صف 208هزار نفری

مائده امینی-  روزنامه‌نگار

اگر فقط کمی بدشانس باشید؛ حال و هوای مضطرب  منتظر در شعبه‌های بانک‌ها برای گرفتن وام ازدواج‌تان را حتما تجربه کرده‌اید. آن لحظه که روی صندلی انتظار نشسته‌اید و مدارک‌تان را برای بار دهم چک می‌کنید... همه موانع احتمالی را پیش‌بینی کرده‌اید. از روی بعضی مدارک تعداد بیشتری کپی تهیه کردید...عکس، سند، آدرس، کارت ملی، عقدنامه... همه‌‌چیز هست اما باز هم ممکن است که به‌جای دیگری فرستاده شوید یا کارتان به روز دیگری حواله شود. و همه اینها یعنی اگر ازدواج کرده‌اید و برای دریافت وام ازدواج‌‌تان این موقعیت را تجربه نکرده‌اید، شما موجود خوش‌شانسی هستید! شعبه‌های «کار راه ننداز» برای گرفتن وام ازدواج بسیارند. بررسی‌های همشهری از چند زوج که در 2سال اخیر ازدواج کرده‌اند نشان می‌دهد که گرفتن وام ازدواج، مصایب بسیاری دارد. یکی از زوج‌ها که هر دو هنرمند‌ند و حالا دیگر یک سال از ازدواج‌شان می‌گذرد، به همشهری می‌گویند: ما حدود 7‌ماه است که برای دریافت وام ازدواج اقدام کرده‌ایم. در ابتدا به ما گفتند که باید در سامانه ve.cbi.ir ثبت‌نام‌ کرده و مدارک‌مان را بارگذاری کنیم. ما هم همین کار را کردیم اما این سامانه رسته شغلی ما را به رسمیت نمی‌شناخت. بعد به ما گفتند باید یک شعبه انتخاب کرده و مراجعه کنیم. کارمند شعبه به ما گفت که شما که بیمه تأمین اجتماعی ندارید! هنرمند هم مگر کار و شغل دارد؟ این در حالی است که ما سند خانه، گردش مالی حساب و... را هم ارائه کرده بودیم اما در نهایت دوباره ما را به سامانه پاس دادند و ساعت‌ها صحبت با رئیس شعبه هم راه به جایی نبرد. زن ادامه می‌دهد: 7‌ماه از زمانی که ما برای دریافت وام اقدام کرده‌ایم، گذشته است. دلار 23هزار تومانی از 28هزار تومان عبور کرده و ما به جرم «هنرمند» بودن از دریافت وام جا مانده‌ایم. چه‌کسی جبران ضرر ما را می‌کند؟ ما روی این وام حساب کرده‌ بودیم و حالا مجبوریم فکر کنیم که این وام اصلا وجود ندارد.
کفش آهنی برای گرفتن وام ازدواج بر پای خیلی‌ها سنگینی می‌کند. زوج دیگری که بیش از 6ماه است در صف دریافت وام ازدواج قرار دارند، توضیح می‌دهند: بعد از اینکه بارها و بارها ما را به‌خاطر نقص مدرک، اعتبار‌سنجی ضامن یا تعداد ضامن و... به خانه برگرداندند در نهایت گفتند که اعتبار شعبه برای دادن وام به ما کافی نیست و فعلا باید در صف باشیم. حتی زمان حدودی این انتظار را هم به ما نمی‌گویند.
همه مشکلات مشابه این دو مورد نیست. هزار و یک مانع بر سر راه متقاضیان وام ازدواج قرار دارد به‌طوری که بررسی‌های ما از زوج‌های مختلف و شعب بانک‌ها نشان می‌دهد که اغلب به‌دلیل موانعی چون نبود اعتبار تا نداشتن ضامن دوم پرونده‌های بسیاری دچار مشکل می‌شوند و برای مدت‌ها در صف انتظار قرار می‌گیرند. حتی بعضی از زوج‌ها یا عطای وام را به لقایش می‌بخشند یا در نهایت موفق به دریافت وام نمی‌شوند. درحالی‌که براساس شرایط درج شده در سایت مربوط به پرداخت تسهیلات ازدواج، بانک‌ها موظف به پرداخت این وام با یک ضامن معتبر یا درنظر گرفتن یارانه زوجین به‌عنوان ضامن هستند اما برخی بانک‌ها بدون درنظر گرفتن قوانین مربوطه، وجود یک ضامن را برای پرداخت وام کافی ندانسته و دو یا سه ضامن درخواست می‌کنند.
در لایحه ابلاغی به بانک‌ها و در بخش مربوط به ضامن نقطه فراری برای بانک‌ها وجود دارد که منجر می‌شود بانک درخواست بیش از یک ضامن را کرده یا ضامن بازنشسته را نپذیرد. در این بند ذکر شده است که بانک با «اعتبارسنجی» اقدام به پرداخت وام کند. به همین دلیل نیز بانک‌ها با اتکا بر اعتبارسنجی نسبت به تضامین متقاضیان اقدام به پرداخت وام می‌کنند و به بهانه اطمینان‌یابی از تضامین، وجود بیش از یک ضامن را برای پرداخت وام درخواست می‌کنند. سنگ‌اندازی‌های شعب البته از مسیرهای مختلفی می‌گذرد و در واقع به‌نظر می‌رسد در نهایت این کارمند شعبه مورد نظر شماست که تصمیم می‌گیرد چه زمانی می‌توانید به وام خود دسترسی داشته باشید.
همه اینها در حالی است که مسئولان با موضع حمایت از ازدواج جوانان، در سال 1400و براساس بودجه مصوب مجلس تصمیم گرفتند تا وام ازدواج از 50میلیون تومان به 70میلیون تومان افزایش پیدا کند. تا جایی که حتی رقم وام ازدواج برای زوج‌های زیر 25سال و زوجه‌های زیر 23سال 100میلیون تومان تعیین شده است. براساس این تصمیم‌های تازه، بانک‌ها موظف شده‌اند به زوج‌هایی که تاریخ عقد ازدواج آنها بعد از اول فروردین 97است و تاکنون وام ازدواج دریافت نکرده‌اند با اولویت نخست، این تسهیلات را پرداخت کنند. با این‌همه بررسی آمارهای منتشر شده از بانک مرکزی نشان می‌دهد تاهفته سوم آبان ماه، 32.5درصد زوج‌ها موفق به دریافت وام ازدواج نشده‌اند. در هشت ماهه نخست امسال ۶۴۰ هزار نفر، وام ازدواج دریافت کرده‌اند و این در حالی است که ۲۰۸ هزار نفر هم در صف استفاده از این تسهیلات قرار دارند.
اگر شما هم در سلسله رنج‌های گرفتن وام درگیر شعبی شدید که میل به دادن حق‌تان به شما را ندارند، در ابتدا تلاش کنید که مسئله را با مدیر شعبه حل کنید و اگر باز هم نتیجه دندان‌گیری عایدتان نشد، بهتر است با بازرسی بانکی که در آن اقدام به دریافت وام کرده‌اید، تماس بگیرید و تلاش کنید شرایط‌تان را با آرامش برایشان توضیح دهید. همچنین بانک مرکزی که در همه این‌ سال‌ها عموما در برابر مصایب وام گرفتن موضع سکوت گرفته است به معرفی به سامانه https://crm.cbi.ir  برای ثبت شکایت مردمی، با عنوان «سامانه پاسخگویی به شکایات و ارتباط مردمی» بسنده کرده است که به‌نظر می‌رسد ثبت شکایات شما در این سامانه می‌تواند تا حدی برای شما نتیجه‌بخش باشد.