیرکشت و مصرف آب بیشتر نیازی نباشد.
بایگانه در پایان می‌گوید: از نظر من اولویت اول برای توسعه محصول سیر استان، ایجاد صنایع تولیدی و کارخانه‌های بسته‌بندی است تا بتوانیم محصول سیر استان را به شکل بهتر با ارزش افزوده و آورده بیشتر برای استان تولید کنیم.
 
ثبت جهانی محصولات کشاورزی پیش از این هم در مورد تولیدات دیگری مانند پسته دامغان مطرح شده است؛ موضوعی که در نهایت باید آورده بیشتری برای تولید‌کنندگان آن استان داشته باشد و صادرات را افزایش دهد. این تنها سودی است که مسئولان باید به دنبال تحقق آن باشند.