تشدید خشکسالی در 5حوضه آبریز

میانگین بارش‌های ایران در 67روز سپری سده از سال آبی جاری 42درصد کمتر از میانگین دوره‌های مشابه در 53سال اخیر است، اما در این میان 4حوضه آبریز اصلی در مرکز و شرق کشور وضعیت بسیار وخیم‌تری را تجربه می‌کنند و بارش‌های آنها 75 تا 100درصد کمتر از دوره‌های مشابه بلندمدت است.
به گزارش همشهری، آمارهای دفتر مطالعات پایه منابع آب تا اینجای کار از عقب‌ماندگی 42درصدی بارش‌های جوی سال آبی    1401- 1400 (اول مهر تا شامگاه 7آذر) نسبت به میانگین دوره‌های مشابه در 53سال اخیر حکایت دارد. همزمان آمارهای دفتر اطلاعات و داده‌های آب نیز نشان‌دهنده افت 30درصدی ذخیره آب سدهاست. البته به‌واسطه بارندگی‌های غیرمترقبه و مساعد هفته‌های اخیر، فعلاً وضعیت بارش‌های جوی سال‌جاری نسبت به‌مدت مشابه سال قبل 40درصد افزایش دارد، اما از آنجا ‌که همچنان میزان بارش‌ها کمتر از میانگین بلندمدت است، تداوم خشکسالی شدید معتبرترین سناریو محسوب می‌شود.
 
آهنگ بارندگی در پاییز1400
اطلاعات و آمار دفتر مطالعات منابع آب وابسته به وزارت نیرو حاکی است از ابتدای مهر تا شامگاه 7آبان، به‌طور میانگین 7میلی‌متر باران در کشور باریده که این مقدار نسبت به میانگین دوره مشابه سال آبی قبل (5 میلی‌متر) 40درصد افزایش نشان می‌دهد، اما همچنان در مقایسه با میانگین بارش در دوره‌های مشابه 53سال اخیر (12میلی‌متر) 42درصد کمتر است. در این بازه زمانی، حجم بارش‌های کل کشور به 11میلیارد و536 میلیون مترمکعب رسیده که البته بخش اندکی از آن به مخازن سدها راه می‌یابد.
بررسی آمارهای بارندگی به تفکیک 6حوضه آبریز اصلی حاکی است در 67روز سپری شده از سال آبی جاری، فقط اوضاع بارندگی در حوضه‌های آبریز «دریای خزر» و «خلیج‌فارس و دریای عمان» مساعد بوده که به‌ترتیب شاهد جهش 70 و 300درصدی بارندگی بوده‌اند و به بهبود میانگین کشوری کمک کرده‌اند. البته این بارش‌های مساعد همچنان نتوانسته وضع این حوضه‌ها را نسبت به میانگین بلندمدت بهبود ببخشد و همچنان بارش‌های حوضه دریای خزر 4درصد و بارش‌های حوضه «خلیج‌فارس و دریای عمان» 67درصد کمتر از میانگین دوره‌های مشابه در 53سال اخیر است. از 4حوضه آبریز باقی‌مانده، بارش‌های حوضه «دریاچه ارومیه» با سقوط 92 و 95درصدی نسبت به سال قبل و میانگین بلندمدت مواجه شده و حوضه «فلات مرکزی» نیز کاهش 50 و 80درصدی را تجربه کرده است. میزان بارش‌ها در حوضه آبریز «قره‌قوم» 60 و 75درصد نسبت به سال قبل و میانگین بلندمدت کاهش پیدا کرده و در حوضه «مرزی شرق» هم مانند سال قبل هیچ بارشی ثبت نشده و سقوط 100درصدی میزان بارش‌ها نسبت به میانگین 53سال اخیر تجربه شده است.

