جهت‌سنجی نرخ دلار

تقاضا برای خرید ارز افزایش یافته و صرافی‌ها شلوغ است، این روند موجب شده روند صعودی قیمت ارز حتی آخر هفته هم متوقف نشود. دیروز، جمعه، در یک روز تعطیل، قیمت هر دلار آمریکا تا 28هزار و450تومان پیشروی کرد. آن دسته از فعالان و تحلیلگران بازار که با همشهری گفت‌وگو کرده‌اند، می‌گویند: به‌دلیل فشار‌هایی که در حال وارد شدن به بازار ارز است چشم‌انداز چندان امیدبخشی برای کاهش قیمت ارز وجود ندارد؛ بنابر این باید اقداماتی را از 3 بعد کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برای جلوگیری از نوسان‌های ارزی در پیش گرفت.
به گزارش همشهری، قیمت هر دلار آمریکا از ابتدای خرداد تاکنون 23درصد رشد کرده است که به‌نظر می‌رسد این روند همچنان ادامه داشته باشد. با ادامه چنین روندی نگرانی‌ها از تداوم رشد قیمت دلار بیشتر شده است زیرا افزایش نرخ دلار می‌تواند به تشدید تورم منجر شود. با توجه به آنکه نرخ تورم سالانه در پایان تابستان امسال، به 45.8درصد رسیده است رشد بیشتر نرخ ارز می‌تواند فشار تورمی بیشتری را بر برخی دهک‌های درآمدی و هزینه‌ای در جامعه ایران وارد کند. با وجود این، برخی تحلیلگران تکنیکال، احتمال عبور قیمت دلار از مرز 32هزار تومان را منتفی نمی‌دانند. از نظر تکنیکی درصورتی که قیمت دلار از این مرز که سقف تاریخی در مهرماه سال گذشته است، عبور کند، سرعت رشد قیمت دلار بیشتر خواهد شد.

چشم‌انداز قیمت دلار
به‌زعم تحلیلگران، به‌لحاظ بنیادی، قیمت دلار از 3 ناحیه تحت فشار است؛ در گام اول قیمت دلار تحت‌تأثیر تورم در بلندمدت با رشد مواجه می‌شود، چون حجم نقدینگی به محدوده 4000هزار میلیارد تومان رسیده و کسری بودجه دولت در حال افزایش است نمی‌توان چندان امیدوار بود که تورم و به‌دنبال آن قیمت ارز در بلندمدت با افت مواجه شود. عامل دومی که به قیمت ارز فشار وارد می‌کند، تحریم‌هاست که جریان ورود ارز را به کشور محدود کرده، این عامل از سال1397 با خروج آمریکا از برجام تشدید شده است. عامل سومی که در کوتاه‌مدت به بازار ارز فشار وارد کرده و عمدتا تحت‌تأثیر عامل دوم یعنی تحریم‌هاست، بلوکه شدن ارز‌های ایران در سایر کشور‌هاست، به‌نظر می‌رسد اثر این عامل همچنان ادامه دارد و شرکت‌های ایرانی همچنان برای بازگشت ارز‌های صادراتی خود با مشکل مواجهند.
با توجه به فشار‌هایی که از این 3ناحیه به بازار ارز وارد می‌شود چندان نمی‌توان انتظار داشت قیمت ارز با نزول مواجه شود؛ به‌ویژه آنکه با توجه به رشد نقدینگی و افزایش کسری بودجه دولت، چشم‌انداز چندان روشنی برای کاهش نرخ تورم به‌عنوان یک عامل بلندمدت و پایدار وجود ندارد. به لحاظ تکنیکی نیز تحلیلگران اعتقاد دارند قیمت دلار با وجود محرک‌های بنیادی توانایی عبوراز مرز 40هزار تومان را دارد؛ مگر اینکه عوامل فشار بر بازار ارز حذف شود. نیما آزادی، یک تحلیلگر تکنیکی، در این‌باره می‌گوید: در بلندمدت پیش‌بینی می‌شود قیمت دلار به سمت هدف 44-39هزار تومان حرکت کند.

