گزارش
مناقشه آب وسط زاینده‌رود
کشاورزان اصفهانی در اعتراض به اختصاص‌نیافتن حقابه خود برای کشت پاییزه در زمین خشک زاینده‌رود چادر زده‌اند
سیده‌زهرا عباسی- خبرنگار
شرق و غرب شهرستان اصفهان روی هم ۵۰۰هزار کشاورز دارد که معیشت و کشاورزی‌شان وابسته به زاینده‌رود است. آخرین‌بار، تیر امسال بود که با بازگشایی سد زاینده‌رود آب به‌مدت ۱۰روز برای جلوگیری از خشک‌‌شدن باغ‌های غرب اصفهان در زاینده‌رود جاری شد و مدتی بعد اندکی آب به کشاورزان شرق اصفهان رسید؛ آبی که فقط می‌توانست کشت‌های ریشه‌ای مانند درختان و یونجه‌ها را حفظ کند و کفاف کشت تابستانه را نمی‌داد.
شورای تأمین اصفهان تصویب کرده بود امسال ۲۵۰میلیون مترمکعب سهم آب برای کشت محصولات کشاورزان تخصیص یابد، اما فقط 62میلیون مترمکعب آن تأمین شده است و حالا در نیمه آبان کشاورزان خواستار تحقق حقابه برای کشت پاییزه شده‌اند و در اعتراض به باز‌نشدن آب، در بستر رودخانه زاینده‌رود چادر زده‌اند. کشاورزان تأکید می‌کنند تا زمان پاسخ به مطالبه بحقشان به این چادرنشینی روبه‌روی پل خواجو و اداره آب منطقه‌ای اصفهان ادامه خواهند داد.
2سال بدون کشت
ماجرای زاینده‌رود، پیچیده نیست. کشاورزان حوضه زاینده‌رود در گذشته سالی 2کشت داشتند، اما در یکی دو دهه اخیر با خشکسالی و مدیریت نادرست منابع آبی زاینده‌رود تبدیل به کویر شده است و در برخی ماه‌های سال اگر حجم ذخیره سد کفاف بدهد، آب اندکی در آن جاری می‌شود. کشاورزان، کشت تابستان را از دست داده‌اند و اگر در ماه‌های پیش‌رو آب به کشت غله هم اختصاص نیابد، عملا ۲سال است که درآمد کشاورزان بسیار کاهش پیدا کرده، اعتباری هم که برای جبران خسارت به کشاورزان داده می‌شود در حد یک یا ۲میلیون تومان است که به هیچ کاری نمی‌آید.
سهمی که پرداخت نشد
عضو هیأت مدیره نظام صنفی کشاورزی اصفهان با بیان اینکه کشاورزان به‌دنبال مطالبه بحق خود هستند، به همشهری می‌گوید: مطالبه کشاورزان اصفهان اجرای مصوبات شورای‌عالی آب، مصوبات شورای هماهنگی زاینده‌رود، قانون توزیع عادلانه آب و همچنین اجرای تصویب‌نامه ۴۳۲۲ هیأت وزیران مصوبه ۵/3/۱۳۳۳ و اجرا و دیده‌شدن ماده ۱۵۸ و ۱۵۹ قانون مدنی است. طبق مصوبات ۷۴.۳درصد آورده طبیعی زاینده‌رود و همچنین آب منتقل‌شده با تونل کوهرنگ یک سهم کشاورزان و حقابه محیط‌زیستی رودخانه و تالاب گاوخونی است و ۲۵.۷درصد آورده زاینده‌رود، آورده تونل دوم کوهرنگ2 به‌اضافه چشمه‌لنگان و خدنگستان سهم وزارت نیروست و دولت حق توزیع، فروش و بهره‌برداری از آن را به هر طریقی که بخواهد، دارد.
