مأموریت بودجه؛ اصلاح شکاف طبقاتی

دستیار ویژه اقتصادی رئیس‌جمهور می‌گوید: صدک اول جامعه در مقایسه با صدک آخر، درآمدی به نسبت یک به 86 دارد که عدد غیرقابل‌قبول و ناعادلانه‌ای است. مسعود نیلی در یک برنامه تلویزیونی تأکید کرد: اگر نظام مالیاتی هدف خود را شناسایی کند و از 800هزار نفر بالای جامعه مالیات گرفته شود و در میان 8میلیون نفر دهک پایین جامعه توزیع شود، این دهک از فقر مطلق خارج خواهد شد. به گزارش همشهری، اظهارنظر دستیار اقتصادی رئیس‌جمهور نشان می‌دهد که به‌طور مثال درصورتی که فقیرترین فرد جامعه سالانه 9میلیون تومان در‌آمد داشته باشد، ثروتمندترین فرد کشور به‌طور میانگین سالانه 774میلیون تومان درآمد دارد؛ آماری که نشان می‌دهد توزیع درآمد در ایران به‌صورت نابرابر صورت می‌گیرد و حالا دولت تصمیم دارد با گرفتن مالیات بیشتر از پردرآمدها ریشه‌های فقر مطلق را بخشکاند. تصمیم سخت اما شدنی که اجرایی کردن آن پرهزینه خواهد بود. موضع تازه دستیار اقتصادی حسن‌روحانی مهر تأییدی است بر اینکه رشد اقتصادی دست‌کم در 2دهه اخیر به نفع ثروتمندترین‌ها بوده و رکود اقتصادی هم به زیان فقیرترین‌ها. الگوی پیشنهادی دولت دوم حسن روحانی که برخی از جهت‌گیری‌های آن در لایحه بودجه سال آینده رونمایی شده، تغییر در سیاست‌های مالی دولت برای توزیع بهتر و عادلانه‌تر درآمد است. از افزایش قیمت حامل‌های انرژی و هزینه کردن درآمد ناشی از این افزایش برای ایجاد اشتغال برای دست‌کم 980هزار بیکار، تا کاهش 34میلیون نفری تعداد یارانه نقدی‌بگیران و افزایش سهم دولت در تأمین هزینه‌های سلامت و البته اراده جدی دولت بازتوزیع یارانه‌های نقدی بین نیازمندان. براساس گزارش بانک مرکزی از بودجه خانوارهای شهری در سال1395، متوسط هزینه ناخالص سالانه یک خانوار در دهک یک درآمدی (فقیرترین دهک) حدود 8.6میلیون تومان بوده؛ درحالی‌که دهک دهم به‌عنوان ثروتمندترین قشر جامعه سالانه حدود 124میلیون‌تومان هزینه یا بخوانید مصرف داشته است. نکته تأمل‌برانگیزتر اینکه متوسط هزینه خانوار برای یک خانوار 3.3نفری در سال95 بالغ بر 39میلیون تومان بوده اما آمارهای رسمی نشان می‌دهد که خانوارهای دهک اول تا ششم برابر کمتر از متوسط کشوری هزینه داشته‌اند که دلیل اصلی آن ناکافی بودن درآمدها بوده است. سبد هزینه خانوارهای شهری ایران در سال95 همچنین نشان می‌دهد کم‌درآمدترین خانوارها حدود 70درصد از کل درآمدشان را صرف تأمین خوراک، مسکن و تأمین انرژی کرده‌اند اما پردرآمدترین خانوارها تنها 53درصد از کل هزینه‌هایشان را صرف خوراک، مسکن و تأمین انرژی کرده‌اند. البته کیفیت کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری و میزان هزینه ریالی که سالانه صرف آن می‌شود، خود نشان از نابرابری در توزیع درآمدها و ناکافی بودن میزان درآمد بین دهک‌های یک تا 6 دارد. برآوردها نشان می‌دهد که دست‌کم 48میلیون نفر از ایرانیانی که در فهرست دهک‌های درآمدی متوسط به پایین قرار دارند، نیازمند حمایت جدی دولت هستند؛ حمایت‌های مستقیم و البته اشتغال برای جوانان بیکار و ایجاد فرصت‌های برابر برای بهره‌بردن از سفره رشد اقتصاد که بخشی از این سیاست‌های حمایتی در بودجه سال آینده گنجانده شده است. مسعود نیلی با حضور در یک برنامه تلویزیونی با تأکید بر اینکه توزیع درآمد در کشور ما شرایط نامساعدی دارد، افزود: دهک اول جامعه که 8میلیون نفر را شامل می‌شود در مقایسه با دهک دوم، سطح درآمدی بسیار پایین‌تری دارد و ثروتمندان جامعه نیز درآمد بسیار بیشتری در مقایسه با دهک‌های پایین‌تر از خود دارند. وی با بیان اینکه از سال 86 تا 93 قشر محروم جامعه بهره‌ای از منابع کشور نبرده است، افزود: اینکه به سطح درآمدی سال86 برای قشر کم‌درآمد جامعه برسیم، زمان می‌برد. دستیار اقتصادی رئیس‌جمهور با بیان اینکه بزرگ‌ترین گروه فقیر در کشور افرادی هستند که شغل دارند اما از نظر عمق فقر افراد بیکار فقیرترند، اظهار کرد: شغل، درآمد کافی ایجاد نمی‌کند؛ بنابراین برای خروج از فقر باید کاری کنیم سطح درآمدی شاغلان افزایش یابد. وی با بیان اینکه مالیات در کشور ما هیچگاه بازتوزیعی نبوده بلکه تأمین‌کننده بودجه است، گفت: تغییر در توزیع درآمد، کار شش ماهه نیست بلکه این کار را باید آهسته آهسته انجام داد. وی با اشاره به تصمیم دولت برای تغییر مسیر پرداخت یارانه‌های نقدی به نفع خانوارهای نیازمند افزود: در سال89 که هدفمندی یارانه‌ها اجرا شد، یارانه نقدی باید بین 18 تا 20هزار تومان براساس درآمد دولت از اجرای این طرح بین خانوارها تقسیم می‌شد اما دولت 45هزار تومان یارانه نقدی پرداخت کرد که موجب کسری بودجه دولت شد.