بازگشت ارز‌های صادراتی
به‌زعم اقتصاددانان، راه‌حل فوری برای جلوگیری از رشد قیمت ارز، بازگشت ارزهای بلوکه شده ایران در سایر کشور‌هاست که گفته می‌شود رقم آن به 36میلیارد دلار رسیده است. به‌نظر می‌رسد دولت هم به پیشنهاد اقتصاددانان توجه کرده و ظرف روز‌های گذشته اقداماتی برای بازگشت ارزهای صادراتی ایران از سایر کشورها آغاز شده است. دیروز بهرام شکوری، رئیس کمیته مشترک بازرگانی ایران و ژاپن خبر داد: سفیر ایران در ژاپن و همچنین وزیر امور خارجه در حال پیگیری موضوع پول‌های بلوکه شده ایران در ژاپن هستند و رئیس‌جمهوری هم درگیر این موضوع است. به‌گفته او میزان پول بلوکه شده ایران در ژاپن 3میلیارد دلار است و به‌نظر می‌رسد به‌زودی شاهد خبرهای خوبی باشیم.
همزمان برخی خبر‌ها نشان می‌دهد ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای نیز در تداوم سیاست بازگشت ارزهای صادراتی است. اطلاعات موجود نشان می‌دهد حجم ارز‌های بلوکه شده ایران در کره‌جنوبی به بیش از 8میلیارد دلار رسیده است و ممنوعیت واردات لوازم خانگی از این کشور، می‌تواند کره‌جنوبی را مجبور کند تا بخشی از منابع ارزی بلوکه شده ایران را آزاد کند. اهمیت آزاد‌سازی‌ این منابع از این جهت است که می‌تواند در کوتاه‌مدت روند عرضه را تقویت کند و مانع رشد بیشتر قیمت دلار شود. اباذر براری، کارشناس اقتصادی، با بیان اینکه میزان ارز خارجی و مشخصا دلار در اقتصاد ایران کاهش یافته و مابازای آن ارزش پول ملی هم کم شده توضیح می‌دهد: این رویه باید برعکس شود و به روال خود بازگردد. باید مدل‌هایی مورد توجه قرار گیرد که براساس آن ارز ناشی از صادرات به کشور برگردانده شود، تا موازنه ریال و دلار مثبت و پول ملی تقویت شود.

راهکار بلندمدت و میان‌مدت
همزمان با رویکرد‌های کوتاه‌مدت، اقتصاددانان به دولت پیشنهاد می‌کنند در میان‌مدت با رفع تحریم‌ها جریان ورود ارز به کشور را تقویت کند و در بلندمدت گام‌های اساسی برای کاهش تورم بردارد. اگرچه احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد با بیان اینکه افزایش تورم در شهریور به‌هیچ‌وجه مطلوب نیست اعلام کرد: با اقداماتی که انجام خواهد شد ترمز افزایش قیمت‌ها کشیده می‌شود، اما اقتصاددانان اعتقاد دارند با وجود افزایش کسری بودجه دولت و رشد نقدینگی، دولت راه سختی را برای کنترل تورم و در نهایت حفظ ارزش پولی ملی در پیش دارد.
عباس علوی‌راد، کارشناس اقتصادی در این‌باره می‌گوید: تقویت ارزش ریال به پیش نیازهای اساسی در اقتصاد ایران و متغیرهای کلان نیاز دارد که به‌نظر می‌رسد اگرچه توان سوق دادن جهت‌گیری‌ها به سمت این متغیرها در میان و بلندمدت موجود است، اما آثار و پیامدهای‌ آن قاعدتا به‌زودی ظاهر نخواهد شد؛ بنابراین یکسری اصلاحات اساسی برای دنبال کردن آن نیاز است که باید جدی انگاشته شود.
او اضافه می‌کند: جریان اقتصادی چه از نظر داخلی و چه بین‌الملل باید به این سمت برود که آتش انتظارات تورمی در مرحله اول بیشتر از این برآشفته نشود. در این بین کنترل رشد تورم گام اول به‌حساب می‌آید زیرا زمانی که انتظارات تورمی بالا باشد، در واقع جنب‌و‌جوش هم زیاد خواهد بود؛ پس در این شرایط باید روند را معکوس کرد. او با بیان اینکه باید از تورم‌های دورقمی پایدار در کشور فاصله گرفت و راه‌حل هم این است که نقدینگی در سیستم بانکی متناسب با رشد اقتصادی باشد تأکید می‌کند: چنانچه درصدد باشیم تا در میان یا بلندمدت تقویت ریال را در دست داشته باشیم، راه‌حل آن مهار تورم است که بخش زیادی از آن هم با کنترل جریان نقدینگی و متناسب کردن با رشد اقتصادی ایران حاصل می‌شود، مابقی به مواردی مانند اصلاح ساختاری، احیای صادرات نفت یا جهش در بحث صادرات غیرنفتی و حضور موفق در صادرات غیرنفتی بازمی‌گردد.