صنعت
زنجان، قطب آی‌تی و زیتون
کارشناس سرمایه‌گذاری، رویکردهای استراتژیک توسعه اشتغال استان را تحلیل می‌کند
زهرا هادی‌لو| زنجان - خبرنگار:
فعالیت‌های اقتصادی استان زنجان، عموماً بر تولید محصولات و کالاهای مختلف متمرکز بوده و با وجود نزدیکی استان به بازارهای مصرف بزرگ و قرارگیری 50 درصد از بازارهای داخلی در محدوده شعاع 400 کیلومتری زنجان، حوزه‌هایی مانند بازاریابی و فروش، فعالیت‌های تجاری و بازرگانی، تنوع‌دهی به محصولات متناسب با سلیقه مشتریان و مصرف‌کنندگان و موضوعات مهمی مانند بسته‌بندی و برندینگ، کمتر مورد توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته است. در حال حاضر شرکت‌های پخش و توزیع قدرتمندی در استان شکل نگرفته است و حتی نمایندگی یا شعب شرکت‌های بزرگ صنعت پخش کشور، کمتر در استان فعال هستند. بر اساس مطالعات دینامیک اشتغال استان، باید سیاست‌های مداخله‌ای برای توسعه اقتصادی در راستای بهبود فعالیت‌های تولیدی در رسته‌های منتخب و اتصال آ‌ن‌ها به بازارهای مصرف داخلی و صادراتی، اتخاذ شوند. ا
ین سیاست کلی هم‌اکنون به صورت جدی در سطح کشور توسط وزارت تعاون، کار و رفاه در راستای اشتغال‌زایی دنبال میشود و پایه و اساس تئوریک طرح فراگیر اشتغال و طرح ملی اشتغال‌زایی روستایی است. «سعید امیدی» به عنوان کارشناس سرمایه‌گذاری به تحقیقاتی در زمینه رویکردهای استراتژیک توسعه اشتغال استان با تاکید بر تکمیل زنجیره ارزش رسته‌های منتخب یعنی رسته ICT فناوری اطلاعات و فرآوری زیتون در استان می‌پردازد.
قطب زیتون کشور
این کارشناس سرمایه‌گذاری با اشاره به این که منطقه طارم در استان خاستگاه اصلی محصول زیتون است و باغ‌های زیتون آن، محصولات پربار و با کیفیتی دارد، می‌گوید: سابقه کشت زیتون در استان به ۹۰۰ سال قبل می‌رسد و به قطب زیتون کشور معروف است. در حال حاضر بیش از 8200 بهره بردار زیتون در شهرستان طارم فعال هستند و زیتون زرد و روغنی و ماری از باغ‌های این شهرستان برداشت میشود. از 104 هزار هکتار اراضی زیر کشت زیتون در کشور 21 درصد متعلق به استان زنجان است و رتبه نخست در تولید زیتون و سطح زیر کشت زیتون کشور را دارد. وی ادامه می‌دهد: در ابتدای دهه 70 در استان هزار و 230 هکتار اراضی زیتون وجود داشت و این رقم امروز به 19 هزار هکتار رسیده است که 13 هزار هکتار از این باغ‌ها بارور هستند و میانگین تولید این محصول در استان سالانه 45 هزار تن است.
فراوری زیتون
امیدی با تاکید به این مطلب که تمام نهال‌های شناسنامه‌دار زیتون کشور از استان زنجان منتقل شده‌اند، می‌افزاید: از سال 74 تاکنون 8 واحد به واحدهای روغن‌کشی استان افزوده شده است. همچنین هزار کارگاه سنتی و خانگی فراوری زیتون در استان وجود دارد. میزان تولید روغن زیتون در ایران 3000 تن بوده و میزان واردات روغن زیتون به کشور نیز 14 هزار تن است. امیدی اظهار می‌کند: قدمت فراوری زیتون در ایران به اواخر دهه 60 برمی‌گردد،زیتون فراوری شده از همان ابتدا از کشورهایی مثل ایتالیا، اسپانیا و فرانسه و به صورت صنعتی وارد کشور شد. قبل از این برهه، زیتون کشور به صورت شکسته فراوری می‌شد و همین مسأله موجب افزایش قیمت تمام شده محصول بود، ولی ورود صنعت فراوری باعث شد که کیفیت زیتون فراوری شده بهبود یابد و روند صعودی داشته باشد.
امیدی می‌گوید: فراوری زیتون به صورت صنعتی، نیمه‌صنعتی و در کارگاه‌های کوچک خانگی منجر به تولید بهداشتی محصول میشود، ولی بدون شک روش صنعتی کاملا هدفمند و مورد استقبال سایر کشورهاست. روش نیمه‌صنعتی نیز تا حدی قابل قبول است، ولی روشی را که در کارگاه‌های کوچک برای فراوری زیتون به کار می‌برند، توجیه اقتصادی ندارد. در حال حاضر بیش از 14 کارخانه بزرگ صنعتی در استان در این زمینه فعالیت می‌کنند. ظرفیت تولید سالانه این تعداد کارخانه فراوری زیتون در استان بیش از 30 هزار تن است و در ایران عمدتا کنسرو و روغن زیتون در فراوری این محصول مد نظر است.
