فشار تورم خوراکی‌ها بر سفره کم‌‌درآمدها

تازه‌ترین داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد نرخ تورم همچنان بیشترین فشار را بر دهک‌های متوسط و پایین درآمدی وارد می‌سازد. به‌دلیل وزن بالای کالاهای خوراکی و آشامیدنی در سبد هزینه خانوارهای دهک‌های متوسط و پایین، به هر میزان که قیمت کالاهای خوراکی و آشامیدنی بالاتر برود، سفره خانوارها کوچک‌تر می‌شود.
به‌گزارش همشهری، با درنظر گرفتن متغیرهای اثرگذار بر سبد هزینه دهک‌های مختلف خانوار، ازجمله وزن متفاوت کالاهای خوراکی و آشامیدنی و نامتوازن بودن آن بین سبد مصرف دهک‌های مختلف، آشکار می‌شود که نرخ تورم بالا، به فقر غذایی خانوارهای دسته‌بندی شده در دهک‌های فقیر منجر شده است. یک خانوار دسته‌بندی شده در جمع فقیرترین دهک جامعه، مجبور است 40درصد از هزینه ماهانه‌اش را صرف خرید کالاهای خوراکی و آشامیدنی کند درحالی‌که یک خانوار واقع شده در دهک ثروتمند فقط 17درصد از هزینه ماهانه‌اش را برای خرید کالاهای خوراکی و آشامیدنی صرف می‌کند خانوارهای ثروتمند این قدرت را دارند که سبد کالاهای خوراکی‌شان را متناسب با نیاز، متنوع‌تر نگه دارند، به این ترتیب هرچه نرخ تورم کالاهای خوراکی و آشامیدنی بیشتر باشد، فقر غذایی در بین‌ دهک‌های مختلف تشدید خواهد شد.

شکست نرخ‌گذاری دولتی
داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد سیاست کم کردن فشار تورم خوراکی‌ها، با نرخ‌گذاری و توزیع دولتی به نتیجه مطلوب نرسیده است. چنان‌که مرکز آمار ایران روایت می‌کند در آبان امسال نرخ تورم گروه کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات برای دهک اول یا فقیرترین قشر جامعه 60.2درصد و برای 2دهک دوم و سوم یعنی اقشار ضعیف و زیر خط فقر به 60.5درصد رسیده درحالی‌که دهک دهم یا پردرآمدترین و ثروتمندترین افراد جامعه در آبان امسال نرخ تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در محدوده 58.7درصد را تحمل کرده‌اند و پس از آن 3دهک هفتم تا نهم هم نرخ تورم خوراکی‌های کمتر از 60درصد را شاهد بوده‌اند.
افزون بر این نرخ تورم کل برای فقیرترین دهک در آبان امسال 47درصد و دهک دوم هم 47.2درصد برآورد شده درحالی‌که دهک هشتم و نهم نرخ تورم 44درصدی را تجربه کرده‌اند و نرخ تورم دهک ثروتمند یا دهک دهم 44.6درصد بوده است.

معمای توزیع تورم بین خانوارها
هرچند نهاد رسمی آماری می‌گوید: نرخ تورم 12‌ماه منتهی به آبان امسال به 44.4درصد رسیده اما فقط 2دهک هشتم و نهم نرخ تورم کمتر از میانگین کشوری را تجربه کرده و دهک‌های اول تا هفتم و حتی دهک دهم هم نرخ تورم سالانه بالاتر نسبت به میانگین کشور را شاهد بوده‌اند. همین وضعیت درخصوص شاخص تورم گروه کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات مشاهده می‌شود به‌گونه‌ای که مرکز آمار نرخ تورم این گروه کالایی در آبان امسال را 59.6درصد برآورد و اعلام کرده درحالی‌که دهک‌های اول تا هفتم نرخ تورم بالاتری را نسبت به کل کشور تحمل کرده‌اند و فقط 3دهک ثروتمند هشتم تا دهم فشار تورم کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات را در آبان شاهد بوده‌اند.
تنها متغیری که وضعیت تورم سالانه در 12‌ماه منتهی به آبان امسال را شفاف‌تر توصیف می‌کند، نرخ تورم گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات است، به‌نحوی که در کل کشور شاخص تورم این گروه کالایی 37.2درصد بوده و دهک‌های اول تا هشتم نرخ تورم پایین‌تری را نظاره‌گر بوده و 2دهک ثروتمند نهم و دهم نرخ تورم بالاتری را در گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات تجربه کرده‌اند.
این گزارش می‌افزاید: ضریب اهمیت یا وزن کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات در سبد هزینه‌های دهک‌های مختلف هم نشان دیگری از وضعیت نامتوازن توزیع تورم در ایران دارد به‌گونه‌ای که مرکز آمار سال‌هاست اعلام می‌کند سهم یا ضریب اهمیت کالاهای یادشده در سبد هزینه خانوارهای ایرانی 27.24درصد است اما این وزن‌دهی در سبد هزینه دهک‌های مختلف نشان از شکاف شدید دارد به‌نحوی که سهم یا وزن کالاهای خوراکی و آشامیدنی در سبد دهک‌های اول تا هفتم یعنی از فقیرترین تا قشر متوسط رو به بالا بالاتر از میانگین کشوری است و تنها 3دهک ثروتمند هشتم تا دهم، سهم کمتر از میانگین کشوری را به خرید کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات اختصاص می‌دهند.
از سوی دیگر دهک فقیرترین یا همان دهک اول جامعه 43.3درصد از کل هزینه ماهانه خود را به خرید کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات اختصاص می‌دهد درحالی‌که دهک آخر یا ثروتمندترین قشر جامعه تنها 17.2درصد از هزینه‌اش به این کالاها اختصاص می‌دهد. به بیان دیگر شکاف سهم هزینه کالاهای خوراکی و آشامیدنی بین‌دهک اول تا دهم در ایران بیش از 26درصد است.

افزایش فاصله تورمی بین‌دهک‌ها
نرخ تورم کل ایران در ‌ماه گذشته 44.6درصد بوده که در دهک‌های مختلف هزینه‌ای در بازه 44درصد برای دهک‌های هشتم و نهم تا 47.2درصد برای دهک دوم نوسان داشته است. افزون بر این محدوده تغییرات تورم دوازده‌ماهه در گروه‌های عمده خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات هم بین 60.5درصد برای دهک دوم و سوم تا 58.7درصد برای دهک دهم بوده ولی در گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات بیشترین نرخ تورم برای دهک دهم به میزان 41.2درصد و کمترین هم برای دهک اول به میزان 33.9درصد ثبت شده است. مرکز آمار ایران می‌گوید فاصله تورم بین ‌دهک‌های مختلف هزینه‌ای در آبان امسال به 3.2درصد رسیده که نسبت به ‌ماه قبل 4دهم درصد افزایش داشته و شکاف تورم در گروه کالاهای خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات در‌ ماه گذشته نسبت به مهرماه امسال 1.1درصد کمتر و در گروه عمده کالاهای غیرخوراکی و خدمات هم در همین مدت 2.8درصد کاهش داشته است.