ترفند بایدن برای مقابله با ایران

سید‌جلال ساداتیان‌- دیپلمات سابق و استاد دانشگاه

دولت جدید ایران معتقد است که باید در نحوه مذاکرات طرحی نو در‌انداخت. طرح نو هم به زبان ساده این بود که ما نیازی به آمریکا نداریم و چون آمریکا از برجام خارج شده، او باید برگردد و برای این بازگشت هم باید ابتدا همه تحریم‌ها را بردارد؛ یعنی هم تحریم‌های کنگره و هم تحریم‌های هسته‌ای. شرط دیگر ایران این بود که بعد از بازگشت آمریکا به برجام باید مدتی هم بگذرد و راستی‌آزمایی کنیم و مطمئن شویم که آمریکا تحریم‌ها را به‌صورت صوری بر نداشته باشد. نکته دوم هم این بود که آمریکایی‌ها تعهد بدهند که دولت بعدی دوباره از برجام خارج نخواهد شد. حال دولت بعدی می‌خواهد آقای ترامپ باشد یا هرکس دیگر. این را هم آمریکایی‌ها پاسخ دادند که امکان‌پذیر نیست چون اکثریت لازم را در کنگره ندارند.
به همین دلیل ایران بی‌اعتنایی را در پیش گرفت و طوری نشان داد که با این شرایط خیلی علاقه‌ای به مذاکرات ندارد.
در چنین شرایطی غربی‌ها یک طرح A دارند که همان مسیر مذاکره است و براساس آنچه در رسانه‌ها می‌گویند یک طرح B دارند که مشخص نیست چه چارچوب‌هایی خواهد داشت.
حال ما برای اینکه به وضعیتی نرسیم که آمریکا و اروپا علیه ایران متحد شوند، می‌توانیم دوباره وارد فضای طرح A شویم که این همان مسیری است که دولت فعلی دنبال می‌کند و مذاکرات قرار است از سر گرفته شود. قبلا هم با این کار توانسته‌ایم افتراق و جدایی بین اروپا و آمریکا ایجاد کنیم. بر این اساس بر این باورم که اگر وارد مذاکرات شویم، آنجا می‌توانیم حرف بزنیم و گفت‌وگو کنیم. با این اقدام هم نمی‌توانند ما را مخالف گفت‌وگو معرفی کنند یا از آن سو بگویند که ایران وقت‌کشی می‌کند تا غنی‌سازی‌ خود را به حداکثر برساند. به‌هرحال اینها اتهاماتی است که جو و شرایط را علیه ایران تشدید و اوضاع را هم بدتر خواهد کرد. مشخصا اگر ما به سمت تحریم‌های بیشتر برویم، دولت آقای رئیسی نمی‌تواند به وعده‌هایی که داده است، عمل کند؛ چنان‌که همین حالا هم با مشکلات بسیاری روبه‌رو‌ست و اگر این تحریم‌ها بیشتر شود، مشکلات داخلی ما هم افزایش پیدا می‌کند.
به‌عبارت دیگر، ما باید وارد تعاملی بشویم که هم از نظر سیاسی امنیتی می‌تواند کمک کند که در روابط شرق و غرب تعادل حاصل شود و هم گشایشی برای مسائل اقتصادی باشد. ضمن اینکه مشخص است که لزومی ندارد ما در فضای مذاکراتی هر آنچه آنها می‌خواهند را بپذیریم. آنها همواره زیاده‌خواهی‌هایی دارند اما ایران می‌تواند به مذاکره ادامه بدهد بدون آنکه زیر بار آن زیاده‌خواهی‌ها برود.
آنچه مهم است اینکه ما نباید از مذاکره اجتناب کنیم. آمریکایی‌‌ها به سمت اروپایی‌ها رفته‌اند که بتوانند آنها را با خود همراه کنند و ایران با حضور خود در مذاکرات می‌تواند مانع تحقق این ترفند شود.
ناگفته پیداست که دشمنی‌هایی که علیه ایران اتفاق می‌افتد، تازگی ندارد؛ همیشه بوده و اکنون هم تشدید شده است. ما نباید به دیپلماسی بی‌اعتنا باشیم چرا‌که در این صورت اینگونه برداشت می‌شود که ما اعتماد‌به‌نفس گفت‌وگو و مذاکره را نداریم یا طرح و استراتژی یا متخصصانی که بخواهند وارد این فضا شوند را در اختیار نداریم. بر این اساس، باید قدرت عمل داشته باشیم و وارد مذاکره شویم. حال اگر مذاکرات اندکی هم طولانی شد، که شد ایرادی ندارد؛ مهم ادامه روند دیپلماسی  است.