کانن دویل آیینه‌ تمام‌نمای هلمز

فرحناز دبلشکی- روزنامه نگار
آرتور کانن دویل، نویسنده و پزشک مشهور بریتانیایی است که با خلق شخصیت شرلوک هلمز نام خود را به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین نویسندگان رمان‌های کارآگاهی جاودانه کرد. کانن دویل نیز مانند شرلوک هلمز شخصیتی چند وجهی داشت و در زمینه‌های پزشکی، سم‌شناسی، گیاه‌شناسی، تاریخ و سیاست تخصص داشت، از همین‌رو است که بسیاری شخصیت شرلوک هلمز را آیینه تمام‌نمای آرتور کانن دویل توصیف کرده‌اند. دویل که در سال 1859 در شهر ادینبورگ واقع در اسکاتلند متولد شد، نویسنده‌ای پرکار بود و علاوه بر نگارش 4رمان و 56داستان کوتاه شرلوک هلمز، رمان‌هایی در ژانر فانتزی و علمی تخیلی درباره شخصیتی خیالی به‌نام «پروفسور چلنجر»  نیز نگاشته است. او همچنین رمان‌هایی حاوی داستان‌های طنز‌آمیزی درباره «ژرار» یکی از سربازان ارتش ناپلئون نوشته.

سال‌های آغازین و نگارش نخستین داستان هلمز
دویل تنها در زمینه نگارش رمان فعالیت نمی‌کرد و نمایشنامه، شعر و کتاب‌های ناداستان و رمان‌های تاریخی زیادی نیز از وی به‌جا مانده است. پدر دویل، چارلز آلتامونت دویل یک هنرمند و کارمند دفتری بود. پدر دویل مدت کوتاهی پس از تولد وی شغل دفتری خود را از دست داد و آرتور کانن دویل با حمایت مالی عموهای ثروتمند خود برای تحصیل در یک مدرسه مقدماتی متعلق به فرقه ژزوئیت به انگلستان فرستاده شد. او پس خاتمه دوران سخت تحصیلات در مدرسه به دانشکده پزشکی دانشگاه ادینبورگ راه یافت. او طی مدت تحصیل در زمینه پزشکی به تحصیل و مطالعه در زمینه گیاه‌شناسی نیز پرداخت. دویل که بسیار علاقه‌مند به نگارش بود، در این زمان نوشتن نخستین داستان‌های کوتاهش را آغاز کرد. نخستین رمان او «انبار تسخیر‌شده گورستورپ» نام داشت که قرار بود در مجله‌ای با نام «بلک‌وود» انتشار یابد. دویل نخستین نمایشنامه خود را با عنوان «اسرار دره ساساسا» که داستان آن در آفریقا می‌گذشت، در مجله «چامبر ادینبورگ» انتشار داد. او سپس نخستین مقاله دانشگاهی خود را با عنوان «سم جلسمیوم» در ژورنال پزشکی بریتانیا انتشار داد. کانن دویل پس از فارغ‌التحصیل شدن در سال1881 به‌عنوان پزشک کشتی «اس اس مایومبا» در سفری به مناطق غربی آفریقا رفت. کانن دویل مدرک دکتری پزشکی خود را نیز در سال1885 اخذ کرد. دویل یکی از حامیان واکسیناسیون اجباری برای مهار اپیدمی‌ها و پاندمی‌ها بود و مقالات زیادی در توصیه به واکسیناسیون و در مخالفت با مخالفان واکسن نوشت. او در سال1891 برای تحصیل در رشته چشم‌پزشکی به وین رفت. پیش از این او در بیمارستان پورتموث در زمینه انجام آزمایش‌های چشم‌پزشکی و نوشتن نسخه برای شماره عینک آموزش دیده بود. کانن دویل در وین،6ماه در رشته جراحی چشم تحصیل کرد. اما در فهم اصطلاحات پزشکی آلمانی دچار مشکل شد. در نتیجه ‌مدت کوتاهی او تحصیل در رشته جراحی چشم را رها کرد و در وین به کارهایی نظیر ورزش اسکیت روی یخ به همراه همسرش پرداخت. او طی این دوران رمان «کارهای رافلز هاو» را نیز در وین نوشت.
آرتور کانن دویل در 27سالگی نخستین داستان شرلوک هلمز با عنوان «اتود در قرمز لاکی» را در طول 3هفته نوشت اما در یافتن ناشر برای انتشار این رمان دچار مشکل شد. در نتیجه انتشاراتی «وارد لاک و سی او» در سال1886 پذیرفت نخستین رمان شرلوک هلمز وی را در ازای پرداخت 25پوند (معادل 29هزار پوند در سال2019) و دریافت تمام حقوق نشر این اثر، چاپ کند.