حسین محمدرضایی درباره حق کشاورزان توضیح می‌دهد: طبق مصوبات شورای‌عالی آب و هماهنگی زاینده‌رود، آورده رودخانه در سال‌های طبیعی 845میلیون مترمکعب است که به‌اضافه 293میلیون مترمکعب آورده تونل کوهرنگ یک که کشاورزان پول ساخت آن را پرداخت کرده‌اند، سهم آنهاست درحالی‌که در سال زراعی
1400- 1399 فقط 62میلیون مترمکعب به کشاورزان اختصاص یافته. در این شرایط کشاورزان نباید معترض باشند؟
چالش با وزارت نیرو
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان هم به همین موضوع اشاره می‌کند؛ جریان دائمی آب در زاینده‌رود و حقابه‌ای که باید سهم کشاورزان باشد. اسفندیار امینی پیش از این در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرده بود که وزارت نیرو خلاف قانون توزیع عادلانه آب بخش زیادی از حقابه کشاورزان را بدون موافقت آنها برداشت کرده و برای مصرف صنعت، خدمات، شهری، آب آشامیدنی، انتقال به استان‌های چهارمحال و بختیاری و یزد تخصیص داده است درحالی‌که قرار بود منابع این مصارف از محل دیگری تامین شود. به‌گفته او، کمیسیون رسیدگی به امور آب‌های زیرزمینی براساس تبصره۵ ماده واحده قانون تعیین‌تکلیف چاه‌های آب بدون پروانه بهره‌برداری از سال۸۵ تشکیل شده و شکایت‌های مرتبط با زاینده‌رود را با حضور یک قاضی بررسی کرده است. طبق رأی این کمیسیون قرار شد حقابه کشاورزان تخصیص یابد و طرح‌های جدید انتقال آب در حوضه زاینده‌رود شروع نشود. ۲۶بهمن ۹۹ حکم این پرونده صادر و 20روز بعد نهایی شد، اما وزارت نیرو عملا به این حکم بی‌توجه است.
از سوی دیگر، وزارت نیرو در اظهارنظرهای غیررسمی تأکید می‌کند که با توجه به شرایط خشکسالی، کاهش بارش و آورده آب رودخانه زاینده‌رود باید به فکر معیشت جایگزین در شرق و غرب اصفهان بود، درحالی‌که عضو هیأت مدیره نظام صنفی کشاورزی اصفهان معتقد است در شرایطی که وزارت نیرو آب را برای مصارف دیگر برداشت می‌کند، چرا فقط باید کشاورزان از حق خود بگذرند؟
محمدرضایی توضیح می‌دهد: اگر آب به کشت پاییزه امسال اختصاص یابد، کشاورزان محصول خود را 8ماه دیگر برداشت می‌کنند و عملا 2سال است که درآمدی ندارند. دولت در این مدت به ازای هر هکتار در سال یک میلیون و 600هزار تومان خسارت به کشاورز پرداخت می‌کند. این پول کفاف زندگی را می‌دهد؟
وی می‌گوید: کشاورزان شرق و غرب زاینده‌رود بعد از سال‌ها کشت و کار شغل دیگری ندارند و چه معیشت جایگزینی می‌توانند داشته باشند؟
***
چالش‌های زاینده‌رود در شرایطی ادامه دارد که در دهمین جلسه شورای‌عالی آب قرار شده بود تا زمان تعیین تکلیف زاینده‌رود هیچ برداشتی از رودخانه انجام نشود، اما طرح انتقال آب به بروجن دقیقا بعد از این مصوبه اجرا شد.از سوی دیگر، بسیاری از طرح‌های انتقال آب از رودخانه کارون با هدف آبرسانی به استان اصفهان و زاینده‌رود اجرا شده یا در حال اجراست به‌طوری که به‌گفته هژیر کیانی، دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط‌زیست خوزستان، کارون نیم‌قرن است که 500میلیارد بطری آب معدنی را به زاینده‌رود صادر می‌کند، اما نه‌تنها مشکل زاینده‌رود حل نشد بلکه در همین چند سال اخیر بیش از 10میلیون تن توسعه فولاد در اصفهان اتفاق افتاد و به‌نظر می‌رسد آبی که برای نجات زاینده‌رود منتقل می‌شود، به مصرف صنعت می‌رسد.
در همینه زمینه :
