یاد/در اوج...

سیدمحمدرضا واحدی*

سرتیپ خلبان منوچهر محققی از نخستین خلبانانی بود که من در بدو ورودم به نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی با ایشان آشنا شدم.
این قهرمان ملی با تمام پرافتخار بودن، با تمام رکورددار بودن در عملیات جنگی، با تمام پروازهای برون‌مرزی که او را به اسطوره شجاعت تبدیل کرده بود و با تمام پروازهای جسورانه ارتفاع پست که جگر شیر هم برای آن کم است، روحی داشت آرام و شخصیتی افتاده و غیرمدعی.
منوچهر محققی نه‌تنها بعد از بازنشستگی که حتی در زمان اوجش نیز آدمی افتاده و فروتن، با حجب و حیا و کم‌حرف بود. وقتی با تو سخن می‌گفت کمتر در چشمت نگاه می‌کرد و کم پیش می‌آمد که از خود بگوید. زبانزد عام و خاص بود، اما خود را بزرگ نمی‌دانست. مدال فتح داشت، اما خود را فاتح جنگ نمی‌دانست. درست برخلاف کسانی که یک شب در جبهه خوابیدند، اما خود را وارث دفاع‌مقدس دانستند، طلبکار از آدم و عالم شدند و تمام انقلاب را به‌نام خود زدند.
یادم می‌آید زمانی که درجه سرتیپی گرفته بود با او صحبت می‌کردم. گفت: اوایل جنگ بدون اینکه من بخواهم یا در جریان باشم لطف کردند و نام خیابانی را در تبریز «سرگرد محققی» گذاشتند. الان که بیش از 10سال از آن تاریخ گذشته و من به چند درجه بالاتر نائل شده‌ام، هنوز آن خیابان به‌نام سرگرد محققی است. گفتم: من پیگیری خواهم کرد تا به نام تیمسار محققی اصلاح کنند. گفت: ضرورتی ندارد و با خنده ملیحی از کنار ماجرا رد شد.
محققی تا آنجا که من می‌شناختم مصداق
«اشداء علی الکفار رحماء بینهم» بود. نسبت به در هم کوبیدن دشمن ذره‌ای تردید نداشت، ‌اما در مقابل بی‌گناهان تسلیم بود. بارها پیش آمده بود که در حمله به یک هدف جنگی، به‌خاطر اینکه مردم بی‌گناه آسیب می‌دیدند، بمب‌ها را رها نکرده بود و در گزارشش نوشته بود که اگر عملیات را ادامه می‌دادم تعدادی زن و کودک و انسان‌های عادی کشته می‌شدند.
یادم می‌آید وقتی که جانشین فرماندهی پایگاه یکم شکاری مهرآباد بود، در مناسبت‌های شادی و اعیاد که یکی، دو روز تعطیلی داشتیم، بعد از اینکه فرمانده پایگاه مرحوم تیمسار دادپی از پایگاه خارج می‌شد، محققی به بازداشتگاه انضباطی می‌رفت و بازداشت‌شده‌ها را آزاد می‌کرد و مهربانانه به آنان می‌گفت عید را کنار خانواده باشید و صبح زود نخستین روز کاری خودتان برگردید.
در مورد محققی حرف زیاد است، اما تنها این نکته را اضافه کنم که او بچه خاک پاک تبریز بود و فارسی هم که حرف می‌زد، لهجه شیرین ترکی در حرف زدنش نمایان بود، اما یک ترک‌زبان ایرانی بود و به ملیتش افتخار می‌کرد. برای همین هم در رهایی مردم خوزستان و کردستان و سایر ایرانی‌ها از دست دشمن ذره‌ای درنگ و تردید به‌خود راه نداد. محققی نماد ترک‌زبان‌های غیرتمند ایرانی و باطل‌السحر پان‌ترکیسم و فتنه جدید صهیونیست‌هاست که امروز در نابخردی چون الهام علی‌اف و شرکای منطقه‌ای او بروز و ظهور یافته است. آری، نمونه محققی در استان‌های آذربایجان‌غربی‌وآذربایجان‌شرقی، زنجان و قزوین هزاران هزارند. 7روز از درگذشت این قهرمان گذشت... .

*رئیس اسبق عقیدتی-سیاسی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران