ساخت فیلم مبتذل ممنوع

شهاب مهدوی - روزنامه‌نگار

با صحبت‌های تازه رئیس سازمان سینمایی، دلیل صادر نشدن پروانه ساخت برای فیلم‌های سینمایی در دولت سیزدهم مشخص شد. محمد خزاعی با حضور در مجلس شورای اسلامی گزارشی از وضعیت، مشکلات و چالش‌های سینما ارائه داد. او گفت: «ما مخالف فیلم در حوزه‌های سیاسی یا ژانرهای دیگر نیستیم اما دیگر در میان آثار تولیدی، فیلم مبتذل نخواهیم داشت. اگر چه سازمان سینمایی الان با انبوهی از تولیدات دپو شده مواجه است که باید مشکلات و اشکالات آنها مدیریت شود اما در دولت جدید هیچ مجوزی برای ساخت فیلم‌های سخیف و مبتذل صادر نمی‌کنیم.» همانطور که خزاعی گفته درحال حاضر یکی از مشکلات سازمان سینمایی، انبوه فیلم‌های اکران نشده است. تعدادی از این فیلم‌ها به خاطر شرایط کرونایی موفق به اکران نشده‌اند و برخی‌شان هم در دوره مدیریت قبلی نتوانسته‌اند پروانه نمایش دریافت کنند. تعداد فیلم‌های ساخته شده در نوبت نمایش، نسبتی با ظرفیت اکران سینماها ندارند. طبیعی است که نشود این همه فیلم را در سینماها اکران کرد؛ به‌خصوص اینکه تعریف فیلم سینمایی هم در این سال‌ها با ایجاد گروه هنر و تجربه کمی تغییر کرده است. ضمن اینکه بخشی از تولیدات سالانه سینمای ایران هم اساسا نه با هدف اکران در ایران که برای حضور در فستیوال‌های خارجی ساخته می‌شوند. مشکل در مورد ترافیک فیلم‌هایی است که با سرمایه بخش خصوصی ساخته شده‌اند. فیلم‌هایی که سازمان سینمایی قصد دارد آنها را به شکلی مدیریت و اکران‌شان کند. این فیلم‌ها محصول دوره مدیریت سابق سازمان سینمایی هستند و خزاعی و همکارانش احتمالا می‌کوشند با تسامح و تساهل و اگر لازم شد اصلاح برخی آثار، امکان نمایش عمومی‌شان را فراهم کنند. اما ظاهرا سیاستی که برای نمایش عمومی اعمال خواهد شد، متفاوت از ضوابط حاکم بر صدور پروانه ساخت فیلم‌های تازه خواهد بود. اما پروانه ساخت‌های جدید چگونه صادر خواهد شد؟ به‌گفته خزاعی در این زمینه بنا بر شفافیت و درصورت لزوم گفت‌وگو با هنرمندان است:«اگر طرحی دارای ایراد است درصورت اصلاح کامل، مجوز ساخت خواهد گرفت و با این روش دیگر کارگردان و سازندگان فیلم بعد از ساخت اثر گرفتار موانع و آسیب نمی‌شوند.»

انتقاد عضو شورای پروانه ساخت
شوراهای صدور پروانه ساخت و نمایش در همه این سال‌ها با فراز و‌نشیب‌ها و چالش‌هایی مواجه شده‌اند. عده‌ای معتقد به تغییر سازوکارها با توجه به تغییر و تحولات این سال‌ها هستند. یکی از آخرین کسانی که در این رابطه اظهارنظر کرده سیدضیاء هاشمی است که خودش عضو شورای پروانه ساخت است: «من همچنان با ماهیت تشکیل این شورا نقد دارم چون به اعتقادم هنر را با بخشنامه و دستور نمی‌توان هدایت کرد و تا زمانی که این شورا وجود دارد مشکلات فیلمسازی به قوت خود پا برجاست و بعد از 40سال دیگر باید به فیلمسازان نامدار و باسابقه خود اعتماد کنیم و من به‌عنوان عضوی از شورای پروانه ساخت تلاش می‌کنم افراد را متقاعد کنم تشکیل این شورا مشکلی از سینمای ایران را حل نمی‌کند اما تا زمانی که در این شورا باشم تلاش می‌کنم مشکلات فیلمسازان را به حداقل برسانم.»

به‌دنبال سینمای استاندارد
معمولا هر گروهی که بر مسند مدیریت سینمای ایران قرار می‌گیرد، بحث ارتقای کیفی آثار را در دستور کارش قرار می‌دهد ولی از آنجا که کیفیت فیلم‌ها را نمی‌شود با بخشنامه و دستورالعمل ارتقا داد، معمولا مدیران با غرق شدن در امور جاری و مشکلات اجرایی، داستان کیفیت را به فراموشی می‌سپارند. به‌نظر می‌رسد در این دوره بنا بر این است که مرحله بررسی فیلمنامه با دقت و حساسیت بیشتری دنبال شود. این صحبت‌های سعید مستغاثی است که به‌صورت توامان عضو هر دو شورای پروانه ساخت و پروانه نمایش است:«مهم‌ترین نکته آن است که فیلمنامه‌ای که به شورا می‌آید از نظر سینمایی استاندارد باشد. این نکته برای نخستین بار است که در شورای پروانه ساخت و نمایش صورت می‌گیرد. تا قبل از این بیشتر ممیزی‌ها مورد توجه قرار داشت اما این بار تلاش و مبنای ما این است که استانداردهای سینمایی را در فیلمنامه ارزیابی کنیم.»

راهی برای تعامل با بخش خصوصی 
دشوارترین ماموریت سازمان سینمایی، یافتن راهی برای تعامل با بخش‌خصوصی است. به‌خصوص اینکه به‌نظر می‌رسد میان سلیقه مدیران و تصمیم‌گیران و بدنه سینما درباره تعریف اصطلاحات مناقشه‌برانگیزی چون مبتذل و سخیف، اختلاف‌نظر‌هایی وجود داشته باشد. یافتن راهی میانه که هم خزاعی و همکارانش از آن رضایت داشته باشند و هم حسین فرحبخش و رفقایش، شاید خیلی آسان نباشد‌.