تغییر ریل بودجه

مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه می‌گوید: سناریوهای گذشته کنار گذاشته شده و بودجه سال آینده بدون کسری و استقراض از بانک مرکزی و انتشار اوراق قرضه بسته خواهد شد. حالا پرسش اصلی اینجاست که راه عبور سند دخل و خرج سال 1401از تنگنای درآمدها و منابع و انباشت هزینه‌ها و مصارف کدام است؟ آیا واقعا سازمان برنامه و بودجه می‌تواند ریل‌ ساختار ناکارآمد بودجه را تغییر دهد؟ میرکاظمی اصرار دارد نباید کسری بودجه با استقراض از بانک مرکزی و حتی فروش اوراق بدهی دولت صورت پذیرد، در این صورت با فرض باقی ماندن تحریم‌ها و فروش حداقلی نفت ایران، راه تامین مخارج دولت کدام خواهد بود؟

آرمان‌شهر سازمان برنامه
به گزارش همشهری، بودجه 1400ایران با کسری دست‌کم 400هزار میلیارد تومانی مواجه است. سکاندار سازمان برنامه و بودجه می‌خواهد روش گذشته دخل و خرج دولت را کنار بگذارد و طرحی نو دراندازد؛ طرحی که براساس آن بانک مرکزی به چاپ پول برای پاس کردن چک‌های بلامحل دولت اقدام نخواهد کرد. علاوه بر این قرار نیست دولت اوراق قرضه چاپ کند و کسری درآمدهای خود را با قرض گرفتن پوشش دهد.
مسعود میرکاظمی با اعلام این خبر که بخشنامه بودجه سال ۱۴۰۱ نهایی و آماده ارسال به دفتر رئیس‌جمهور است، اعلام کرد: آثار و تبعات مخرب سناریوهای گذشته مشهود است. اثر چنین سناریوهایی جز ایجاد فاصله طبقاتی و هدایت بخش بزرگی از افراد جامعه به زیر خط فقر نبوده است. موضع‌گیری او نشان می‌دهد مبنای بودجه‌ریزی در دولت سیزدهم متفاوت از دولت‌های گذشته خواهد بود ولی چالش جدی این است که آیا سند بخشنامه بودجه پیشنهاد شده به امضای سید ابراهیم رئیسی خواهد رسید یا اینکه تحت فشار و لابی وزیران اقتصادی و دیگر اعضای کابینه دستخوش تغییرات جدی خواهد شد؟
 کمتر از 2‌ماه دیگر قرار است نخستین لایحه بودجه دولت سیزدهم تقدیم مجلس شود، تاکنون ستاد تهیه و تدوین بودجه 1401کل کشور 14جلسه برگزار کرده که در جلسه آخر کارشناسان سازمان برنامه و بودجه درباره اصلاح صندوق‌های بازنشستگی لشکری و کشوری و همچنین نظام بیمه سلامت و آسیب‌های نظام حقوق و دستمزد به بحث و نظر پرداخته‌اند. هرچند جزئیات تصمیم‌های کارشناسی منتشر نشده اما روشن است که کسری بودجه صندوق‌های بازنشستگی فشار سنگینی را بر بودجه دولت وارد می‌سازد، حالا این احتمال مطرح است که شاید برای نخستین‌بار سطح دستمزدها و حقوق‌ها برای کاهش کسری بودجه دولت متناسب با نرخ تورم افزایش نیابد.

بودجه برای همه مردم
میرکاظمی تأکید دارد بودجه سالانه باید به نفع همه مردم ایران باشد و نه قشری خاص زیرا به‌گفته او بین عملکرد و برنامه‌های مصوب در بودجه فاصله و شکاف زیاد ایجاد شده و نظام برنامه‌ریزی را از کارایی انداخته است. او از کارشناسان و تصمیم‌گیرندگان بودجه سال آینده خواسته تا نگاه‌شان را از سطح خرد به سطح کلان تغییر دهند تا به‌گفته او نتیجه تصمیم آنها آثار مثبت برای کل مردم ایران باشد. سکاندار نظام برنامه و بودجه می‌گوید: تصمیمات اتخاذ شده باید شرایط زندگی همه مردم ایران را در دورترین نقاط کشور بهبود ببخشد و شرایط زندگی رفاهی نامناسب مردم در دورترین مناطق ایران برای ما قابل‌قبول نیست.

سناریوی جدید چیست؟
میرکاظمی به درستی می‌گوید؛ سناریوی کسری بودجه و هزینه‌های جاری با خلق پول درست نیست اما ابهامی جدی وجود دارد؛ او چگونه می‌تواند کسری بودجه دولت را بدون چاپ پول و همچنین انتشار اوراق قرضه در غیاب درآمدهای نفتی تامین کند. او با تأکید بر اینکه چرخه معیوب باید اصلاح شود، افزود: چرخه منفی و معیوب در بودجه‌ریزی باید متوقف شود. دولت هزینه‌ها را مدیریت کند. استقراض از بانک مرکزی و انتشار اوراق قرضه و خلق پول راه‌حل نیست. تداوم چنین سناریویی مشکلات فزاینده‌ای برای کشور ایجاد کرده است و براساس مسئولیتی که برعهده دارم از تمام توان خود برای توقف چنین چرخه‌ای و بهبود شرایط استفاده خواهم کرد. براساس این گزارش، انتشار اوراق قرضه ازجمله سیاست‌های به‌کار گرفته شده برای پوشش بخشی از کسری بودجه دولت، از خرداد سال گذشته بوده، اکنون که قرار است این کار متوقف شود، باید منتظر رونمایی از سناریوی جدید سازمان برنامه ماند و دید آیا میرکاظمی و همکارانش قادر خواهند بود تا منابع پایدار و فاقد آثار تورمی برای دولت معرفی کنند؟ میرکاظمی سیاست دولت گذشته در پوشش کسری بودجه را ناکارآمد و دارای شائبه سیاسی‌کاری معرفی کرده ولی زمانی که نخستین لایحه بودجه دولت سیزدهم به مجلس ارائه شود، روشن خواهد شد که تا چه اندازه از مخارج دولت کاسته و جلوی بودجه‌خواری‌های اضافی گرفته شده است.

بودجه پشت درهای بسته
به گزارش همشهری، همزمان با انتشار گزارش بانک مرکزی از روند فزاینده و نگران‌کننده 2شاخص پایه پولی و نقدینگی در پایان مرداد امسال و رسیدن نرخ تورم به محدوده خطر، دیروز رئیس سازمان برنامه و بودجه راهی بهارستان شد تا در پشت درهای بسته و یک نشست غیرعلنی نمایندگان را در جریان تغییر ریل بودجه سال آینده قرار دهد و آنها را مجاب سازد که از هم‌اکنون منتظر یک بودجه به‌شدت انقباضی باشند. به‌گفته سخنگوی هیأت رئیسه مجلس در این جلسه غیرعلنی میرکاظمی با نمایندگان درباره نقاط ضعف و قوت عملکرد نیمه نخست امسال بودجه گفت‌وگو کرده و گزارش داده است. با پایان جلسه غیرعلنی، میرکاظمی از کسری بودجه به‌عنوان مشکل اساسی امروز ایران یاد و تأکید کرد: مصارف بودجه در پایان سال ۹۱ حدود ۸۹هزار میلیارد تومان بوده که در بودجه 1400به 937هزار میلیارد تومان در سقف اول و 1277هزار میلیارد تومان در سقف دوم افزایش یافته یعنی در یک دوره 8ساله میزان مصارف بودجه دولت 10برابر شده است.

سختگیری در هزینه‌ها
رئیس سازمان برنامه و بودجه فاش کرده منابع پایدار بودجه در سال 99معادل 350هزار میلیارد تومان بوده و نمی‌شود یکباره در سال 1400به رقم 937هزار میلیارد تومان برسد. او به صراحت خطاب به نمایندگان گفته که عملیات انقباضی در پیش گرفته و جلوی ریخت‌‌وپاش‌ها را گرفته است. میرکاظمی می‌گوید: بدهی بالایی از سنوات قبلی به دولت منتقل شده و امروز بدهی‌های بالایی به بانک مرکزی، سازمان تامین اجتماعی و صندوق توسعه ملی داریم که در حال مدیریت آنها هستیم.

  بودجه را به برنامه می‌دهیم
گزاره مهمی که میرکاظمی از آن پرده‌برداری کرده، تغییر ریل در اختصاص بودجه به جای ردیف‌ها بر مبنای برنامه‌هاست. او می‌گوید: در تلاش هستیم تا بودجه سال آینده با بهترین ساختار تهیه شود و بودجه‌ای بر محور برنامه‌ها و قابل رصد و نظارت باشد و تمام دستگاه‌ها و استان‌ها در برابر مطالبات و درآمدها پاسخگو باشند و نقش هر کدام در رشد شاخص‌های کلان اقتصادی مشخص شود و در پایان هر‌ماه عملکرد آنها قابل نظارت باشد. رئیس سازمان برنامه و بودجه تأکید دارد ما به‌دنبال تبدیل بودجه‌نویسی بر مبنای ردیف به بودجه‌نویسی مبتنی بر برنامه‌ها هستیم و رشد اقتصادی و ثبات اقتصادی از مهم‌ترین محورهای ما در اصلاح ساختار است. مدیریت تورم و به گردش درآوردن چرخ‌های اقتصادی در اولویت ماست و در کنار مذاکرات خارجی، اقدامات داخلی برای بهبود زندگی مردم با جدیت دنبال می‌شود.