دویل از هویت هلمز می‌گوید
در طول سالیان متمادی گمانه‌زنی‌های زیادی درباره اینکه آرتور کانن دویل، شخصیت هلمز را از چه کسی الهام گرفته، وجود داشته است. خود دویل در نامه‌ای که به استاد سابق دانشگاهش - جوزف بل- نوشته در توضیح این مسئله می‌نویسد: با اطمینان می‌توانم بگویم که شرلوک هلمز وجودش را مدیون شماست...و سعی کردم براساس شخصیت دقیق، قدرت مشاهده و استنتاج شما یک انسان جدید بسازم.
رابرت لویی استوینسون، دیگر نویسنده مشهور اسکاتلندی معاصر کانن دویل و نگارنده کتاب معروف «جزیره گنج» نیز متوجه شباهت شرلوک هلمز با دکتر جوزف بل شده بود و در نامه‌ای خطاب به آرتور کانن دویل نوشته بود: به‌خاطر نگارش کتاب خیلی جالب و مبتکرانه و هوشمندانه شرلوک هلمز به شما تبریک می‌گویم.
آیا شرلوک هلمز همان دوست قدیمی من جو بل نیست؟ برخی دیگر به شخصیت اوگوست دوپن کارآگاه خیالی رمان‌های ادگار آلن پو به‌عنوان الهام‌بخش کانن دویل در شخصیت شرلوک هلمز اشاره کرده‌اند. داستان اتود در قرمز لاکی در ابتدا چندان مورد توجه خوانندگان نبود اما مدت کوتاهی پس از انتشار توجه بسیاری از کتابخوان‌ها به آن جلب شد و در نتیجه کانن دویل داستان «علامت 4» را نیز در ادامه داستان اتود در قرمز لاکی نوشت و آن را در «مجله لیپینکوت» انتشار داد. بعدها دویل داستان‌های کوتاه شرلوک هلمز را در «مجله استرند» انتشار داد. در فاصله سال‌های 1888تا 1906 آرتور کانن دویل 7رمان تاریخی نوشت. به باور بسیاری از منتقدان این رمان‌ها از برترین آثار کانن دویل بودند. او همچنین در سال‌های پایانی عمر خود از 1912تا 1929،  5رمان علمی تخیلی درباره شخصیت تندمزاجی به نام پروفسور چلنجر نوشت. منتقدان این رمان‌ها را بهترین رمان‌های وی پس از داستان‌های شرلوک هلمز ارزیابی کرده‌اند.

فوتبالیست، بازیکن کریکت و بوکسور
دویل در زمان زندگی در ساوت‌سی، که یکی از مناطق گردشگری ساحلی بریتانیا محسوب می‌شود با نام مستعار‌ «ای سی اسمیت» به‌عنوان دروازه‌بان برای باشگاه فوتبال «انجمن پورتموث» بازی می‌کرد. او همچنین در زمینه بازی کریکت نیز ماهر بود و 10مسابقه طراز اول را برای باشگاه «کریکت مارلبون» بازی کرد. او همچنین یکی از سه داور اصلی نخستین دوره مسابقات جهانی زیبایی اندام بود. دویل یک بوکسور آماتور نیز بود. او در زمینه ورزش گلف هم مهارت داشت. کانن دویل همچنین در مسابقات آماتور بیلیارد سال1913 حضور داشت.