در حالی که کشورهای پیشرفته بیش از 100 محصول فراوری شده زیتون را وارد بازار می‌کنند.در حال حاضر کارخانه‌های فراوری با حداکثر نصف ظرفیت خود فعالیت می‌کنند،در حالی که ایجاد نهادهای اتصال به بازار، تنوع‌دهی به محصولات و بسته‌بندی مناسب و برندسازی موجب خواهد شد کارخانه‌ها با حداکثر ظرفیت و توان خود مشغول به کار شوند و طبیعتا این نوع مداخلات در توسعه رسته زیتون قابل انجام است.
صنعت ICT
بر اساس تصمیم ریاست جمهوری در سفر سال 93 به استان موضوع انتخاب زنجان به عنوان قطب برق و الکترونیک قطعی شد. تولید ترانس‌های برق فشار قوی و بیش از 70 درصد تجهیزات سنگین برق کشور در استان زنجان به همراه صادرات 22 درصدی قطعات اصلی در صنعت برق، الکترونیک و IT از زنجان موجب شد تا موضوع تبدیل شدن این استان به یکی از قطب‌های تولیدی برق، الکترونیک و IT توسط ریاست جمهوری مطرح شود.
امیدی در این خصوص می‌گوید: وجود بیش از 7 هزار دانشجو و فارغ التحصیل رشته ای. تی و مهندسی کامپیوتر، صنایع بزرگی همچون ایران ترانسفو، پارس سوئیچ و سیم و کابل ابهر فرصت‌های ارزشمندی برای تبدیل شدن این استان به قطب برق، آی. تی و الکترونیک فراهم کرده است. در سند جامع تدوین شده توسط شورای راهبردی این مصوبه، الزامات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تحقق این مهم شناسایی شده است. در بخش سخت‌افزاری تعیین منطقه ویژه صنعتی با عنوان شهرک صنعتی شماره 3 در زمینی به مساحت 100 هکتار برای اجرای طرح‌های تولیدی و صنعتی در بخش آی. تی، برق و الکترونیک در نظر گرفته شد که در مرحله تکمیل زیرساخت است تا با ایجاد پارک‌های علم و فناوری در همان نزدیکی و فعالیت مرکز کسب و کار به تجاری‌سازی طرح‌های دانش‌بنیان و توسعه تولیدات برق و الکترونیک بپردازند.
شرکت‌های فعال در حوزه ICT
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر تعداد شرکت‌های فعال حوزه ICT در استان 101 شرکت است. تعداد شرکت‌های نوپای این حوزه (با عمر کمتر از 3 سال) 14 شرکت با میزان سرمایه‌گذاری 8/1 میلیارد تومان و با 180 نیروی مشغول به کار برآورد میشود. ضمنا تعداد 9 شرکت دانش‌بنیان در این حوزه، 94 فروشگاه مجازی دارای مجوز و 900 فروشگاه موبایل و سخت‌افزار در شهرستان زنجان فعال هستند. دانشگاه‌های زنجان از مهم‌ترین مراکز علمی در تربیت نیروی انسانی رشته‌های برق و الکترونیک و اخیراً فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور محسوب می‌شوند. پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد دانشگاهی نیز در استان فعال هستند.
وی ادامه می‌دهد: استقرار یکی از اپراتورهای تلفن همراه در استان یکی از موضوعات مهم در این مسیر است که هم‌اکنون محقق شده است؛ به گونه‌ای که در حال حاضر، یکی از 4 اپراتور ملی کشور در زنجان مستقر شده است. استقرار این اپراتور موجب توسعه سایر بخش‌های مرتبط با این فناوری است و این کار می‌تواند بر روند توسعه کال سنتر و دیتا سنتر استان و کشور، تاثیر زیادی داشته باشد و با اقدامات این چنینی، تحقق تبدیل زنجان به یکی از قطب‌های برق، الکترونیک و آی. تی کشور در طی اجرای برنامه ششم توسعه میسرخواهد بود.
این در حالی است که در آخرین اظهار نظر مسئولان کشوری پیش‌بینی شده بود که استان در پایان برنامه ششم توسعه به یکی از قطب‌های برق، الکترونیک و آی. تی کشور تبدیل شود و این موضوع با تلاش و اهتمام مسئولان استان دور از انتظار نیست. همه این موضوعات در حالی مطرح میشود که برای تحقق این طرح‌ها و رونق اقتصادی در 2 رسته اشاره شده باید منتظر ماند و دید مسئولان چه برنامه‌ای را اجرا خواهند کرد.
پساب تولید زیتون
کارشناس سرمایه‌گذاری می‌گوید: در راستای حفظ محیط زیست و با تجدید نظر روی فعالیت کارگاه‌های کوچک می‌توان از پساب تولید زیتون بهره برد.«سعید امیدی» می افزاید: در حال حاضر در ایران، پساب زیتون دورریخته میشود ولی در سایر کشورها آن را تصفیه کرده و به قیمت هر لیتر هزار تومان می‌فروشند. مشکل کیفیت و کمیت آب در شهرستان طارم، فعالیت کارگاه‌های سنتی فراوری زیتون و وجود باغ‌های مسن که نیازمند بازجوان‌سازی هستند از جمله چالش‌های بخش کشاورزی طارم محسوب میشود.