پیش‌بینی بارندگی
براساس اعلام مؤسسه تحقیقات آب، وضعیت بارش‌ها در هفته جاری و هفته آینده (منتهی به 19آذر) بیانگر آن است که از مجموع ۶ حوضه آبریز اصلی کشور، فقط حوضه آبریز دریای خزر با بارندگی قابل‌توجه مواجه است و در هفته آینده، از مجموع ۳۰حوضه آبریز درجه2، ۱۳حوضه آبریز ازجمله محدوده‌های ۹گانه مدیریت حوضه‌های آبریز زاینده‌رود و کارون بزرگ هیچ بارشی نخواهند داشت.
براساس این گزارش، در هفته جاری (6 تا 12آذر) برای مناطق واقع در نوار شمالی، شمال‌غرب و غرب تا مرکز کشور و مناطق شرق هرمزگان، جنوب کرمان و غرب سیستان‌وبلوچستان، وقوع بارش پیش‌بینی شده است. همچنین با توجه به چشم‌انداز بارش پیش‌بینی‌شده برای هفته دوم (13 تا 19آذر)، وقوع بارش‌ها در برخی از نواحی واقع در شمال و شمال‌شرق کشور مورد انتظار است. در این وضعیت، متوسط بارش حوضه آبریز دریای خزر پیش‌بینی‌شده برای این هفته 12.3میلی‌متر و بیشینه بارش آن 76.4میلی‌متر است و در هفته آینده، متوسط بارش‌های این حوضه 1.6میلی‌متر و بیشینه بارش آن 21.4میلی‌متر است.
همچنین دریاچه ارومیه در هفته جاری متوسط بارش ۷میلی‌متری دارد و بیشینه بارش آن نیز به 49.9میلی‌متر خواهد رسید و در هفته منتهی به ۱۹آذر متوسط بارش ۸میلی‌متری دارد و بیشینه بارش آن نیز 17.5میلی‌متر خواهد بود. در این میان، متوسط بارش حوضه آبریز فلات مرکزی در هفته جاری در حالی به یک میلی‌متر می‌رسد که بیشینه بارش پیش‌بینی‌شده آن 30.2میلی‌متر خواهد بود. اما در هفته آینده، بیشینه بارش پیش‌بینی‌شده برای این حوضه 8.3میلی‌متر اعلام شده است.
بنا بر این گزارش، متوسط بارش پیش‌بینی‌شده برای حوضه آبریز «قره‌قوم» در هفته جاری 0.9میلی‌متر و بیشینه آن ۴میلی‌متر است، اما برای هفته آینده بارش 5.8میلی‌متر برای این حوضه پیش‌بینی شده که بیشینه آن نیز ۱۶.۶ میلی‌متر خواهد بود. همچنین حوضه آبریز مرزی شرق نیز در هفته جاری متوسط بارش 0.3میلی‌متری را تجربه می‌کند و بیشینه آن به ۴میلی‌متر خواهد رسید، اما این حوضه در هفته آینده، بارش 0.2میلی‌متری را تجربه می‌کند و بیشینه آن به 5.2میلی‌متر خواهد رسید. در این میان، حوضه آبریز «خلیج‌فارس» نیز در این هفته متوسط بارش 3.2میلی‌متری را تجربه خواهد کرد و بیشینه آن 50.7میلی‌متر پیش‌بینی شده است و در هفته منتهی به ۱۹آذر متوسط بارش این حوضه صفر و بیشینه آن 17.4میلی‌متر خواهد بود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در هفته جاری، تنها حوضه آبریز درجه‌2 که هیچ بارشی نخواهد داشت، رودخانه‌های سیستان و بلوچستان خواهد بود، اما در هفته منتهی به ۱۹آذر از مجموع ۳۰حوضه آبریز درجه‌2، ۱۳حوضه آبریز هیچ بارشی ندارد و محدوده‌های ۹گانه مدیریت حوضه‌های آبریز زاینده‌رود و کارون بزرگ نیز هیچ بارشی دریافت نخواهند کرد.

وضعیت ذخایر سدهای کشور
در سایه سقوط 42درصدی میانگین بارندگی‌ها نسبت به دوره‌های بلندمدت 53ساله، مخازن سدها نیز با کاهش چشمگیر ورودی آب مواجه شده‌اند و ذخیره آبی آنها در 65روز نخست سال آبی 1401-1400با افت 30درصدی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل مواجه شده است؛ به‌گونه‌ای که فقط 35درصد از کل ظرفیت 50.5میلیارد مترمکعبی مخازن سدهای مهم کشور آب دارد. براساس آمار دفتر اطلاعات و داده‌های آب، میزان کل حجم آب در مخازن سدها در این بازه زمانی 17.7میلیارد مترمکعب بوده است. بررسی وضعیت سدهای کشور نشان می‌دهد حجم آب خروجی از سدها در این بازه زمانی 65روزه معادل 4میلیارد مترمکعب بوده که 37درصد کمتر از مدت مشابه سال آبی گذشته است. فیروز قاسم‌زاده، مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب می‌گوید: در این شرایط، میزان پرشدگی سدهای مهمی مانند زاینده‌رود، شمیل و نیان و سفیدرود 14 تا 17درصد است و در استان‌های خوزستان و تهران، میزان پرشدگی مخازن در سال آبی جاری به‌ترتیب 38درصد و 20درصد است.