سال خشک، سال سخت

کلثوم فلاحی| ساری - خبرنگار: 

کاهش بارندگی در کشور، تنش‌های آبی را در استان‌های مختلف به وجود آورده است. در این میان اگرچه مازندران به لحاظ وضعیت آب و هوایی، شرایط بهتری نسبت به دیگر استان‌ها دارد، اما اینجا هم با کمبود آب مواجه هستیم. 
کشت دوم برنج در مازندران ممنوع اعلام شده، تا بتوانیم سال زراعی امسال را پشت سر بگذاریم و منابعی هم برای سال آینده حفظ شود. 
در این زمینه با معاون عمرانی استاندار مازندران، آب و فاضلاب روستایی و آب و فاضلاب شهری و همچنین با مدیرکل مدیریت بحران مازندران گفت‌وگو کردیم.  در این گزارش از سوی مسئولان تاکید شده چنانچه مردم نسبت به مصرف بهینه آب اقدام کنند می‌توانیم این بحران را پشت سر بگذاریم.


کشت زودتر از موعد

معاون عمرانی استاندار مازندران هم در گفت‌وگو با همشهری درباره تنش‌های آبی استان اظهار کرد: پس از سال زراعی 1396 و با توجه به کمبود بارش، نشست‌هایی با حضور مدیرکل جهاد کشاورزی، مدیرعامل آب منطقه‌ای، فرمانداران و سایر مسئولان مرتبط درباره مدیریت کمبود منابع آبی به شکل مستمر برگزار کردیم.
«علی نبیان» با بیان این‌که برای رفع بخشی از کمبود آب، زمان کشت را زودتر از موعد مقرر اعلام کردیم، افزود: جهاد کشاورزی استان با همکاری دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستاها، نشست‌های توجیهی را برای کشاورزان برگزار کرد. سال زراعی 1397 حدود 15 روز زودتر از سال زراعی گذشته آغاز شد. آب منطقه‌ای استان هم با تامین آب مورد نیاز در سراسر استان، در زمینه کاهش تنش‌های آبی تلاش می‌کند.
این مسئول تصریح کرد: به دلیل کاهش بارش نه فقط در مازندران، بلکه در کشور با کمبود آب مواجه هستیم و باید با مصرف بهینه، این کمبود را مدیریت کنیم. از کشاورزان تقاضا داریم به توصیه‌های اعلام شده توجه کنند تا بتوانیم از سال زراعی 1397 با کمترین مشکل عبور کنیم.


اجرای بیمه، تضمین تولید

مدیرکل مدیریت بحران مازندران نیز با اشاره به تغییر اقلیم در کشور و کمبود بارش، اظهار کرد: از مهرماه سال گذشته که با مشکل کم‌آبی مواجه شدیم به مراکز مختلف اعم از ادارات جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای مازندران هشدارهای لازم را اعلام کردیم. با توجه به این‌که نگاه ما بر استفاده از نزولات جوی بود، تا پایان سال 1396 وضعیت به همین شکل پیش رفت.
«علی‌اصغر احمدی» با بیان این که تامین آب، یکی از وظایف شرکت آب منطقه‌ای است افزود: برنج محصول استراتژیک و آب‌بر مازندران است که بخش عمده‌ای از نیاز کشور هم در این زمینه توسط کشاورزان مازندرانی تأمین می‌شود. نشست‌هایی با نمایندگان مجلس و مسئولان مرتبط با حوزه آب به ویژه برای 2 حوزه ساری، میاندورود و جویبار و حوزه قائمشهر و سوادکوه برگزار کردیم. گزارشی ارائه شد که تامین آب با این شرایط، در بخشی از استان با مشکل مواجه 
می‌شود.

