قیمت هر کیلوگرم چای داخلی از 100تا 180هزار تومان

 علی ابراهیمی- خبرنگار

مشکلات تولید، اصلاح و بهسازی باغات و کارخانه‌های چای در یک دهه گذشته موجب کاهش سهم چای ایرانی از بازار و شکل‌گیری پدیده دپوی چای سنواتی شده بود اما اکنون مسئولان از بهبود شرایط تولید داخل چای به‌دلیل صرفه اقتصادی و بازگشت کارخانه‌های تعطیل شده به چرخه تولید خبر می‌دهند. در 3سال گذشته قیمت چای ایرانی و خارجی در بازار مصرف رشد چند برابری داشته و اکنون متوسط قیمت هر کیلوگرم چای ایرانی در بازار بین 100تا 180هزار تومان است. با حبیب جهانساز، رئیس سازمان چای کشور گفت‌و‌گو کرده‌ایم.

وضع تولید چای در سال زراعی جاری و نسبت به سال گذشته چگونه بوده است؟
تا‌کنون 127هزار و 384تن برگ سبز درجه یک و دو از چایکاران استان‌های گیلان و مازندران به ارزش 720میلیارد تومان خریداری و از این میزان برگ سبز چای تا‌کنون 28هزار و 657تن چای خشک تولید شده است. از این میزان برگ سبز چای خریداری شده 25درصد سهم دولت و 75درصد سهم کارخانه‌های چای بوده است که تا پایان شهریور‌ماه امسال دولت 100درصد سهم خود از مطالبات چایکاران بابت خرید برگ سبز چای و کارخانه‌ها 85درصد سهم خود و به‌طور میانگین در مجموع تا‌کنون 87درصد مطالبات چایکاران به مبلغ 626.5میلیارد تومان پرداخت شده است. همچنین تاکنون رشد 4درصدی تولید برگ سبز چای نسبت به سال گذشته را شاهد بوده‌ایم. البته خرید برگ سبز چای تا پایان مهر‌ماه ادامه دارد و پیش‌بینی می‌کنیم میزان تولید برگ سبز چای با رشد 5هزار تنی تا پایان مهر‌ماه امسال به 135هزار تن افزایش یابد که این میزان تولید در سال گذشته 130هزار تن بوده است.
نیاز سالانه بازار به چای چقدر است و چه میزان این نیاز با تولید داخل تامین می‌شود؟
مصرف سالانه چای در کشور به اضافه ذخایر حداکثر 100هزار تن است که 80هزار تن آن مصرف مستقیم و 20هزار تن مربوط به مباحث انبارداری، رسوب در سوپرمارکت‌ها و بازار است که از این میزان 30هزار تن چای از محل تولید داخل و بقیه از محل واردات تامین می‌شود. این سهم بازار در سال‌های اخیر روبه رشد بوده و از 25هزار تن در سال 96به 30هزار تن رسیده است.
چقدر چای خشک در انبارها موجود است و آیا مشکل چای دپو شده سنواتی گذشته حل شده است؟
اکنون چای سنواتی تولید نمی‌شود و چای تولیدی کشور، سالانه مصرف می‌شود. چای سنواتی مربوط به سال‌های 81تا 83و در نهایت تا سال 87بوده که اصلاح ساختار اتفاق افتاد، چای تولید داخل امکان رقابت نداشت و اصلاح ساختار چای متوقف شده بود اما خوشبختانه چایکاران با احیای سازمان چای و برنامه‌ریزی‌هایی که صورت گرفته به سمت احیای باغات و رشد تولید چای حرکت کردند و اکنون چای تولید داخل بازار خوبی دارد و کارخانه‌ها نیز سعی در تولید چای با کیفیت دارند که در طول سال این چای تولیدی به فروش می‌رود و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
سهم چای خارجی از بازار ایران چقدر است و چرا اکنون چای وارداتی حتی به کارخانه چای نمونه لاهیجان نیز راه یافته است؟
همانطور که اعلام کردم مصرف بازار داخلی چای 100هزار تن است که 30هزار تن این نیاز از محل تولید داخل و بقیه با واردات  چای خارجی تامین می‌شود. اگرچه واردات چای بسته بندی ممنوع است اما چای خارجی به‌صورت فله وارد شده و در کارخانه‌های چای و در شرکت‌های بسته بندی داخلی با ایجاد ارزش افزوده و ایجاد اشتغال بیشتر با نام برندهای داخلی عرضه می‌شود.
داستان عرضه چای کنیایی در بازار چیست؟
با توجه به نیاز 70هزار تنی کشور به واردات چای، منعی برای واردات و عرضه چای از هر کشوری مطابق با ضوابط موجود وجود ندارد و کنیا نیز ازجمله تولید‌کنندگان چای است که برای تامین بازار فروش چای ایران حضور دارد. اما چای کنیایی با استقبال چندانی در بازار ایران مواجه نشده است زیرا چای کنیایی کله مورچه‌ای ریز(C.T.C) است و بازارچندانی در ایران ندارد. بیشتر چای مورد نیاز ایران چای ارتدوکس (قلم و شکسته) است که به‌صورت مالشی تولید می‌شود و مصرف چای کنیایی در فرهنگ مردم ما جایی ندارد، ما نیز به‌دنبال توسعه واردات چای از این کشور نیستیم اما واردات و صادرات چای تابع ضوابط خاص خود است که بستگی به تجار و فرهنگ مصرف چای کنیایی در ایران دارد. مجموع واردات سالانه چای از کنیا 70تا 80تن است این در حالی است که در 6‌ماه نخست امسال هزار و 18تن چای ایرانی به کنیا صادر شده است.
عمده چای وارداتی از چه کشورهایی تامین می‌شود؟
 به‌طور میانگین 60تا 70هزار تن چای را تجار ایرانی با توجه به فرهنگ مصرف از هند و سریلانکا وارد می‌کنند. این چای به‌صورت فله وارد و در کارخانه‌ها و شرکت‌های داخلی با ایجاد ارزش افزوده بیشتر بسته‌بندی و به بازار عرضه می‌شود.
وزیر جهادکشاورزی از در دستور کار قرار گرفتن بهسازی و نوسازی باغات و صنعت چای گیلان خبر داده، وضع باغات و صنعت چای چگونه است؟
صنعت چای در یک دهه گذشته ناملایماتی را از مزارع و باغات تا کارخانه تجربه کرده است به‌نحوی که بخشی از باغات و کارخانه‌ها از سال 79تا 90به‌دلیل نبود صرفه اقتصادی رهاسازی یا تعطیل شده بود اما اکنون با توجه به رویکردهای اقتصادی اتخاذ شده برای تولید و عرضه چای مانند انتقال واردات چای از گروه یک به گروه دو و وضع تعرفه‌های مؤثر، وضعیت تراز تجاری به نفع چای تولید داخل تغییر کرده است. با این شرایط کشاورزان به اصلاح و  به‌زراعی‌سازی‌ باغات روی آورده‌‌اند و سازمان چای نیز سعی کرده از محل منابع صندوق به‌زراعی چای تسهیلات کم بهره در اختیار کشاورزان قرار دهد بر این اساس در سال گذشته 53میلیارد تومان تسهیلات ارزان قیمت با نرخ بهره 4درصد برای کشاورزان و 7درصد برای کارخانه‌ها تخصیص یافت. همچنین براساس برنامه‌ 5ساله‌ای که برای اصلاح و به‌زراعی باغات چای به شرط پرداخت تسهیلات ارزان قیمت با دوره تنفس یکساله ارائه کرده‌ایم، زمینه به‌زراعی باغات چای فراهم می‌شود. همچنین با رویکرد وزیر جدید جهادکشاورزی اکنون توجه به تولید داخل چای و استفاده از ظرفیت تشکل‌های مردم‌نهاد و توجه به زنجیره‌های ارزش محصولات کشاورزی مدنظر قرار گرفته است. بهسازی باغات چای به‌طور متوسط نیازمند سالانه 60 تا 70میلیارد تومان اعتبار برای هرس و به‌زراعی است تا این باغات به چرخه تولید بازگردد. اکنون 5تا 6هزار هکتار از باغات چای رها شده و قابلیت احیا دارد با این روند سالانه 500تا 600هکتار باغات چای و 7تا 8کارخانه به چرخه تولید بازگشته است. بر این اساس برنامه جامع 5ساله را اخیرا به دولت ارائه کرده‌ایم و با تامین مالی این برنامه پیگیری می‌کنیم تا بهسازی باغات و کارخانه‌های چای هر چه سریع‌تر انجام شود.
میانگین قیمت تمام‌شده و خرده‌فروشی چای ایرانی و خارجی چقدر است؟
چای محصولی کیفی است که مشمول قیمت‌گذاری نیست. قیمت چای ایرانی بنابر کیفیت و مشتری بازار از 120تا 180هزار تومان در هر کیلوگرم است اما نرخ متوسط فروش چای ایرانی پایین‌تر و هر کیلوگرم 100تا  120 هزار تومان با بسته‌بندی مناسب است. همچنین چای فله ممتاز با قیمت‌های متفاوت در کارخانه‌ها به نرخ عمده‌فروشی هر کیلوگرم عمده 47تا 50هزار تومان عرضه می‌شود که با احتساب هزینه‌های کاغذ، بسته بندی لفاف و... نرخ هر کیلوگرم چای بسته‌بندی ایرانی با افزایش 45تا 55هزار تومانی به بیش از 120هزار تومان افزایش می‌یابد. با وجود این هنوز هم قیمت چای داخلی به نسبت مناسب‌تر از چای خارجی است. چای خارجی نیز با ارز آزاد وارد می‌شود و نرخ هر کیلوگرم آن در بازار کمتر از 200هزار تومان نیست.