این مسئول تصریح کرد: برای جلوگیری از خسارت‌های ناشی از کمبود آب، برای نخستین بار بیمه تضمین تولید را در دستور کار قرار دادیم. کشاورزان نسبت به پرداخت خسارت توسط بیمه کشاورزی در گذشته، نارضایتی داشتند. اما بیمه تضمین تولید، متفاوت از بیمه‌ عادی است. از کشاورزان تقاضا داریم نسبت به بیمه تضمین تولید اقدام کنند. مراکز خدمات کشاورزی و بانک کشاورزی، محصولات را پیش از تولید، بیمه می‌کنند و نارضایتی‌های ناشی از بیمه عادی کشاورزی، در بیمه تضمین تولید رفع شده است.
این مسئول با بیان این‌که با توجه به کمبود آب از کشت مجدد برنج در استان جلوگیری می‌شود تا برای سال زراعی آینده هم ذخیره آبی داشته باشیم، خاطرنشان کرد: انتقال و رینگ کردن نقاط پرآب‌تر را در دستور کار قرار دادیم. شیفتی کردن مصرف آب برای روستاهای پایین‌دست، کشت جایگزین در مناطقی که مشکل کمبود آب‌شان دوچندان است، بیمه تضمین تولید و موارد این چنینی را در دستور کار دارد تا این بحران آبی را پشت سر بگذاریم.

مدیرکل مدیریت بحران مازندران با اشاره به وضعیت شهرستان میاندورود، افزود: به لحاظ حساسیت در این شهرستان، دستگاه‌های مرتبط در بخشداری‌ها به شکل دائم حضور دارند و گزارش روزانه ارائه می‌دهند. اللبته بارندگی‌های چند روز گذشته و بارش برف در برخی نقاط بالادست، کمی استان را از شرایط حاد خارج کرد. اما از مردم تقاضا داریم با مصرف بهینه آب، کمک کنند این شرایط را پشت سر بگذاریم.


مصرف زیاد آب توسط مازندرانی‌ها

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری مازندران در گفت‌وگو با همشهری از مصرف روزانه 538 هزار مترمکعب آب توسط 3 میلیون و 169 هزار نفر جمعیت مازندران و کمبود 82 هزار مترمکعب آب برای مصرف در استان خبر داد. «ذبیح‌الله ذاکری» افزود: به شرایط کمبود آب و خشکسالی و جمعیت غیردائم، باید فصل جدید ورود مهاجران را هم اضافه کنیم، چراکه مازندران نسبت به دیگر استان‌ها در وضعیت بهتری قرار دارد و این مسأله باعث شده افرادی از دیگر استان‌ها در مازندران سکونت کنند.
وی گفت: استقرار این مهاجران جدید در استان، کار شرکت‌های خدمات‌رسان را تغییر می‌دهد، ضمن این‌که نوروز امسال شاهد ورود گردشگران زیادی به استان بودیم و آب مصرفی این حجم از گردشگران که برای استراحت به مازندران می‌آیند هم باید تأمین می‌شد.

این مسئول تصریح کرد: اگرچه از ورود گردشگران به استان استقبال می‌کنیم، اما ظرفیت شرکت‌های خدمات‌رسان برای این حجم از جمعیت، پیش‌بینی نشده است. در این زمینه نیازمند همت مسئولان کشوری هستیم تا در تجهیزات آبی، سرمایه‌گذاری شود. 5/22 درصد کاهش بارندگی در استان و 40 درصد کاهش بارندگی در کشور داریم. ضمن این‌که دمای هوا هم 2 درجه گرم‌تر شده است. با توجه به این شرایط، ورود پرحجم گردشگران و تغییر اقلیم، وضعیت را بدتر کرده 
است. ذاکری خاطرنشان کرد: استاندارد مصرف آب در روز 150 لیتر است. این مصرف در کشور 164 لیتر و در مازندران 202 لیتر است. یعنی مردم مازندران بیشتر از میانگین کشوری آب مصرف می‌کنند که این مصرف نامناسب، چنانچه بهینه شود می‌تواند کمبود آب 82 هزار مترمکعب روزانه مازندران را تأمین کند.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری مازندران با بیان این‌که مصرف آب در مازندران سنتی است، اظهار کرد: با روش‌های نوین مصرف آب به ویژه در کشاورزی و اتخاذ استراتژی‌های بهتر برای سال‌های آینده در تامین منابع جدید می‌توانیم از این شرایط خارج شویم. مردم می‌توانند با استفاده از تجهیزات کم‌مصرف، به مصرف بهینه آب کمک کنند. هزینه آب‌بها در سبد خانوار بسیار کم است و به دلیل ارزان بودن آب، کسی به این مسائل توجه نمی‌کند. در زمینه گسترش فرهنگ مصرف بهینه آب، نیازمند همکاری رسانه‌ها هستیم. اگر مردم بهینه مصرف کنند می‌توانیم از این شرایط عبور کنیم.


تغییر رژیم بارش

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی مازندران نیز با بیان این که خشکسالی موضوع جدیدی نیست و از 15 سال اخیر تاکنون ادامه دارد، به همشهری گفت: رژیم بارش‌ها تغییر کرده است. در سال‌های گذشته میزان بارش برف بسیار کم بود و منابعی که باید از آن تغذیه می‌شد کاهش یافت. «مجید عبداللهی» افزود: باران در گذشته به شکل ممتدو نرم بود و منابع را پرآب می‌کرد. اما اکنون باران به شکل سیلابی است و نه تنها فرصتی وجود ندارد که این منابع وارد سفره‌های زیرزمینی شود و مستقیم به دریا می‌ریزد، بلکه تاسیسات را هم با مشکل مواجه می‌کند.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی مازندران با بیان این‌که 90 درصد منابع آب از سفره‌های زیرزمینی و 10 درصد از آب‌های سطحی تأمین می‌شود، تصریح کرد: در حالی که آب‌های سطحی منابع پایدارتری هستند، اما تغییر رژیم بارندگی باعث شده ورود به منابع زیرزمینی، کمتر از برداشت از این منابع باشد و این شرایط خوبی نیست. چراکه ذخیره آب کم می‌شود و ممکن است کیفیت آب‌ را هم تحت‌الشعاع قرار دهد.
این مسئول با بیان این‌که حدود 50 درصد از آب چشمه‎های بالادست کم شده، تصریح کرد: دبی آب از 12 لیتر به 8 لیتر بر ثانیه کاهش یافته است. مردم باید آگاه باشند، اگرچه مازندران نسبت به دیگر استان‌ها، بارش خوبی دارد اما این‌طور نیست که منابع آبی ما بسیار زیاد باشد و هر اندازه مصرف کنیم مشکلی پیش نیاید. کم شدن منابع آب‌های زیرزمینی، چالش ما را در سال‌های آینده بیشتر می‌کند.


ضرورت همکاری مردم برای مقابله با کم‌آبی

مدیرعامل آبفار مازندران اظهار کرد: جمعیت استان در حال اضافه شدن است، ضمن این‌که مصرف ما هم بی‌رویه است. طبق استانداردها، مصرف آب مازنی‌ها زیاد است و گاهی تا 400 لیتر در روز هم می‌رسد. «مجید عبداللهی» افزود: مردم باید بدانند حال آب چندان خوب نیست، اما اگر بهینه مصرف کنیم می‌توانیم این تنش آبی را پشت سر بگذاریم.

وی با بیان این‌که از حدود 2 سال گذشته به جای توسعه تاسیسات، به سمت بهینه کردن تاسیسات و تجهیزات حرکت کرده ایم، گفت: به جای اضافه کردن چاه‌های جدید، هدررفت آب را کاهش داده ایم تا منابع زیرزمینی حفاظت شود. گروه اتفاقات هم به گروه‌های خدمات آب استان افزوده شده تا با اوج مصرف، مقابله کند. 
این مسئول با اشاره به اصلاح تانکرهای سیار آب بیان کرد: اصلاح این تانکرها را انجام داده ایم و در شهرستان‌های مختلف، در صورت نیاز استفاده می‌شوند. خودمان را برای فصل گرم آماده کرده ایم، اگر مردم هم به ما کمک کنند، مشکلی نخواهیم داشت.